Éire (bandia)
| Éire | |
|---|---|
 | |
| Saol | |
| Muintir | |
| Máthair | Earnmas |
| Céile/Céilí | Mac Gréine Elatha |
| Páistí | liosta iomláin |
| Siblíní | |
| Gairm | |
Sa mhiotaseolaíocht Ghaelach, ba bhandia eapainmneach na hÉireann í Ériu, iníon Ernmas de chuid na Tuatha Dé Danann. B'é Mac Gréine a fear céile.
Ós rud é go ndéanan 'Ériu' ionadaíocht do bhandia na hÉireann, go minic léirítear í mar phearsantú na hÉireann. Is í "Ériu" an fhoirm ársa don logainm "Éire" nó "Erin" a bhíonn in úsáid sa lá atá inniu ann.
Ról agus léiriú miotasach[cuir in eagar | athraigh foinse]
I dteannta lena deirfiúracha Banba agus Fódla, ba bhall í de thré-bhandéithe an fhlaithis. Nuair a tháinig Clann Mhíle go hÉirinn ón Ghailís|, d'iarr gach deirfiúr go n-ainmneofaí an tír as féin. Bronnadh seo, ach úsáidtear Ériu mar phríomhainm na tíre.[1] Feictear Banba agus Fódla scaití mar ainmneacha fileata d'Éirinn, díreach mar a úsáidtear Albion mar ainm fileata don Bhreatain Mhór.
Dar leis an staraí Éireannach den 17ú haois Seathrún Céitinn, ba iad Badhbh, Macha and Mór-Ríoghain bandéithe gaolta le hÉire, Banbha and Fódhla.[2]
Tá gaol phearsanta éagsúla luaite d'Ériu i dtéacsanna éagsúla. Deirtear gurbh é Mac Gréine a fear chéile.[1][3] Deirtear fosta gurbh é a leanann é Elatha, flaith na bhFomhórach, agus bhí mac acu, Breas. Deirtear gur chlann le Delbáeth iad Elatha agus Ériu beirt, agus más fíor, leath-shiblíní is ea iad.[4] Sa Dinnseanchas Rennes, Codal Roundbreasted ba ea a hathair altrama.[5]
Ainm agus sanas[cuir in eagar | athraigh foinse]
Dar leis an University of Wales, is é an fréamh athchruthaithe Prótai-Cheiltis don ainm Éire ná *Φīwerjon- (ainmneach uatha Φīwerjō),[6] agus maíonn seo an fhoirm Phróit-Ind-Eorpais *piHwerjon-. Is dócha é go bhfuil gaol idir seo agus an fhoirm aidiachta *piHwer- "ramhar", cf. Sanskrit pīvan, f. pīvarī agus foirm ghaolmhar pīvara, "ramhar, lán, flúirseach". Tugadh go luath an t-ainm seo ar Oileán na hÉireann.
As Q-Cheiltis (.i. Próta-Ghoidelic) faightear an fhoirm athchruthaithe *īweriū[7] As an bhfoirm seo nó b'fhéidir níos déanaí, faightear as Gréigis Ἰέρνη I[w]ernē agus Ἰουερνία Iouernia. Tógadh an dara foirm acu sa Laidin mar an t-ainm Hibernia.
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Boydell, Barra. "The female harp: The Irish harp in 18th- and early–19th-century Romantic nationalism", RIdIM/RCMI newsletter XX/1 (earrach 1995), ll 10–17.
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 T. W. Rolleston (24ú Iúil 2012). "Celtic Myths and Legends". Dover Publications.
- ↑ Seathrún Céitinn. "Foras Feasa ar Éirinn". Foras Feasa ar Éirinn.
- ↑ Leabhar Gabhála na hÉireann
- ↑ "Celtic heritage : ancient tradition in Ireland and Wales". Thames and Hudson (1961).
- ↑ Marie Henri d'Arbois de Jubainville (1870). "Revue celtique". Paris.
- ↑ "Celtic Lexicon".
- ↑ Mallory, J.P. and D.Q. Adams, eag. Encyclopedia of Indo-European Culture. Londain: Fitzroy Dearborn Pub., 1997, lch. 194