Súaltam mac Róich
| Cineál | carachtar i miotaseolaíocht na nGael  |
|---|---|
| Comhthéacs | |
| I saothar | An Rúraíocht agus Táin Bó Cúailnge |
| Dáta | |
| Inscne | fireann |
| Muintir | |
| Céile | Deichtine |
| Athair | Rossa Ruad |
| Leanaí | Cú Chulainn |
Sa Rúraíocht, ba é Sualdamh mac Róich (Sean-Ghaeilge Súaltam[1] mac Róich) athair saolta Chú Chulainn. Ba í Deichtine, deifiúr Chonchúir mhic Neasa, a bhean chéile, agus Fergus mac Róich a dheartháir.
Tuismíocht Chú Chulainn
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is doiléir é tuismíocht Chú Chulainn, nó Séadanda mar a ainmníodh é ag a bhreith.
I leagan amháin, bhí Deichtine ina máthair altrama do mhac Lugh, ach d'éirigh an leanbh tinn agus d'éag sé. D'éirigh sí torrach ansin le Lú, a dúirt léi an t-ainm Séadanda a thabhairt don leanbh. Bhí sí geallta le pósadh do Sualdamh, ámh, agus chur sí deireadh leis an toircheas. Phós sí Sualdamh and rug sí leanbh leis, agus Séadanda an t-ainm a thug sí dó.[2]
I leagan eile, d'imigh Deichtine gan tásc gan tuairisc ó Eamhain Mhacha. Threoraigh ealta draíochta éan na hUaisle Uladh go tigh éigin, áit a chuir Lú fáilte romhaibh. D'inis sé dóibh go raibh a bhean chéile ar tí leanbh a shaolú. Fuair na hUlaidh amach gurbh í Deichtine an bhean agus Séadanda a mac.[3] Tógadh é le Sualdamh agus Deichtine ina mbaile ar Mhachaire Mhuirtheimhne[4] i gContae Lú.[5]
Táin Bó Cúailnge
[cuir in eagar | athraigh foinse]Agus Cú Chulainn 17 mbliana d'aois, thosaigh banríon Chonnacht Méabh ionsaí ar Ulaidh, an Táin Bó Cúailnge.
Bhí Cú Chulainn and Sualdamh ag faire na teorann ag Crosa Caoil[6] i gContae na Mí. Agus Cú Chulainn ag déanamh a dhíchil moill a chur ar ionsaí an airm, chuaigh Sualdam chun Conchúr a fhógairt. De bharr fáthanna gan mhíniú, bhain sé míonna ar leith chun teacht in Emhain Mhacha. Réab sé isteach agus scairt sé go raibh fir á marú, mná á bhfuadach agus bólacht á gcreachadh, agus gurbh ar Ailill mac Máta, Rí Chonnacht, an chúis. Tugadh neamhaird dó, áfach, toisc gur theip ar chomhghnás a leanúínt - níor ceadaíodh d'éinne labhairt roimh an rí, agus níor ceadaíodh don rí labhairt roimh a thrúir draoithe - agus bhí Conchúr agus a dhraoithe d'aon guth go gcuire chun báis é. Rith Sualdamh amach, ach thit sé i gcoinne fhleasc faobhraithe a scéithe, agus dícheannaigh sé é féin. Iompraíodh an cheann ar a sciath isteach, ag scairteadh fós a scéal. I ndeireadh na dála, spreagadh Conchúr chun gnímh agus chruinnigh sé a arm chun catha.[7]
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ leaganacha eile: Súaltaim, Súaldam, Súaldaim, Súaltach
- ↑ A. G. Van Hamel (eag.), Compert Con Culainn and Other Stories, Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath, 1978, ll. 3-8
- ↑ Tom Peete Cross & Clark Harris Slover (eag.), Ancient Irish Tales, Henry Holt & Company, 1936 (athchlóite ag Barnes & Noble, 1996), ll. 134-136
- ↑ Muirtheimhne ar logainm.ie
- ↑ Thomas Kinsella, The Táin, Dolmen/Oxford University Press, 1969, lch. 76
- ↑ Crosa Caoil ar logainm.ie
- ↑ Kinsella 1969, ll. 68-70, 218-219