Camarún

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilCamarún
République du Cameroun (fr) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas
Monument réunification Buea.jpg
Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnO Cameroon, Cradle of Our Forefathers Cuir in eagar ar Wikidata

Mana«Paix – Travail – Patrie»
«Peace – Work – Fatherland»
«Мир - труд - Родина»
«All of Africa in one country» Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
CMR orthographic.svg Map
 7°N 12°E / 7°N 12°E / 7; 12

PríomhchathairYaoundé Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán24,053,727 (2017) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús50.59 hab./km²
Teanga oifigiúilan Fhraincis
an Béarla Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid deLár na hAfraice Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla475,442 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceLoch Shead, Murascaill na Guine agus An tAigéan Atlantach Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeMount Cameroon (en) Aistrigh (4,095 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleBight of Biafra (en) Aistrigh (0 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síUnited Republic of Cameroon (en) Aistrigh agus Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
CruthúEanáir 1, 1960
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaispoblacht Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinGovernment of Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachParliament of Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
• President of Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataPaul Biya (1982–) Cuir in eagar ar Wikidata
• Prime Minister of Cameroon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataJoseph Ngute (2019–) Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
Airgeadrafranc CFA na hAfraice Láir Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.cm Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+237 Cuir in eagar ar Wikidata
Uimhir theileafóin éigeandála112 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tíreCM Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinprc.cm… Cuir in eagar ar Wikidata

Is tír san Afraic í Camarún. Is í Yaoundé an phríomhchathair.

Is iar-choilíneacht de chuid na Gearmáine, na Breataine agus na Fraince í.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Riail an choilíneachais[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 12/13 Iúil 1884, ghlac an Ghearmáin seilbh ar Chamarún. Bhí an pobal roinnte ina threibheanna. Ar an 12 Iúil, shínigh na 'ríthe" (nó tréanfhir) Ndumbé Lobé Bell agus Akwa "Conradh' leis na comhlachtaí Gearmánacha[1], 'Conradh Douala',[2][3] Tugadh suas ceannasachta na tíre;[4] níor thuig lucht na gCamarún céard a bhí i gceist gan dabht. An lá dár gcionn, dfhógair an consal Gearmánach go raibh an tír faoi smacht na himpireachta Gearmánaí.[5] Ansin chuir lucht an choilíneachais an cur chuige 'scar agus treascair' i bhfeidhm.

Cuireadh tús le trádáil sa tír ag an am céanna; cheannaigh na hEorpaigh eabhar agus rubar ó na hAfaicigh, a cheannaigh iarann agus éadaigh ó na hEorpaigh.

Chuir an Maor Dominik garastún Gearmánach ar bun in Yaoundé sa bhliain 1895, agus cuireadh tús le misean agus scoil go gairid ina dhiaidh.

Cuireadh smacht na nGearmánach ar an tír ar ceal le linn an Chéad Chogaidh Domhanda. Thóg saighdiúirí ón bhFrainc agus ón mBreatain seilbh ar an tír le linn an chogaidh.Ina dhiaidh sin tugadh rialú an chuid de Chamarún ina bhfuil Yaoundé do na Francaigh. Mar sin, scoilteadh Camarún tar éis an Chéad Chogadh Domhanda. Tugadh cuid den tuaisceart don Bhreatain agus an chuid eile don Fhrainc.

Rinne na Francaigh príomhchathair Chamarún de Yaoundé sa bhliain 1922.

D'fhan Douala ní ba thábhachtaí go dtí 1957, ach chuaigh Yaoundé chun tosaí ar Douala as sin amach mar gheall ar fhadhbanna eacnamaíochta (géarchéim an chócó) agus ar mhíshuaimhneas polaitiúil faoin gcósta.

Neamhspleáchas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bunaíodh Poblacht Chamarún sa bhliain 1960, nuair a bhain an chuid Fhrancach neamhspleáchas amach di féin.[6]

Bunaíodh Poblacht Chónaidhme Chamarún an bhliain dár gcionn, 1961, nuair a tháinig an chuid dheisceartach den British Cameroons isteach.

Polaitíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 2015, bhí na scórtha fuadaithe i ruathair sa gCamarún ag an ngrúpa Ioslamach as an Nigéir, Boko Haram. Leanaí den chuid is mó a fuadaíodh san ionsaí trasteorann. 9Tá Camarún agus an Nigéir ag síneadh lena chéile).[7]

I gCamarún inniu, tá na réigiúin ina labhraítear an Béarla ag iarraidh neamhspleáchas a bhaint amach ón gcuid eile den tír, ina labhraítear an Fhraincis.[8]

Ardeaglais, Yaoundé

Geilleagar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá earraí ann ar nós chaife, chócó, chopra, siúcra cána, agus rubar.[9]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. C. Woermann agus Jantzen et Thormanlen
  2. "Treaty of Protection with Chiefs of Cameroon Coast (1884)" (en-US). Black Central Europe (2016-05-06). Dáta rochtana: 2022-07-12.
  3. Marigoh Mboua Marcel Fondation. "Treaty of Douala" (en). www.facebook.com. Dáta rochtana: 2022-07-12.
  4. "Today we completely abandon our rights regarding the sovereignty, legislation and administration of our territory, ... We give this day our rights of sovereignty, the Legislation and Management of this Country entirely up... "
  5. "Jantzen & Thormählen" (as en) (2022-06-24). Wikipedia. 
  6. "French Cameroon" (as en) (2022-07-01). Wikipedia. 
  7. Nuacht RTÉ (2015-01-19). "Na scórtha fuadaithe i gCamarún" (as ga). 
  8. Alex Hijmans (4 Deireadh Fómhair 2017). "Chruthaigh an raic faoin gCatalóin ar na meáin shóisialta dom gur ann do phribhléid an duine ghil" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-07-12.
  9. "Cameroon: Taming Waters for Health, Jobs in Yaounde". allAfrica.com.


Comhlathas na Náisiún
Flag of Antigua and Barbuda.svg Antigua agus BarbúdaFlag of Australia.svg An Astráil

Flag of the Bahamas.svg Na BahámaíFlag of Bangladesh.svg An BhanglaidéisFlag of Barbados.svg BarbadósFlag of Belize.svg An BheilísFlag of Botswana.svg An BhotsuáinFlag of Brunei.svg BrúinéFlag of Cameroon.svg CamarúnFlag of Canada.svg CeanadaFlag of Cyprus.svg An ChipirFlag of Dominica.svg DoiminiceFlag of Fiji.svg FidsíFlag of Eswatini.svg EsuaitíníFlag of Ghana.svg GánaFlag of Grenada.svg GrenadaFlag of Guyana.svg an GhuáinFlag of India.svg IndiaFlag of Jamaica.svg IamáiceFlag of Kenya.svg An ChéiniaFlag of Kiribati.svg CireabaitíFlag of Lesotho.svg LeosótaFlag of Malawi.svg An MhaláivFlag of Malaysia.svg An MhalaeisiaFlag of Maldives.svg Oileáin MhaildíveFlag of Malta.svg MáltaFlag of Mauritius.svg Oileán MhuirísFlag of Mozambique.svg MósaimbícFlag of Namibia.svg An NamaibFlag of Nauru.svg NárúFlag of New Zealand.svg Nua-ShéalainnFlag of Nigeria.svg An NigéirFlag of Pakistan.svg An PhacastáinFlag of Papua New Guinea.svg Nua-Ghuine PhapuaFlag of Rwanda.svg RuandaFlag of Saint Kitts and Nevis.svg San Críostóir-NimheasFlag of Saint Lucia.svg San LuciaFlag of Saint Vincent and the Grenadines.svg San Uinseann agus na GreanáidíníFlag of Samoa.svg SamóFlag of Seychelles.svg Na SéiséilFlag of Sierra Leone.svg Siarra LeonFlag of Singapore.svg SingeapórFlag of the Solomon Islands.svg Oileáin SholamónFlag of South Africa.svg An Afraic TheasFlag of Sri Lanka.svg Srí LancaFlag of Tanzania.svg An TansáinFlag of Tonga.svg TongaFlag of Trinidad and Tobago.svg Oileán na Tríonóide agus TobágaFlag of Tuvalu.svg TuvaluFlag of Uganda.svg UgandaFlag of Vanuatu.svg VanuatúFlag of Zambia.svg An tSaimbia