Vicipéid:Liosta d'ábhair riachtanach do gach uile Vicipéid

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Tá mórán Vicipéideanna ann. Tá cuid acu go an-mhór, agus cuid eile acu go an-bheag. Is gá go mbíonn cuid ailt bhunúsach acu uilig ar leith, fiú amháin má's stumpaí iad na h-ailt sin.

Seo liosta de 1,000 alt bunúsach ba cheart a bheith i ngach aon Vicipéid.

Bunchoincheapa[athraigh foinse]

  1. Ainmhí
  2. Duine
    1. Bean
    2. Buachaill
    3. Cailín
    4. Fear
    5. Leanbh
  3. Mianra
  4. Planda
  5. Rud
  1. Aeistéitic
  2. Anam
  3. Comhfhios
  4. Corp
  5. Eipistéimeolaíocht
  6. Eitic
  7. Fírinne
  8. Intinn
  9. Meitifisic
  10. Réaltacht
  11. Saorthoil

Trí abairt ar a laghad ar 100 daoine staire.

Ceoltóirí[athraigh foinse]

  1. Johann Sebastian Bach
  2. Wolfgang Amadeus Mozart

Taiscéalaithe[athraigh foinse]

  1. Roald Amundsen
  2. Jacques Cartier
  3. Criostóir Colambas
  4. Hernán Cortés
  5. Francis Drake
  6. Vasco da Gama
  7. Edmund Hillary
  8. Ferdinand Magellan
  9. Marco Polo

Eolaithe agus Ceapadóirí[athraigh foinse]

Eolaithe[athraigh foinse]

  1. Al-Khawarizmi (Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi)
  2. Charles Darwin
  3. Albert Einstein
  4. Galileo Galilei
  5. Isaac Newton
  6. Tolamaes (Claudius Ptolemaeus)
  7. Alan Turing

Ceapadóirí[athraigh foinse]

  1. Leonardo da Vinci
  2. Thomas Edison
  3. Henry Ford
  4. Bill Gates
  5. Johannes Gutenberg
  6. Linus Torvalds
  7. Deartháireacha Wright

Scríbhneoirí agus Fealsúna[athraigh foinse]

  1. Dainté Ailigéirí
  2. Arastotail
  3. René Descartes
  4. Platón
  5. Johann Wolfgang von Goethe
  6. Hóiméar
  7. Heireadótas
  8. Hipeacraitéas
  9. Victor Hugo
  10. Immanuel Kant
  11. Lao Tzu
  12. Mairtín Liútar
  13. Ludwig von Mises
  14. Molière
  15. Rosa Luxemburg
  16. Karl Marx
  17. George Orwell
  18. Píotagarás
  19. Murray Rothbard
  20. William Shakespeare
  21. Adam Smith
  22. Sócraitéas
  23. J. R. R. Tolkien
  24. Veirgil
  25. Voltaire
  26. Mary Wollstonecraft
  27. Zeami

Polaiteoirí[athraigh foinse]

  1. Ágastas
  2. Akbar
  3. Timur Bacach
  4. Otto von Bismarck
  5. Simón Bolívar
  6. Napoléon Bonaparte
  7. Geingeas Cán
  8. Iúil Caesar
  9. Samuel de Champlain
  10. Winston Churchill
  11. Cléópatra
  12. Liam Concar
  13. Hernán Cortés
  14. Ard-diúc Franz Ferdinand na hOstaire
  15. Charles de Gaulle
  16. Hugues Capet na Fraince
  17. Mahatma Gandhi
  18. Hirohito
  19. Adolf Hitler
  20. Laoiseach XIV na Fraince
  21. Vlaidímír Léinín
  22. Ferdinand Magellan
  23. Alastar Mór
  24. Mao Tse-tung
  25. Séarlas Mór
  26. Benito Mussolini
  27. Kwame Nkrumah
  28. Peadar Mór (na Rúise)
  29. Pol Pot
  30. Franklin D. Roosevelt
  31. Saladin
  32. Searlas V, Impire Naofa Rómhánach
  33. Risteard I Shasana
  34. Ióisiaf Stailín
  35. Tarbh Suite
  36. Leon Trotscaí
  37. Harry S Truman
  38. Tútanchamún
  39. Uilliam II na Gearmáine
  40. An Bhanrión Victeoiria na Ríochta Aontaithe
  41. Shaka Zulu

polaiteoirí agus ceannairí idirnáisiúnta nua-aimseartha[athraigh foinse]

  1. Kofi Annan
  2. Silvio Berlusconi
  3. Tony Blair
  4. George W. Bush
  5. Jacques Chirac
  6. Nelson Mandela
  7. Gerhard Schröder

Eile[athraigh foinse]

  1. Martin Luther King
  2. Rosa Parks
  3. Gavrilo Princip
  1. Míle Oíche agus Oíche
  2. An Córán
  3. An Bíobla
  4. Don Quixote
  5. Odaisé/Íliad
  6. An Phoblacht le Platón
  7. An Prionsa le Machiavelli
  8. Tórach

Gach tír ag Liosta tíortha

Ábhair teaghlaigh[athraigh foinse]

Bia[athraigh foinse]

  1. Arán
  2. Caife
  3. Min bhuí
  4. Cadás
  5. Pónaire soighe
  6. Sorgam
  7. Cruithneacht
  8. Eorna
  9. Coirce
  10. Toradh
  11. Glasra
  12. Tobac
  13. Cáis
  14. Alcól
  15. Tae
  16. Rís

Deoch[athraigh foinse]

  1. Uisce
  2. Beoir
  3. Fíon
  4. Coca Cola

Ar a laghad trí abairt ar gach mhór-roinn

  1. An Afraic/Afraic
  2. An Antartaice/Antartaice/An tAntartach/Antartach
  3. An Áise/Áise
  4. An Aigéine/Aigéine
  5. An Eoraip/Eoraip
  6. Meiriceá Thuaidh
  7. Meiriceá Theas

Réigiúin eile[athraigh foinse]

  1. An Meánoirthear/Meánoirthear
  2. Meiriceá Laidineach

Eile[athraigh foinse]

  1. An Sahára/Sahára
  2. Na hAindéis/Aindéis
  3. An Amasóin/Amasóin
  4. An Níl/Níl
  5. An tAigéan Atlantach/Aigéan Atlantach/An tAtlantach/Atlantach
  6. An tAigéan Indeach/Aigéan Indeach
  7. An tAigéan Ciúin/Aigéan Ciúin/An Ciúin-Aigéan/Ciúin-Aigéan
  8. An tAigéan Artach/Aigéan Artach
  9. An Mheánmhuir/Meánmhuir
  10. An Mhuir Dhubh/Muir Dhubh
  11. An Mhuir Thuaidh/Muir Thuaidh
  12. Muir Bhailt
  13. Na Balcáin/Balcáin
  14. Na Himiléithe/Himiléithe
  15. Na hAlpa/Alpa
  16. An Cainneon Mór/Cainneon Mór
  17. An Sceir Choiréalach Mhór/Sceir Choiréalach Mhór
  18. An Abhainn Mississippi/Abhainn Mississippi
  19. An tEas Niagara/Eas Niagara
  20. Loch Tanganyika
  21. Loch Titicaca
  22. Na Locha Móra/Locha Móra

Cathracha[athraigh foinse]

Cathracha tábhachtacha an dhomhain -- criteria: tábhachtachas staire, daonra, agus/nó leithead talaimhe:

  1. Londain
  2. Páras
  3. Beirlín
  4. Iostanbúl (freisin an seanainm Cathair Chonstaintín)
  5. Cathair Pheadair
  6. Moscó
  7. Iarúsailéim
  8. Meice
  9. Tóiceo
  10. An Aithin/Aithin
  11. An Róimh/Róimh
  12. Shang-hai
  13. Béising/Péicing
  14. Nua-Eabhrac
  15. Washington, D.C.
  16. Tenochtitlán
  17. Bombay (Mumbai)
  18. Buenos Aires
  19. Seoul
  20. Iacárta
  21. Karachi
  22. Mainile
  23. Sao Paulo
  24. Cathair Mheicsiceo
  25. Dhaka
  26. Lagos
  27. Caireo
  28. Tehran
  29. Lima
  30. Bogotá
  31. Bancác
  32. Cinseasa
  33. Rio de Janeiro
  34. Bagdad
  35. Calcutta (Kolkata)
  36. Bangalore
  37. Tianjin
  38. Ósaca
  39. Los Angeles
  40. Hong Cong

Ar a laghad cúig abairt ar:

  1. Dineasár
  2. Éabhlóid agus Éabhlóid Daonna
  3. Réamhstair
  4. Seandálaíocht
  5. Clochaois
  6. Umhaois
  7. An tSuiméir
  8. Sean-Éigipt
  9. Iarnaois
  10. An tSean-Ghréig
  11. An Impireacht Rómhánach/Impireacht Rómhánach
  12. Aois Dhubh
  13. Na Lochlannaigh
  14. Cogaí na Croise
  15. Siosma Mór
  16. Galar Dubh
  17. Athbheochan
  18. Fionnachtain Mheiriceá
  19. An Chúistiúnacht/Cúistiúnacht
  20. An Naomh-Impireacht Rómhánach/Naomh-Impireacht Rómhánach
  21. Cogadh Cathartha Shasana
  22. Daoirse
  23. An Soilsiú
  24. Réabhlóid na Fraince
  25. Réabhlóid thionsclaíochta
  26. Cogadh Cathartha Mheiriceá
  27. Coimhlint faoin Afraic
  28. An Chéad Chogadh Domhanda
  29. Réabhlóid na Rúise 1917
  30. Cogadh Cathartha na Rúise
  31. Cogadh Cathartha na Spáinne
  32. An Dara Cogadh Domhanda
  33. Uileloscadh
  34. Cogadh Fuar
  35. Cogadh Indeo-Sín a Dó (Cogadh Vítneaim)
  36. Cinedheighilt

agus freisin, ar a fíor-laghad, tús ar:

  1. Stair na hIndia
    1. An Sibhialtacht Gleann Indus
    2. Shishunaga Dynasty
    3. Ceannas Ioslamach na hIndia
    4. Impireacht Mughal
    5. Raj Briotánach
    6. Neamhspleáchas Indiach
    7. Deighilt na hIndia
  2. Stair na Síne
    1. Ríora Yuan
    2. Ríora Ming
    3. Ríora Qing
    4. Cogadh Cathartha na Síne
  3. Stair na Seapáine
    1. Athbhunú Meiji
  4. Stair na hAstráile
  5. Stair na Rúise
    1. An Rúis impirúil
    2. Réabhlóid na Rúise 1917
  6. Stair na hAfraice
  7. Stair Iosrael

Agus staireanna reiligiúnda/cultúrtha éagsúla, srl:

  1. Stair an Ioslamachais
  2. Stair an Ghiúdachais
  3. Stair na Críostaíochta
  4. Stair an Bhúdachais
  5. Stair an Hiondúchais
  6. Stair na Síciochta

agus stair críochnúil ar gach uilig tír a úsáidtear an teanga den Vicipéid ar leith mar teanga dúchasach, chomh maith.

  1. Ainriail
  2. Cumannachas
  3. Faisisteachas
  4. Daonlathas
  5. Monarcacht
  6. Deachtóireacht
  7. Náisiúnachas
  8. Domhandú
  9. Sóisialachas
  10. Daonlathas sóisialta
  11. Liobrálachas
  12. Liobraíochas
  13. Caipitleachas
  14. Impiriúlachas
  15. Ciníochas
  16. Feimineachas
  17. Bunúsachas reiligiúnda

Ceisteanna daonna[athraigh foinse]

  1. Cearta daonna
  2. Gnéaschlaonadh
  3. Ciníochas
  4. Pionós báis
  5. Ginmhilleadh
  6. Cosc beireatais
  7. Cogadh
  8. Síocháin

Idirnáisiúnta[athraigh foinse]

  1. Náisiúin Aontaithe
  2. Duais Nobel
  3. Conradh Arabach
  4. ECAT/Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh
  5. An tAontas Eorpach/Aontas Eorpach
  6. Cluichí Oilimpeacha
  7. OPEC/Eagraíocht Tíortha Onnmhairithe an Pheitriliam
  8. Taidhleoireacht
  9. Saoirse
  10. An Chros Dhearg/Cros Dearg/An Corrán Dearg/Corrán Dearg
  11. EDS/Eagraíocht Dhomhanda Sláinte

Ar a laghad réamhrá de 5 abairt do na reiligiúin:

  1. Dia
  2. Déithe
  3. Spioraid
  1. Baha'i
    1. An Báb
    2. Bahá'u'lláh
  2. Búdachas
    1. Gautama Buddha
  3. Críostaíocht
    1. Íosa Críost
    2. Pápa
    3. An Bíobla
    4. Eaglais
  4. Confúiceachas
    1. Confúicias
  5. Hiondúchas
  6. Ioslam
    1. Muhammad/Mohammed/Mathamad
    2. An Córán
    3. Mosc
  7. Jaineachas
  8. Giúdachas
    1. Abrahám
    2. Maois
    3. Tóra
    4. Sionagóg
  9. Siontó
  10. Síceachas
    1. Na Deich nGurú
    2. Sri Guru Granth Sahib
  11. Taochas
    1. Lao Tsu
    2. Tao Te Ching
  12. Sorastrachas
    1. Sorastar
  13. Vúdú

Is gá an easpa reiligiúin a lua chomh maith:

  1. Aindiachas
  2. Aignóiseachas
  3. Daonnachas

Cultúr an phobail[athraigh foinse]

Trí abairt ar a laghad ar na hábhair seo a leanas:

  1. Teilifís
  2. Raidió
  3. Scannánaíocht
  4. Cearrbhachas
  5. Litríocht
  6. Damhsa
  7. Ealaín
  8. Ceol
    1. Popcheol
    2. Rac-cheol
    3. Ceol traidisiúnta
    4. Ceol clasaiceach
    5. Snagcheol
  9. Greannán
  10. The Beatles
  11. Cluichí
    1. Ficheall
    2. Go
    3. Mancala
    4. Táiplis bheag
    5. Táiplis mhór
    6. Cártaí imeartha
    7. Díslí imeartha

Ar a laghad réamhrá de 5 abairt do na réimsí móra:

Fisic[athraigh foinse]

Bunchoincheapanna:

  1. Teas
  2. Leictreachas
  3. Maighnéadas
  4. Imtharraingt
  5. Mais
  6. Fórsa
  7. Am
  8. Fad
  9. Achar
  10. Luas
  11. Luathú
  12. Adamh
  13. Leictreon
  14. Prótón
  15. Neodrón
  16. Fótón
  17. Leacht

Leibhéal níos airde:

  1. Dlíthe gluaiseachta Newton
  2. Meicnic na leachtanna
  3. Teirmidinimic
  4. Teoiric adamhach
  5. Fisic cháithníní
  6. Teoiric choibhneasachta
  7. Teoiric an chandaim

Ceimic[athraigh foinse]

  1. Dúil cheimiceach
    1. Tábla peiriadach
    2. alt faoi gach cheann de na dúile ceimiceacha, leis na sonraí ó thábla na n-airíonna
  2. Imoibriú ceimiceach
  3. Móilín
  4. Aigéad
  5. Alcaile
  6. pH
  7. Salann
  8. Comhdhúil
  9. Ceimic organách

Bitheolaíocht[athraigh foinse]

  1. Baictéar
  2. Aircéach
  3. Prótaisteach
  4. Fungas
  5. Planda
    1. Crann
    2. Bláth (gan athsheoladh!)
  6. Ainmhí
    1. Éan
    2. Iasc
    3. Capall
    4. Feithid
    5. Mamach
    6. Reiptíl
    7. Nathair
    8. Eilifint
    9. Camall
    10. Eallach
    11. Caora
    12. Madra/Madadh/Gadhar
    13. Cat
    14. Leon
    15. Iolar
    16. Béar
    17. Dragan
  7. Geolaíocht
  8. Éiceolaíocht

Réalteolaíocht[athraigh foinse]

  1. Grianchóras
    1. Grian
    2. An Domhan
      1. Gealach/Éasca/
    3. Mearcair
    4. Véineas
    5. Mars
    6. Iúpatar
    7. Satarn
    8. Úránas
    9. Neiptiún
    10. Plútón
  2. Réaltra
  3. Bealach na Bó Finne/Claí Mór na Réaltaí/Láir Bhán
  4. Ollphléasc

Mianraí[athraigh foinse]

  1. Clóiríd sóidiaim (salann boird coitianta)
  2. Diamant
  3. Cailc
  4. Eibhear
  5. Cloch thine/Breochloch
  6. Gaineamhchloch
  7. Grianchloch

Miotail dhúilí in úsáid coitianta[athraigh foinse]

  1. Ór
  2. Airgead
  3. Iarann
  4. Copar
  5. Sinc
  6. Stán
  7. Alúmanam

Cóimhiotail in úsáid gcoitianta[athraigh foinse]

  1. Cré-umha
  2. Prás
  3. Cruach

Ola[athraigh foinse]

Meitéareolaíocht[athraigh foinse]

  1. Fearthainn/Báisteach
  2. Néal/Scamall
  3. Sneachta
  4. Cloichsneachta
  5. Speirling
  6. Téamh domhanda
  7. El Niño
  8. La Niña
  1. Talmhaíocht
  2. Úsáid de tine
  3. Miotalóireacht
  4. Scríobh
  5. Aibítir
  6. Long
  7. Seol
  8. Plána claona
  9. Roth
  10. Ulóg
  11. Luamhán
  12. Scriú
  13. Ding
  14. Arm
    1. Gunna
    2. Tua
    3. Claíomh
    4. Bogha fada
  15. Pléascán
  16. Púdar gunna
  17. Rothar
  18. Inneal gaile
  19. Traein
  20. Carr
  21. Leictreachas
  22. Leictreonaic
  23. Inneall leictreach
  24. Raidió
  25. Teilifís
  26. Teileafón
  27. Aerárthach
  28. Ríomhaire
    1. Linux
    2. Microsoft Windows
    3. Mac OS
  29. Léasar
  30. Idirghréasán
  1. Béarla Simplí
  2. Béarla
  3. Mandairínis
  4. Cantainis
  5. Araibis
  6. Gearmáinis
  7. Hiondúis
  8. Urdais
  9. Indinéisis
  10. Rúisis
  11. Spáinnis
  12. Fraincis
  13. Esperanto
  14. Sanscrait
  15. Laidin
  16. Nua-Ghréigis/Gréigis
  17. Gréigis Chlasaiceach/Sean-Ghréigis
  18. Seapáinis
  19. Cóiréis
  20. Téalainnis
  21. Vítneaimis
  22. Portaingéilis
  23. Iodáilis
  24. Ollainnis
  1. Pirimidí na hÉigipte
  2. Balla Mór na Síne
  3. Áirse
  4. Cruinneachán
  5. Droichead
  6. Tairne
  7. Seacht n-iontais an domhain
  8. Taj Mahal
  1. Uimhir
    1. Uimhir aiceanta
    2. Slánuimhir
    3. Uimhir chóimheasta
    4. Réaduimhir
    5. Uimhir choimpléascach
  2. Geoiméadracht
  3. Ailgéabar
    1. Cothromóid
    2. Sóinseálach
    3. Cruthúnas
  4. Calcalas
  5. Triantánacht
  6. Féilire
  7. Teoiric na dtacar
  8. Loighic

Matamaiticeoirí[athraigh foinse]

  1. Airciméidéas
  2. Piotágarás
  3. Fibonacci
  4. Blaise Pascal
  5. René Descartes
  6. Karl Gauss
  7. Isaac Newton
  8. Nikolai Lobachevsky
  9. Albert Einstein
  1. Croí
  2. Scamhóga/Scamhóg
  3. Faighean
  4. Bod
  5. Duáin/Duán
  6. Goile
  7. Ae
  8. Liathán/Splín
  9. Stéigeacha/Stéig
  10. Cnámharlach/Creatlach
  11. Cíoch
  12. Craiceann
  13. Ceann
    1. Súil
    2. Béal
    3. Cluas
    4. Inchinn
  14. Géag láimhe
    1. Uillinn
    2. Caol láimhe/Rosta
    3. Lámh
      1. Méar láimhe
      2. Ordóg
  15. Géag choise
    1. Glúin
    2. Murnán/Rúitín
    3. Cos
      1. Méar coise

Giniúint/Atáirgeadh[athraigh foinse]

  1. Toircheas
    1. Féatas
    2. Placaint

Breoiteacht/Tinneas[athraigh foinse]

  1. Daille
  2. Bodhaire
  3. Galar tógálach/Galan teagmhálach
  4. Meabhairghalar
  5. Galar croí
  6. Ailse
  7. Míchothú
  8. Gorta
  9. Beathaitheacht
  10. Calar
  11. Eitinn/Eitinn scamhóige
  12. SEIF
  13. Bolgach/Bolgach Dé
  14. Maláire
  15. Dinnireacht
  16. Lobhra

Cóireáil mhíochaine[athraigh foinse]

  1. Cógas
  2. Vacsaíniú
  3. Máinliacht
  1. Sacar/Peil
  2. Cruicéad
  3. Daorchluiche
  4. Peil Mheiriceánach
  5. Cleasa lúth/Lúthchleasaíocht
  6. Snámh
  1. Crith talún
  2. Bolcán
  3. Spéirlinn
  4. Tuile
  5. Maidhm shneachta
  6. Leá núicléach
  7. Tornádó
  8. Súnámaí
  1. Gorm
  2. Dearg/Rua
  3. Uaine/Glas
  4. Buí
  5. Dubh
  6. Bán

Má thacaíonn tú leis an iarracht seo, led' thoil cuir leis an liosta. Is féidir linn cinniúnt a dhéanamh faoi na h-abairtí bunúsacha do gach alt.