Pádraig Ó Donnagáin
Pádraig Ó Donnagáin | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Meitheamh 2, 1954 - Nollaig 13, 1956 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1954
Bealtaine 22, 1957 - Meán Fómhair 1, 1961 Dúiche: An Rolla Talmhaíochta
Deireadh Fómhair 11, 1961 - Márta 11, 1965 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1961
Aibreán 21, 1965 - Bealtaine 21, 1969 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1965
Aibreán 24, 1967 - Eanáir 1, 1968
Eanáir 29, 1968 - Meán Fómhair 1, 1969
Iúil 2, 1969 - Feabhra 5, 1973 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1969
Márta 14, 1973 - Bealtaine 25, 1977 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1973
Márta 14, 1973 - Nollaig 2, 1976 ← Jerry Cronin - Liam Mac Cosgair →
Nollaig 2, 1976 - Iúil 5, 1977 ← Thomas J. Fitzpatrick - Brian Pádraig Ó Luineacháin →
Iúil 5, 1977 - Bealtaine 21, 1981 Dúiche: Lú Toghchán: Olltoghchán na hÉireann, 1977 | |||||||||||||||||||||||
Saol | |||||||||||||||||||||||
Eolas breithe | Mainistir Bhuithe, 29 Deireadh Fómhair 1923 | ||||||||||||||||||||||
Náisiúntacht | Éire Saorstát Éireann | ||||||||||||||||||||||
Bás | Baile Átha Cliath, 26 Samhain 2000 | ||||||||||||||||||||||
Oideachas | |||||||||||||||||||||||
Alma mater | Coláiste Chaisleán Cnucha | ||||||||||||||||||||||
Gairm | |||||||||||||||||||||||
Gairm | polaiteoir agus feirmeoir | ||||||||||||||||||||||
Cleamhnú | |||||||||||||||||||||||
Páirtithe polaitíochta | Fine Gael |
Éireannach de Pháirtí Fhine Gael ab ea Pádraig Sáirséal Ó Donnagáin (nó i mBéarla, Patrick Sarsfield (Paddy) Donegan) (29 Deireadh Fómhair 1923 - 26 Samhain 2000).
Toghadh Ó Donnagáin don chéad uair san olltoghchán sa bhliain 1954 mar Theachta Dála do dháilcheantar Chontae Lú. Chaill sé a shuíochán ag an gcéad olltoghchán eile ach d'éirigh leis arís sa bhliain 1961 agus toghadh é i ngach olltoghchán ó shin go dtí 1977. D'éirigh sé as an bpolaitíocht sa bhliain 1981.
Ceapadh mar Aire Cosanta i gcomhrialtas 1973 é (idir Fhine Gael agus Pháirtí an Lucht Oibre).
Conspóid[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí an Dálach an-choinsiasach agus é ag comhlíonadh a dhualgas mar Uachtarán, rud a chuir lena aighneas leis an Rialtas (Fine Gael / Lucht Oibre) agus lena éirí as sa bhliain 1976.[1]
I Meán Fómhair 1976, cuireadh Bille Cumhachtaí Práinne[2] ina láthair le síniú. Ach shocraigh sé an tAcht Cumhachtaí Práinne a chur faoi bhráid na Cúirte Uachtaraí lena chuid bunreachtúlachta a thastáil, agus é ag iarraidh cearta an tsaoránaigh a chosaint.
Ba é breithiúnas na Cúirte ná nach raibh an tAcht ar neamhréir leis an mBunreacht agus ar an 18 Deireadh Fómhair 1976, shínigh Ó Dálaigh é.
Trí lá níos déanaí, ag ócáid airm i nDún Columb, Muileann gCearr, thug Aire Cosanta an Chomhrialtais, Paddy Donegan (Fine Gael) masla dó. Chuir sé ina leith "Thundering disgrace" (nó i bhfad níos graosta).[3] An rud is tábhachtaí agus is measa, bhí an tAire ag labhairt os comhair oifigeach Airm na hÉireann i Muileann gCearr.
Sáraíodh rún Dála ag an bhfreasúr ag iarraidh go n-éireodh an tAire (a ghabh a leithscéal idir an dá linn) as a phost, ar an 21 Deireadh Fómhair.[4]
An 22 Deireadh Fómhair 1976, d'éirigh Ó Dálaigh as oifig mar uachtarán nuair nár ghlac an Taoiseach, Liam Mac Cosgair, le héirí as oifig Donegan. Dúirt an Dálach gurbh é "an t-aon bhealach le mo chuid ionracais agus neamhspleáchais pearsanta féin mar Uachtarán na hÉireann a dhearbhú agus le dínit agus neamhspleáchas na huachtaránachta mar institiúid a chosaint".[5]
Ceapadh Pádraig Ó Donnagáin mar Aire na Talún ag deireadh na bliana 1976.
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Scoil Dlí, COBÁC (2018). "Cearbhall Ó Dálaigh (1911-78)". Dáta rochtana: 2021.
- ↑ ""an tAcht Cumhachtaí Práinne, 1976"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2021-08-02.
- ↑ "My part in downfall of a President over the 'thundering disgrace' debacle" (en). independent. Dáta rochtana: 2021-03-22.
- ↑ Houses of the Oireachtas (1976-10-28). "Confidence in Government: Motion. – Dáil Éireann (20th Dáil) – Thursday, 28 Oct 1976 – Houses of the Oireachtas" (en-ie). www.oireachtas.ie. Dáta rochtana: 2021-08-02.
- ↑ Cúirt Uachtarach na hÉireann. "Iar-Phríomh-Bhreithiúna". www.supremecourt.ie. Dáta rochtana: 2021-08-02.