Simón Bolívar

Simón Bolívar
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(es) Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar Palacios
Beathaisnéis
Breith	24 Iúil 1783; Birthplace of Simón Bolívar (Impireacht na Spáinne)
Bás	17 Nollaig 1830 ; 47 bliana d'aois; Santa Marta (Gran Colombia)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Eitinn agus fiabhras tíofóideach)
Áit adhlactha	Panteon Nacional (en) (1876–) ; Caracas Cathedral (en) (1842–1876) ; Cathedral of Santa Marta (en) (1830–1842)
1 President of Bolivia (en)
	12 Lúnasa 1825 – 29 Nollaig 1825 – Antonio José de Sucre Farell →
Uachtarán Pheiriú
	8 Feabhra 1824 – 28 Eanáir 1827 ; ← José Bernardo de Tagle – Andrés de Santa Cruz →
Uachtarán Gran Colombia (en)
	1819 – 1830
President of Venezuela (en)
	1 Deireadh Fómhair 1817 – 24 Feabhra 1819 – José Antonio Páez Herrera →
President of Venezuela (en)
	7 Lúnasa 1813 – 16 Iúil 1814 ; ← Francisco de Miranda – Simón Bolívar →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Regular Masonic jurisdictions (en)
Áit chónaithe	Casa del Vínculo y del Retorno (en) ; Ingenio Bolívar (en)
Teanga dhúchais	An Spáinnis
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, oifigeach míleata
Mac/iníon léinn de chuid	Simón Rodriguez agus Andrés Bello
Teangacha	An Spáinnis agus an Fhraincis
Gairm mhillteach
Céim mhíleata	oifigeach coitianta
Coinbhleacht	Spanish American wars of independence (en)
Ghlac sé/sí páirt i
24 Meitheamh 1813	Admirable Campaign (en)
Teaghlach
Céile	María Teresa del Toro y Alayza (1802–1803), bás a c(h)éile
Páirtí	Manuela Sáenz
Athair	Juan Vicente Bolívar y Ponte agus María Concepción Palacios Aguirre Ariztía - Sojo Blanco Herrera
Siblín	María Antonia Bolívar Palacios, Juana Bolívar agus Juan Vicente Bolívar Palacios
Duine muinteartha	Hipólita Bolívar (foster mother (en) ); Carlos Palacios y Blanco (deartháir máthar); Esteban Palacios y Blanco (deartháir máthar); Fernando Bolívar (mac dearthár); Guillermo Palacios Bolívar (mac deirféar)
	Gradam a fuarthas (14 Deireadh Fómhair 1813) liberator of Venezuela (en) ; dochtúireacht oinigh ó Ollscoil Náisiúnta San Marcos; Grand Cross of the Order of the Sun of Peru‎ (en) ;
	Síniú

Bhí Simón Bolívar (nó Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios), 24 Iúil 1783 - 17 Nollaig 1830, ina cheannaire réabhlóideach. Bhí ról lárnach ag Bolívar sa pholaitíocht i Meiriceá Theas sa 19ú haois, go háirithe i Veiniséala, Eacuadór, an Bholaiv, Panama agus an Cholóim.

Luathshaol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rugadh Bolívar i gCaracas, Veiniséala ar an 24 Iúil 1783. Phós sé in 1802 ach fuair a bhean bás laistigh de bhliain agus níor phós sé arís. Bhain sé le teaghlach uasal a tháinig ar dtús as Tír na mBascach, agus rinne siad a saibhreas as mianaigh óir agus copair i Veiniséala ó 1632 i leith. Níos déanaí, bhí Bolívar ábalta an saibhreas sin a úsáid chun na cogaí réabhlóideacha i Meiriceá Theas a mhaoiniú.

Fuair Bolívar a chuid oideachais sa bhaile tar éis dá thuismitheoirí bás a fháil, agus bhí an-tionchar ag duine dá mhúinteoirí, Simon Rodriguez, ar an fhear óg.

Chuaigh Bolívar chun na Spáinne i 1799 chun bailchríoch a chur ar a chuid oideachais. Ba ann a casadh a bhean, Maria Tereza, air. Chaith sé tamall ag obair do Napoléon Bonaparte.

El Libertador[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'fhill Bolívar ar Veiniséala i 1807. Bhí sé páirteach sa troid in aghaidh Napoléon nuair a rinneadh rí na Spáinne de Joseph Bonaparte. D'fhógair an 'junta' i gCaracas a neamhspleáchas i 1810. Cuireadh Bolívar go Sasana ar mhisean taidhleoireachta.

I 1813 bhí Bolívar i gceannas ar ionradh míleata ar Veiniséala. Ghabh sé Mérida ar an 23 Bealtaine 1813, agus fógraíodh gurb é an Fuascailteoir (El Libertador) é. Lean cogadh a mhair sé bliana go dtí gur éirigh le Bolívar tír fheidearálach neamhspleách a chruthú darbh ainm Gran Colombia.

Lean an troid in aghaidh na Spáinne ar feadh na mblianta eile. Saoradh Peiriú in 1824.

Ar an 6 Lúnasa 1825 cuireadh Poblacht na Bolaive ar bun in ómós do Bolívar, agus scríobh sé bunreacht don tír nua.

Theastaigh ó Bolívar tír mhór fheidearálach a bhunú a bheadh cosúil le Stáit Aontaithe Mheiriceá ach bhí an oiread sin easaontais ann gur fhógair sé é féin ina dheachtóir ar Gran Colombia i 1828. Lean an t-achrann ar aghaidh áfach. D'éirigh sé as oifig ar an 27 Aibreán 1830.

Fuair Bolívar bás den eitinn ar an 17 Nollaig 1830.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]