An Phacastáin

An Phacastáin
پاکستان (ur) پاکستان (pa) پاڪستان (sd) پاکستان (ps) Pakistan (en) پاکستان (mis) پاکستان (brh) Pákistán (brh) پاکستان (mis) پاکِستان (ks) پاڪستان (skr)
Bratach Armas
Aintiún	Qaumi Taranah
Mana	«Iman, Ittihad, Nazm»
Ainmnithe in ómós	sincerity in Islam (en) , Puinseáb, Khyber Pakhtunkhwa (en) , Azad Kashmir (en) , An tSind agus An Bhalúcastáin
Suíomh
30° N, 71° E
Príomhchathair	Islamabad
Daonra
Iomlán	223,773,700 (2021)
• Dlús	253.74 hab./km²
Déamainm	Pacastánach
Teanga oifigiúil	Béarla an Urdúis (teanga náisiúnta)
Reiligiún	Ioslam, an Chríostaíocht, an Hiondúchas agus Ahmadach
Tíreolaíocht
Cuid de	an Áise Theas
Achar dromchla	881,913 km²
Pointe is airde	K2 (8,610)
Pointe is ísle	an Mhuir Arabach (0 m)
Ar theorainn le	an Afganastáin Daon-Phoblacht na Síne an India an Iaráin
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	an Réimeas Briotanach, presidencies and provinces of British India (en) agus Dominion of Pakistan (en)
Cruthú	14 Lúnasa 1947
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht chónaidhme agus poblacht pharlaiminteach
Comhlacht feidhmiúcháin	Rialtas na Pacastáine
Comhlacht reachtach	Parlaimint na Pacastáine
• Uachtarán na Pacastáine	Mamnoon Hussain (2013–2018)
• Príomh-Aire na Pacastáine	Mian Muhammad Shehbaz Sharif (2022–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Uachtarach na Pacastáine
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	348,262,544,719 $ (2021)
Airgeadra	rúipí na Pacastáine
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+05:00 Asia/Karachi (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.pk
Glaochód	+92
Uimhir theileafóin éigeandála	1122, 15 agus 16
Cód tíre	PK
Eile
Suíomh gréasáin	pakistan.gov.pk

Is tír atá suite i ndeisceart na hÁise í an Phacastáin, (Urdúis: پاکستان) nó Poblacht Ioslamach na Pacastáine go hoifigiúil.

Tíreolaíocht

Tá imeallbhord aici de 1046-ciliméadar (650 míle) ar feadh chósta an Mhuir Arabach agus Mhurascaill Óman sa taobh ó dheas agus tá teorainneacha aici leis an Afganastáin agus an Iaráin san iarthar, an India san oirthear agus an tSín i bhfad san oirthuaisceart. Luíonn an Táidsíceastáin freisin an-ghar don Phacastáin, ach tá sí deighilte uaithi ag an Chonair Wakhan.

An séú tír is mó sa domhan de réir daonra atá ann, agus an dara tír Ioslamach is mó.

Príomhchathair na Pacastáine í Islamabad (Urdúis: اسلام آباد, "áitreabh Ioslam") atá suite in iarthuaisceart na tíre. Tógadh Islamabad sna 1960í chun a bheith ina príomhchathair nua.

Is í Karachi an chathair is mó sa Phacastáin. Tá sí suite ar Mhuir na hAraibe.

Daonra

• Is í an Bhalúcastáin an cúige is mó de réir limistéar geografach sa Phacastáin, a chomhdhéanann thart ar 48% d'achar iomlán na tíre, sé sin, 40% den tír. Thug an daonáireamh sa bhliain 1998 le fios go raibh daonra de thart ar 6.5 milliún aici. Tá an Bhalúcastáin níos boichte agus tá a dhaonra níos ísle ná an chuid eile den Phacastáin.
• Tá Puinseáb (nó an Phuinseáb roimhe seo) (Puinseáibis: پنجاب, ਪੰਜਾਬ, Urdais: پنجاب, Hiondúis: पंजाब, Peirsis: پنجاب, panj-ab, "cúig-uisce"), ina réigiún ar dhá thaobh na teorann idir Puinseáb na Pacastáine agus Puinseáb na hIndia.
• Treibh jat is ea an Dhothar. Tá siad ina gcónaí in Punjab, cúige de chuid na Pacastáine,

Teangacha

• Is teanga í an Urdúis a labhraítear sa Phacastáin agus san India. Le fírinne, is ionann iad an Urdúis agus an Hiondúis, ach amháin go bhfuil an Hiondúis á labhairt ag na Hiondúigh, agus an Urdúis ag na Moslamaigh Indiacha agus Phacastánacha. Scríobhtar an Urdúis leis na litreacha Arabacha, agus an Hiondúis leis na litreacha Déiveanágracha. Thairis sin, is iomaí focal Araibise agus Peirsise a úsáidtear sa leagan scríofa den Urdúis.
• Tá an Phuinseáibis (ਪੰਜਾਬੀ) ar an aonú teanga déag is mó a labhraítear ar fud an domhain, agus í á labhairt ag timpeall is céad milliún duine san India agus sa Phacastáin thar aon áit eile.

Jinnah (pobalóir Moslamach) agus Gandi (tugtha don aislingeacht), 1944

Stair

1940idí: Críochdheighilt, Trasimirce agus Cinedhíothú

Nuachtáin, 1944: "formula (=> críochdheighilt ) approved by Gandhi"

Bunaíodh an stát nua-aimseartha sa bhliain 1947. Bhí ar an mBreatain neamhspleáchas a ghéilleadh don India agus tháinig deireadh leis an Réimeas Briotanach.

1947: an trasimirce is mó riamh

Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an Phacastáin agus India sa bhliain 1947. Bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh Puinseáb, mar a bhí, eatarthu.

Sna 1940idí, bhí Muhammad Ali Jinnah ina cheannaire ar Chumann na Moslamach. Páirtí pobalach a bhí ann.  Ghríosaigh óráid Jinnah an teannas ciníoch, de réir a chéile. Is cosúil gur thacaigh tromlach millteanach na Moslamach an críochdheighilt i 1947, ach ní raibh sé mar sin tamall de bhlianta roimh 1947.

Bhí Moslamaigh ina gcónaí san India le fada an lá, ur le hur le Hiondúigh agus le Saícigh. Bhí an fanaiceacht chreidimh ann i gcónaí, ach bhí an teannas ag cur thar maoil i 1947.

Thug Gandhi le tuiscint go raibh sé glan i gcoinne an chríochdheighilt. Ach tá na staraí den tuairim inniu go raibh sé mí-ionraic. Bhí Gandhi réidh le teacht ar chomhréiteach. Ach ní raibh sé sásta sciar den fhreagracht a ghlacadh. Agus bhí Rialtas na Ríochta Aontaithe ag séanadh a bhfreagracht chomh maith.

Fógraíodh neamhspleáchas ar an 14 Lúnasa 1947. Bhain an stát nua Stádas Tiarnais (Dominion Status i mBéarla) amach. nuair a scaradh í ón India.

Tharla cinedhíothú le linn na tréimhse seo. Líon iomlán na marbh: 1-2 milliún b'fhéidir. Tharla trasimirce ollmhór; tugadh bata is bóthar do 12 milliún, an trasimirce is mó riamh i stair an domhain.

1971ː Zulfikar Ali Bhutto

1950idí

Fógraíodh Poblacht Ioslamach ar an 23 Márta 1956.

1970idí

Bhí Zulfikar Ali Bhutto ina phríomhaire ar an bPacastáin sna 1970idí. Cuireadh é as oifig i mí Iúil 1977 i gcoup síochánta. Ghlac an Ginearál Zia an chumhacht chuige féin. Cuireadh Zulfikar chun báis dhá bhliain níos déanaí.

Benazir Bhutto

1980idí ar aghaidh

Bhí Benazir Bhutto ina príomhaire ar an bPacastáin idir na blianta 1988 agus 1990, agus arís ón mbliain 1993 go 1996. Feallmharaíodh í ar an 27 Nollaig, 2007 tar éis slógaidh pholaitiúil.

Meastar go bhfuil an seachtú harm is mó sa domhan ag an bPacastáin, agus airm núicléacha chomh maith. Ar an 14 Lúnasa 1998, bhí olc ar an domhan nuair a tugadh le fios gur phléasc an Phacastáin buama núicléach faoin talamh.

Pervez Musharraf

Tháinig an Ginearál Pervez Musharraf isteach san oifig ar 20 Meitheamh 2001, tar éis coup d’état ar 12 Deireadh Fómhair 1999. D'éirigh sé as a phost ar an 18 Lúnasa 2008.