Dáirine

Lucht ceannais próta-stairiúil na Mumhan roimh éirí na n-Eóganachta sa 7ú haois ab ea na Dáirine, aitheanta níos deireanaí go ríoraíoch mar Corcu Loígde. Is amhlaidh gur thángthas iad óna Darini de réir Tolamaes, agus gaolta leis na hUlaid agus Dál Riata as cúige Uladh agus Albain. Faightear a shinsearacht go minic sa Rúraíocht, aitheanta mar Chlanna Dedad, agus marfoirí Chú Chulainn. Meastar gurbh Érainn iad cách (féach freisin samhail stairiúil Uí O'Raithille). Sa ré stairiúil, léiríodh na Dáirine leis an Corcu Loígde, agus is dócha le muintire Uí Fidgenti agus Uí Liatháin agus roinnt clann stairiúil eile as Mumha agus Ulaidh araon. Sa seanghinealaigh, ba chuid de mhuintir Dáirine iad Dál Fiatach stairiúil na nUlad.

Stair

Tugtar scaití an t-ainm Dáirine do mhuintir Érann mar chúinne iomlán.

Dúradh gur shliocht iad Dáirine na Mumhan de phearsa darbh ainm Dáire (*Dārios), nó Dáire Doimthech, sinsear Corcu Loígde', agus/nó Dáire mac Dedad, athair Chú Raoi. Is dócha é gurb ionann iad an bheirt acu. Bhí na ginealeolaithe meánaoiseacha ar an eolas faoin mearbhall agus thug faoi ndeara é i Rawlinson B 502. Tá an Chlann Dedad ainmnithe as seanathair Chú Raoi, Deda mac Sin.

Is suntasach é go raibh clú agus cáil ag na Dáirine mar shainaicme mhíleata, os coinne a gcomharbaí talmhaíocha síochánta. De réir an scéil Táin Bó Flidais, ar cheann desna trí laoch-aicme na hÉireann ab ea Clanna Dedad (agus na cinn eile Clanna Rudraige, a gcolanna ceathrar Ulad, agus na Gamanrad as Irrus Domnann), a raibh gaol acu leis na Laigin.

Tá cáil ag na Dáirine sna seanscéalta as a réim géar crua fuilteach, i roinnt scéalta uafásach millteanach, ach d'fhéadfadh gur chumadóireacht staraithe agus scéalaithe é seo.

I measc na clanna ríoga ar marthain i gCúige Mumhan tá muintire Uí Eidirsceoil, Uí Laoghaire, Uí Chofaigh, Uí Aonghusa agus Uí Fhloinn, go léir de shliocht Lughaí Mhic Con. I gcúige Uladh, is iad na clanna Dál Fiatach ná mhuintir Uí Eachaidh agus Uí Dhuinnshléibhe.

D'fhéadfadh gurbh as clanna imeallacha na nDáirine ba ea semi-historical Mongfind agus Crimthann mac Fidaig leathstairiúil, ach ní féidir é seo a cruthú.

Pearsana

I measc pearsana seanscéalacha de mhuintir Dáirine, de shliocht Dáire mhic Dedad / Dáire Doimthigh, faightear:

• Cú Raoi mac Dáire
• Lugaid mac Con Roí
• Conganchnes mac Dedad
• Fíatach Finn
• Lugaid Loígde
• Rechtaid Rígderg
• Mac Con
• Fothad Cairpthech agus Fothad Airgthech
• Eochaid Étgudach
• Óengus Bolg
• Aimend
• Crimthann mac Fidaig
• Mongfind

Rúraíocht

• Fled Bricrenn
• Mesca Ulad
• Táin Bó Cúailnge
• Táin Bó Flidais

Mac Con

• Cath Maige Mucrama

Foinsí

• Best, R.I., Osborn Bergin, M. A. O'Brien agus Anne O'Sullivan (eag). The Book of Leinster, formerly Lebar na Núachongbála. 6 iml. Baile Átha Cliath: DIAS, 1954–83; Fland mac Lonain cecinit.
• Byrne, Francis John, Irish Kings and High-Kings. Four Courts Press. 2a heagrán athbhreithnithe, 2001.
• Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland. Cambridge. 2000.
• Hull, Vernan, "Conall Corc and the Corcu Loígde", in Proceedings of the Modern Languages Association of America 62 (1947): 887–909.
• Seathrún Céitinn, The History of Ireland by Geoffrey Keating. 4 iml, Daithí Ó Coimín & Pádraig Ua Duinnín (trans.), Londain: David Nutt for the Irish Texts Society. 1902–14.
• Mac Néill, Eoin, "Early Irish Population Groups: their nomenclature, classification and chronology", in Proceedings of the Acadamh Ríoga na hÉireann (C) 29. 1911, ll. 59–114
• Meyer, Kuno (eag.), "The Laud Genealogies and Tribal Histories", in Zeitschrift für celtische Philologie 8. Halle/Saale, Max Niemeyer. 1912, ll. 291–338.
• Ó Corráin, Donnchadh, "Corcu Loígde: Land and Families", in Cork: History and Society. Interdisciplinary Essays on the History of an Irish County, Patrick O'Flanagan and Cornelius G. Buttimer (eag.). Baile Átha Cliath: Geography Publications. 1993.
• — (eag.), Genealogies from Rawlinson B 502. Coláiste na hOllscoile, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts. 1997.
• —, "Prehistoric and Early Christian Ireland", in Foster, Roy (ed.), The Oxford Illustrated History of Ireland. Oxford University Press. 2001. pgs. 1–52.
• Ó Donnabháin, Seán (eag. agus aistr.), Annala Rioghachta Eireann. Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters, from the Earliest Period to the Year 1616. 7 iml. Acadamh Ríoga na hÉireann. Baile Átha Cliath. 1848–51. 2a heagrán, 1856.
• — (ed.), "The Genealogy of Corca Laidhe", in Miscellany of the Celtic Society. Dublin. 1849. alternative scan
• O'Hart, John, Irish Pedigrees. Baile Átha Cliath. 5ú heagrán, 1892.
• O'Rahilly, Thomas F., Early Irish History and Mythology. Dublin Institute for Advanced Studies. 1946.
• Pokorny, Julius. "Beiträge zur ältesten Geschichte Irlands (3. Érainn, Dári(n)ne und die Iverni und Darini des Ptolomäus)", in Zeitschrift für celtische Philologie 12 (1918): 323–57.
• Sproule, David, "Origins of the Éoganachta", in Ériu 35 (1984): pp. 31–37.
• —, "Politics and pure narrative in the stories about Corc of Cashel", in Ériu 36 (1985): ll. 11–28.

Rúraíocht

• Cross, Tom Peete and Clark Harris Slover (eds.), Ancient Irish Tales. Henry Holt and Company. 1936.
• Gantz, Jeffrey (tr.), Early Irish Myths and Sagas. Penguin. 1981.
• Hellmuth, Petra Sabine, "A Giant Among Kings and Heroes: Some preliminary thoughts on the character Cú Roí mac Dáire in medieval Irish literature", in Emania 17 (1998): 5–11.
• Kinsella, Thomas (tr.), The Tain. Oxford. 1969.

Mac Con

• Ailill Aulom, Mac Con, and Find ua Báiscne
• Cath Maige Mucrama
• The Battle of Mag Mucrama
• Aided Meic Con
• The Death of Mac Con
• Scéla Éogain 7 Cormaic
• Scéla Cuinn 7 Airt 7 Cormaic
• Baile Chuinn
• Scéla Mosauluim 7 Maic Con 7 Luigdech