Éire (bandia)

Éire (bandia)
Saol
Muintir
Máthair	Earnmas
Céile/Céilí	Mac Gréine ; Elatha
Páistí	liosta iomláin Bres;
Siblíní	liosta iomláin Badhbh; Banba; Mórrígan; Macha; Fódhla;
Gairm

Sa mhiotaseolaíocht Ghaelach, ba bhandia eapainmneach na hÉireann í Ériu, iníon Ernmas de chuid na Tuatha Dé Danann. B'é Mac Gréine a fear céile.

Ós rud é go ndéanan 'Ériu' ionadaíocht do bhandia na hÉireann, go minic léirítear í mar phearsantú na hÉireann. Is í "Ériu" an fhoirm ársa don logainm "Éire" nó "Erin" a bhíonn in úsáid sa lá atá inniu ann.

Ról agus léiriú miotasach[cuir in eagar | athraigh foinse]

I dteannta lena deirfiúracha Banba agus Fódla, ba bhall í de thré-bhandéithe an fhlaithis. Nuair a tháinig Clann Mhíle go hÉirinn ón Ghailís|, d'iarr gach deirfiúr go n-ainmneofaí an tír as féin. Bronnadh seo, ach úsáidtear Ériu mar phríomhainm na tíre.^[1] Feictear Banba agus Fódla scaití mar ainmneacha fileata d'Éirinn, díreach mar a úsáidtear Albion mar ainm fileata don Bhreatain Mhór.

Dar leis an staraí Éireannach den 17ú haois Seathrún Céitinn, ba iad Badhbh, Macha and Mór-Ríoghain bandéithe gaolta le hÉire, Banbha and Fódhla.^[2]

Tá gaol phearsanta éagsúla luaite d'Ériu i dtéacsanna éagsúla. Deirtear gurbh é Mac Gréine a fear chéile.^[1]^[3] Deirtear fosta gurbh é a leanann é Elatha, flaith na bhFomhórach, agus bhí mac acu, Breas. Deirtear gur chlann le Delbáeth iad Elatha agus Ériu beirt, agus más fíor, leath-shiblíní is ea iad.^[4] Sa Dinnseanchas Rennes, Codal Roundbreasted ba ea a hathair altrama.^[5]

Ainm agus sanas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Dar leis an University of Wales, is é an fréamh athchruthaithe Prótai-Cheiltis don ainm Éire ná *Φīwerjon- (ainmneach uatha Φīwerjō),^[6] agus maíonn seo an fhoirm Phróit-Ind-Eorpais *piHwerjon-. Is dócha é go bhfuil gaol idir seo agus an fhoirm aidiachta *piHwer- "ramhar", cf. Sanskrit pīvan, f. pīvarī agus foirm ghaolmhar pīvara, "ramhar, lán, flúirseach". Tugadh go luath an t-ainm seo ar Oileán na hÉireann.

As Q-Cheiltis (.i. Próta-Ghoidelic) faightear an fhoirm athchruthaithe *īweriū^[7] As an bhfoirm seo nó b'fhéidir níos déanaí, faightear as Gréigis Ἰέρνη I[w]ernē agus Ἰουερνία Iouernia. Tógadh an dara foirm acu sa Laidin mar an t-ainm Hibernia.

Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Boydell, Barra. "The female harp: The Irish harp in 18th- and early–19th-century Romantic nationalism", RIdIM/RCMI newsletter XX/1 (earrach 1995), ll 10–17.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ ^1.0 ^1.1 T. W. Rolleston (24ú Iúil 2012). "Celtic Myths and Legends". Dover Publications.
↑ Seathrún Céitinn. "Foras Feasa ar Éirinn". Foras Feasa ar Éirinn.
↑ Leabhar Gabhála na hÉireann
↑ "Celtic heritage : ancient tradition in Ireland and Wales". Thames and Hudson (1961).
↑ Marie Henri d'Arbois de Jubainville (1870). "Revue celtique". Paris.
↑ "Celtic Lexicon".
↑ Mallory, J.P. and D.Q. Adams, eag. Encyclopedia of Indo-European Culture. Londain: Fitzroy Dearborn Pub., 1997, lch. 194

[Rolleston-1] 1.0 ^1.1 T. W. Rolleston (24ú Iúil 2012). "Celtic Myths and Legends". Dover Publications.

[2] Seathrún Céitinn. "Foras Feasa ar Éirinn". Foras Feasa ar Éirinn.

[3] Leabhar Gabhála na hÉireann

[4] "Celtic heritage : ancient tradition in Ireland and Wales". Thames and Hudson (1961).

[5] Marie Henri d'Arbois de Jubainville (1870). "Revue celtique". Paris.

[6] "Celtic Lexicon".

[7] Mallory, J.P. and D.Q. Adams, eag. Encyclopedia of Indo-European Culture. Londain: Fitzroy Dearborn Pub., 1997, lch. 194

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]