Séarlas Mór

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaSéarlas Mór
Charlemagne denier Mayence 812 814.jpg
Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith2 Aibreán 748
Impireacht na bhFranc Cuir in eagar ar Wikidata
Bás28 Eanáir 814
65 bliana d'aois
Aachen Cuir in eagar ar Wikidata
Siocair bháisGalar
Áit adhlacthaAachen Cathedral (en) Aistrigh
Palatine Chapel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Carolingian Roman emperor (en) Aistrigh
25 Nollaig 800 – 28 Eanáir 814
← luach ar iarraidh – Lughaidh Cráifeach →
Rí na Lombardach
10 Iúil 774 – 28 Eanáir 814
← Desiderius (en) AistrighBernard of Italy (en) Aistrigh →
Rí na bhFranc
9 Deireadh Fómhair 768 – 28 Eanáir 814
← Pépin Gearr, Carloman ILughaidh Cráifeach →
Diúc na Baváire
Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnEaglais Chaitliceach Rómhánach agus An Chríostaíocht
Gníomhaíocht
Gairmmonarc, Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse amaAn Mheánaois Luath
Teangacha a labhraíonn nó a scríobhann sé/síAn Laidin
Exaltation (en) Aistrigh
Lá féile18 Eanáir Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Teideal uasalImpire Rómhánach (800–814)
Rí na Lombardach (774–781)
Rí na bhFranc (768–814) Cuir in eagar ar Wikidata
TeaghlachRíshlocht na gCairilínseach Cuir in eagar ar Wikidata
CéileHimiltrude
Desiderata Lombardach (770, 770 (Féilire Ghréagóra)–771)
Hildegard Vinzgouw (771, 772 (Féilire Ghréagóra)–783)
Fastrada (783, 784 (Féilire Ghréagóra)–)
Luitgard (794, 794 (Féilire Ghréagóra)–) Cuir in eagar ar Wikidata
PáirtíHimiltrude (768–)
Madelgard (en) Aistrigh (796–)
Gersuinda (en) Aistrigh (798–)
Regina (en) Aistrigh (800–)
Ethelind (en) Aistrigh (806–) Cuir in eagar ar Wikidata
PáistePepin an Cruiteachán
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Himiltrude)
Lothair
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Adelaide
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Alpais
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Himiltrude)
Hildegard
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Hiltrude
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Fastrada)
Chrotais
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg luach anaithnid)
Ruodhaid
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Madelgard (en) Aistrigh)
Theodoric
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Ethelind (en) Aistrigh)
Hugh
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Regina (en) Aistrigh)
Theodrada
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Fastrada)
Rotrude
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Charles Óg
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Drogo
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Regina (en) Aistrigh)
Bertha
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Lughaidh Cráifeach
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Pepin na hIodáile
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Gisela
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Hildegard Vinzgouw)
Adaltrude
 (OOjs UI-like kinship-progressive-black.svg Gersuinda (en) Aistrigh) Cuir in eagar ar Wikidata
AthairPépin Gearr  agus Bertrada Laon
SiblínGisela, Ban-Ab Chelles, Adelais, Chrothais, Carloman I agus Pepin
Síniú
Karldergrossesignatur.jpg

Find a Grave: 6623

Dob é Séarlas Mór (Laidin: CarolusKarolus Magnus; Gearmáinis: Karl der Große; Fraincis: Charlemagne) an duine b’éachtaí ar Eoraip le linn na Meánaoise. Rí na bhFranc ab ea é (768814) agus lena linn, d’aontaigh sé a bhformhór d’Iarthar na hEorpa le chéile, agus leag sé síos na bunsraitheanna i gcomhair na Fraince agus na Gearmáine de chuid na linne seo.

Teacht i Réim[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ghabh sé ríchathaoir na bhFranc sa bhliain 768 agus rinneadh Rí na hIodáile de ón bhliain 774 ar aghaidh. Ón bhliain 800 rinneadh Impire Naofa Rómhánach de, 300 bliain roimhe sin. Tugtar Impireacht na gCairlínseach ar an stát méadaithe a bhunaigh Séarlas Mór.

Tháinig Séarlas Mór agus a dheartháir Carlomán i gcomharbacht ar a n-athair Pépin Gearr (Fraincis: Pépin le Bref) sa bhliain 768, nuair a d’éag Pépin. Ar dtús, bhí an beirt acu ina gcomh-rialtóirí ach nuair a fuair Carlomán bás go tobann sa bhliain 771, faoi imthosca gan mhíniú, fágadh Séarlas mar Rí na bhFranc gan agó.

Polasaithe[cuir in eagar | athraigh foinse]

Faoi réimeas an rí choinnigh sé polasaithe a athair i leith na pápachta agus chuaigh siad d'aontaobh. ag baint na cumhachta ó na Lombairdigh i dtuaisceart na hIodáile, agus i gceannas ar ionradh isteach ar na Moslamaigh sa Spáinn. Chuaigh sé i mbun feachtais freisin in aghaidh na Sacsanach san oirthear, ag déanamh Críostaithe astu ar phionós an bháis, as a d’eascródh a imeachtaí ar nós Ár Verden. Bhain Séarlas Mór barr a mhaitheasa amach nuair a chorónaigh an Pápa Leo III é mar Impire na Rómhánach Lá Nollag san Bhaisleac Ársa Naomh Pheadair.

Tionchar[cuir in eagar | athraigh foinse]

De bharr na bainte a bhí ag na Frainc ar stair na Fraince, agus toisc gur chine Gearmánach iad, áirítear Séarlas Mór mar laoch náisiúnta sa dá thír úd agus baineadh mí-úsáid as mar shiombal dá bharr.[1]

Ó 1950 i leith, bronntar Duais Idirnáisiúnta Shéarlais Mhóir Aachen (ar a dtugtar an Karlpreis) gach bliain ar dhuine a chothaigh aontacht san Eorap.

Bhí feachtais Shéarlais mar bhunús do roinnt scéalta, ina measc Gabáltas Shéarluis Máin sa Leabhar Leasa Mhóir agus Stair Sérluis Móir ag lenmain coróine Críst ⁊ taisse na naem.[2]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Bernd Schneidmüller (2000). "Sehnsucht nach Karl dem Großen. Vom Nutzen eines toten Kaisers für die Nachgeborenen. Die politische Instrumentalisierung Karls des Großen im 19. und 20. Jahrhundert". Geschichte in Wissenschaft und Unterricht (51): 284–301. 
  2. Carl Marstrander (1911). "Sechrán Na Banimpire". Ériu 5: 161.