Don Quixote
(es) Don Quijote de la Mancha  | |
|---|---|
_El_ingenioso_hidalgo_Don_Quixote_de_la_Mancha.png) | |
| Cineál | saothar liteartha |
| Cárta innéacs | |
| Údar | Miguel de Cervantes |
| Teanga | Spáinnis Mhoch |
| Foilseachán | An Spáinn, 1605 1615 |
| Foilsitheoir | Francisco de Robles agus Juan de la Cuesta |
| Le cuid | El ingenioso hidalgo don Quijote de la Mancha Segunda parte del ingenioso caballero don Quijote de la Mancha |
| Tréith | |
| Seánra | scéal rómáns ridireachta, ficsean eachtraíochta agus parody (en)  |
| Carachtair | Sancho Panza Alonso Quijano Rocinante Dulcinea Rucio Pero Perez Ginés de Pasamonte Cardenio Dorotea Luscinda Don Fernando Ruy Pérez de Viedma (en) Zoraida (en) Juan Pérez de Viedma (en) Lothario (en) Anselmo (en) Camila (en) Maritornes (en) Marcela (en) Clavileño (en) Sansón Carrasco (en) Maese Nicolás (en) Clara de Viedma (en) Cide Hamete Benengeli (en) Teresa Panza (en) |
| Suíomh scéalaíochta | Impireacht na Spáinne La Mancha (en) Barcelona |
| Plota méadaithe i | continuations of Don Quixote (en) |
| Eile | |
| Uimhir OCLC | 1020679308 |
  | |
Is é Don Cíochótae (teideal iomlán Spáinnise: El ingenioso hidalgo[1] Don Quixote[2] de la Mancha ("An fear uasal saoithiúil Don Quixote ó La Mancha")) príomhshaothar na litríochta Spáinní.
B'é Miguel de Cervantes a scríobh an t-úrscéal seo. Tháinig an chéad imleabhar amach sa bhliain 1604, agus foilsíodh an dara himleabhar deich mbliana ina dhiaidh sin.
Ábhar[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is é is ábhar don leabhar ná eachtraí Don Quixote, fear simplí a léigh an oiread sin scéalta faoi éachtaí na ridirí fáin is gur chaill sé a chiall, agus gur chinn sé ar dhul le ridireacht é féin, an domhan mór a thaisteal, mná uaisle a chosaint agus troid a chur ar arrachtaigh agus ar bhithiúnaigh.
Is é Sancho Panza a leathbhádóir, fear atá chomh ciallmhar agus atá Don Quixote féin éigiallta, agus é ag baint an-suilt as eachtraí an "ridire" an chuid is mó den am.
Is amadán é Don Quixote agus is breallsún é Sancho Panza ach is iad na daoine is ciallmhaire sa leabhar na daoine a chastar orainn fan na slí: lucht óstán, cailíní aimsire, aoirí caorach, fánaithe triallta an róid, agus muintir a bhaile féin.[3] Tá carachtair an leabhair trí chéile, a bheag nó a mhór, cruálach, brúidiúil, garbh, tútach, tuatach, tuaipliseach, tuaifisceach.
Stíl[cuir in eagar | athraigh foinse]
"Sórt mistéire ann féin é cáil Don Quixote. Eachtra gan chruth, gan fhoirm, gan stiúir é. Tá an greann ann maol agus leathan agus ar easpa caolchúise. Fág caolú na Spáinnise siar isteach sna haistriúcháin as an áireamh ní bhrisfear tónacha an tsaoil le teann rachtanna gáirí, agus is cuma nó drochshlaipisteáil as scannán de chuid Charlie Chaplin sciar maith de na himeachtaí.[3]
Scríobh Cervantes a shaothar ceann ar aghaidh, gan aon smaoineamh puinn a chaitheamh cá raibh deireadh an aistir; agus maidir leis an rud a dtugtar "struchtúr" go gránna anois air, ní aithneodh sé a leithéid dá dtitfeadh sé anuas mar a bheadh muileann gaoithe ar a cheann go maolbhlagaideach.[4]
Tionchar[cuir in eagar | athraigh foinse]
Aistríodh Don Quixote láithreach go teangacha na mór-roinne, don Bhéarla in 1612, don Iodáilis in 1622, don Dúitsis in 1657, gan trácht ar leaganacha giorraithe sa Ghearmáinis, sa Rúisis thart faoin am gcéanna.
Téamaí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Baineann Don Quixote leis an aighneas idir an saol réadach agus saol na samhlaíochta; nó leis an tsíorchoimhlint idir an talamh anseo faoinár gcosa, agus an t-idéalachas neamhinsroichte mar bháire amuigh ansin. "Tá sin ann, gan amhras. Ach maireann sé gan buíochas le míniú ar bith mar é."[3]
Maireann sé toisc go bhfuil spleodar ann, mar atá spleodar in Máirtín Ó Cadhain, nó Pádraig Ó Ciobháin. Is de bharr an spleodair sin atá sé ag marcaíocht ar a dhroch-chapall bacach inár measc ó shin i leith.
As Gaeilge[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá lua ar an leabhar in Eachtra Thaidhg Dhuibh Uí Chróinín san 17ú haois sa Ghaeilge.
D'fhoilsigh an tAthair Peadar Ua Laoghaire leagan giorraithe Gaeilge den leabhar faoin teideal Don Cíochótae, a foilsíodh i dtús na haoise seo caite.
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Léigh freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Miguel de Cervantes: Don Cíochotae. An tAthair Peadar Ó Laoghaire a d'aistrigh agus a ghiorraigh. Eagarthóir: Gabriel Rosenstock. Cló Thalbóid, Baile Átha Cliath 2001.