Risteard Ó Maolchatha

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Risteard Ó Maolchatha
Gen. Richard Mulcahy LCCN2014717121.jpg
Ball den 31ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Nollaig 14, 1918 - Deireadh Fómhair 26, 1922
Dúiche: Dublin Clontarf (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1918
Teachta Dála

Eanáir 21, 1919 - Bealtaine 10, 1921
Dúiche: Dublin Clontarf (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1918
Aire Cosanta

Eanáir 22, 1919 - Aibreán 1, 1919 - Cathal Brugha
Teachta Dála

Lúnasa 16, 1921 - Meitheamh 8, 1922
Dúiche: Baile Átha Cliath Thiar Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1921
Aire Cosanta

Eanáir 10, 1922 - Márta 19, 1924
Cathal Brugha - Liam Tomás Mac Cosgair
Teachta Dála

Meán Fómhair 9, 1922 - Lúnasa 9, 1923
Dúiche: Baile Átha Cliath Thiar Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1922
Teachta Dála

Meán Fómhair 19, 1923 - Bealtaine 20, 1927
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1923
Teachta Dála

Meitheamh 23, 1927 - Lúnasa 16, 1927
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, Meitheamh 1927
An tAire Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil

Meitheamh 23, 1927 - Márta 9, 1932
Séamus Búrc - Seán Tomás Ó Ceallaigh
Teachta Dála

Deireadh Fómhair 11, 1927 - Nollaig 17, 1931
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, Meán Fómhair 1927
Teachta Dála

Márta 9, 1932 - Nollaig 22, 1932
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1932
Teachta Dála

Feabhra 8, 1933 - Meán Fómhair 8, 1933
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1933
Teachta Dála

Meán Fómhair 8, 1933 - Meitheamh 14, 1937
Dúiche: Baile Átha Cliaith Thuaidh
Seanadóir na hÉireann

Aibreán 27, 1938 - Meitheamh 17, 1938
Dúiche: An Rolla Riaracháin
Teachta Dála

Meitheamh 30, 1938 - Bealtaine 26, 1943
Dúiche: Baile Átha Cliath Thoir Thuaidh
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1938
Seanadóir na hÉireann

Meán Fómhair 8, 1943 - Meitheamh 30, 1944
Dúiche: Rolla Oibreachais
Ceannaire Fhine Gael

Meitheamh 2, 1944 - Márta 21, 1959
Liam Tomás Mac Cosgair - Séamus Diolún
Teachta Dála

Meitheamh 9, 1944 - Nollaig 11, 1947
Dúiche: Tiobraid Árann
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1944
Ceannaire an Fhreasúra

Meitheamh 9, 1944 - Feabhra 18, 1948
Liam Tomás Mac Cosgair - Éamon de Valera
An tAire Oideachais agus Scileanna

Feabhra 18, 1948 - Meitheamh 13, 1951
Tomás Ó Deirg - Seán Moylan
Teachta Dála

Feabhra 18, 1948 - Bealtaine 2, 1951
Dúiche: Thiobraid Árann Theas
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1948
Teachta Dála

Meitheamh 13, 1951 - Aibreán 23, 1954
Dúiche: Thiobraid Árann Theas
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1951
Teachta Dála

Meitheamh 2, 1954 - Nollaig 13, 1956
Dúiche: Thiobraid Árann Theas
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1954
An tAire Oideachais agus Scileanna

Meitheamh 2, 1954 - Márta 20, 1957
Seán Moylan - Seán Ó Loingsigh
An tAire Leanaí agus Gnóthaí Óige

Meitheamh 2, 1956 - Deireadh Fómhair 24, 1956 - Patrick J. Lindsay
Teachta Dála

Márta 20, 1957 - Meán Fómhair 1, 1961
Dúiche: Thiobraid Árann Theas
Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1957
Saol
Ainm iomlánRichard James Mulcahy
Eolas breithePort Láirge, 10 Bealtaine 1886
NáisiúntachtÉire
Poblacht na hÉireann
Saorstát Éireann
Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
BásBaile Átha Cliath, 16 Nollaig 1971
Áit adhlacthaLittleton
Muintir
Céile/CéilíJosephine Ryan
Oideachas
Alma materAn Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath
Teangachaan Béarla
Gairm
Gairmpolaiteoir
Áit oibreLondain
BallraíochtBráithreachas na Poblachta
Céimoifigeach coitianta
Cleamhnú
ReiligiúinEaglais Chaitliceach Rómhánach
Páirtithe polaitíochtaFine Gael
1922

Polaiteoir Éireannach, ceannaire de chuid Fhine Gael agus Aire Rialtais ab ea an Ginearál Risteárd Séamus Ó Maolchatha, (10 Bealtaine, 1886 - 16 Nollaig, 1971).

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

15 M.F. 1922ː an Maolchathach (Ardcheannasaí ag an am) agus a bhean chéile, ina gcónaí sa bheairic airm Portobello BÁC ag an am

Ghlac an Maolchathach páirt in Éirí Amach na Cásca; bhí sé mar leas-cheannasaí ar dhíorma d'Óglaigh a d'ionsaigh póilíní i gCill Dhéagláin. Bhí Tomás Ághas i gceannas an díorma sin.

D'éirigh Ó Maolchatha ina mhac léinn leighis i gColáiste na hOllscoile, BÁC i mí Meán Fómhair 1916[1] agus é 30 bliain d'aois.

Cuimhneachán, BÁC

Ceapadh Ó Maolchatha mar Cheann Foirne ar Óglaigh na hÉireann (na Volunteers ag an am) ar an 23 Márta 1918.[2][3][4][5] Choimeád sé oifig i halla na Ceimice i Roinn na Síceolaíochta ar Ardán Phort an Iarla, áit a chuir sé i gcrích a chuid cúraimí mar Cheann Foirne.[6]

Toghadh Ó Maolchatha mar Theachta Dála san olltoghchán i mí na Nollag 1918.

D''éirigh Ó Maolchatha as an staidéar i 1919. Bhí sé ina Cheann Foirne le linn Chogadh na Saoirse, mar aon le bheith mar Leas-Aire Cosanta.

Ghlac Ó Maolchatha leis an gConradh agus ceapadh mar Ard-Cheannasaí ar an Arm é nuair a maraíodh Micheál Ó Coileáin i mí Lúnasa 1922. Dar le Ó Maolchatha, ba cheart poblachtánaigh a chur chun báis chun deireadh gasta a chur leis an gCogadh Cathartha.

Gaeilge[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Gaeilge ar a thoil aige (chaith sé seal ag obair i gContae Chiarraí agus i gContae Corcaigh)[7].

Bhí an Maolchathach ina chathaoirleach ar Choimisiún na Gaeltachta i 1925 ach ba chionsiocair é "leis an réiteach liopasta agus an neamh-shainmhíniú Gaeltachta mar aonad teangeolaíoch i 1925".[8]

Ar an 6 Meitheamh 1928, shínigh Risteárd Ua Maolchatha, a bhí ina Aire Rialtais Áitiúil agus Sláinte ag an am, Ionstraim Reachtúil Uimhir 33 de 1928, Local Offices and Employments (Gaeltacht) Order, 1928. Faoi na rialacháin nua seo, bheadh tréimhse trí bliana ag aon fhostaithe nua a mbeadh cúraimí Gaeltachta orthu sna húdaráis áitiúla nó sna húdaráis sláinte le hoiread Gaeilge a shealbhú, le go bhféadfaidís a gcuid oibre a dhéanamh trí mheán na teanga sin[9]. Ach níor cuireadh an riail seo i bhfeidhm riamh.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. "Ernie O'Malley" le Richard English lch 126
  2. "Richard James Mulcahy | Irish soldier and politician" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2021-03-23.
  3. "1912 – 1923 Timeline – UCD Decade of Centenaries" (en-US). Dáta rochtana: 2021-03-23.
  4. "Mulcahy and Collins—a conjunction of opposites". History Ireland (2013-02-28). Dáta rochtana: 2021-03-23.
  5. Maryann Gialanella Valiulis (1992-01-01). "Portrait of a Revolutionary: General Richard Mulcahy and the Founding of the Irish Free State" (as en). University Press of Kentucky. 
  6. centenaries.ucd.ie (2013). "Deich mBliana na gCuimhneachán i UCD". Dáta rochtana: 2021.
  7. Ronan Fanning, "Richard Mulcahy - UCD Decade of Centenaries" 1 Aibreán 2015 http://centenaries.ucd.ie/wp-content/uploads/2015/04/Mulcahy-Richard.pdf
  8. Ni Laoire, Siobhan agus Doyle, Aidan (2006). "Aisti ar an Nua-Ghaeilge: In omos do Bhreandan O Buachalla (Cois Life)". 1lib.us z library. Dáta rochtana: 2021-03-23.[nasc briste go buan]
  9. Seán Ó Cuirreáin, 3 Meán Fómhair 2013 "An fhírinne shearbh faoin stát is an Ghaeilge" https://antuairisceoir.com/2013/09/03/an-fhirinne-shearbh-faoin-stat-is-an-ghaeilge/ Curtha i gcartlann 2017-11-14 ar an Wayback Machine