Táin Bó Fraích
Sa Rúraíocht, is réamhscéal don Táin Bó Cuailnge é Táin Bó Fraích. Caomhnaítear é sa Leabhar Laighneach, sa Leabhar Buí Leacáin agus in dhá lámhscríbhinn eile na 15ú/16ú. haoise. Faightear chomh maith é sa Leabhar Deathan Lios Mòir. D'aistríodh as Gaeilge na hAlban go Béarla é sa bhliain 1756.
Achoimre[cuir in eagar | athraigh foinse]
Déanta na fírinne, tá dhá scéal ann ó thaobh ábhair de sa Táin Bó Froích nach bhfuil gaol eatarthu ach an teideal.
Sa chéad scéal, is laoch na gConnacht é Fraoch mac Idaith, a bhí i mbun cogaidh in éadan na nUladh, agus é i ngrá le Findabair, iníon Ailealla agus Méabha. Ní raibh Méabh ag éirí sa chomhrac in éadan laoch dochloíte na nUladh, Cú Chulainn, agus dá bharr d'fhógair sí a hiníon mar dhuais. Thairg Fraoch é féin ach chloígh Cú Chulainn é i gcomhrac aonair – ar a laghad als Erster.
I ndara scéal Echtra Fergusa maic Léti, insítear conas a chuir Ailill cluain ar Fhraoch go dtí "Uisce Dubh" (sé sin, Dubhlinn Fhraoigh, Bré). D'ionsaigh ollphéist mara ann é agus d'éalaigh sé é ach le saothar nach beag.[1]
Sa dara heachtra darb ainm chéanna, bhí Fraoch pósta ní le Fionnabhair, ach le bean eile. Fuadaíodh iad beirt, in éineacht lena dtriúr mac agus a gcuid bólachta. Le cabhair ón laoch Conall Cearnach, d'éirigh leis a theaghlach agus a sheilbh a thabhairt abhaile. Le linn na heachtra, chuaigh siad thar Muir Éireann agus an Muir nIocht agus tríd na hAlpa, áit a raibh na foghlaithe ann i mbaile cosanta ag nathair nimhe. Ghabh Conall an nathair agus chuir a chodladh ina chrios é, agus scrios seisean agus Fraoch an baile. D'éalaigh an nathair arís ach gan gá a chur sa laoch.[2]
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3.
- Bernhard Maier: Lexikon der keltischen Religion und Kultur. Kröner, Stuttgart 1994, ISBN 3-520-46601-5.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Táin bó Fraích ar CODECS.
- Táin Bó Fraích, leagan le Wolfgang Meid (Leabhar Laighneach, Leabhar Buí Leacáin, srl.) ar CELT.
- Tain Bó Fraich, Leabhar Laighneach, cuid 5, ll. 1127-1135, LS folio 248a-252b ar CELT.
- The Cattle Raid of Fráech sa Celtic Literature Collective le fáil ar maryjones.us.
Féach fosta[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]