An tSaimbia

An tSaimbia
Republic of Zambia (en)
Bratach Armas
Aintiún	Stand and Sing of Zambia, Proud and Free
Mana	«One Zambia, One Nation» «Една Замбия, една нация» «Una Zàmbia, una nació» «Un Sambia, Un Genedl»
Ainmnithe in ómós	An tSaimbéis
Suíomh
14° S, 28° E
Príomhchathair	Lusaka
Daonra
Iomlán	19,610,769 (2022)
• Dlús	26.06 hab./km²
Déamainm	Saimbiach
Teanga oifigiúil	Béarla
Tíreolaíocht
Cuid de	Lár na hAfraice Deisceart na hAfraice an Afraic Thoir
Achar dromchla	752,618 km²
Pointe is airde	Mafinga Central (en) (2,339 m)
Pointe is ísle	An tSaimbéis (329 m)
Ar theorainn le	an tSiombáib Poblacht Mhósaimbíc an Namaib Angóla an Mhaláiv an Tansáin Poblacht Dhaonlathach an Chongó an Bhotsuáin
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Northern Rhodesia (en)
Cruthú	24 Deireadh Fómhair 1964
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	córas uachtaránachta agus representative democracy (en)
Comhlacht feidhmiúcháin	Cabinet of Zambia (en)
Comhlacht reachtach	National Assembly (en)
• Uachtarán na Saimbia	Kenneth Kaunda (1964–1991)
• Uachtarán na Saimbia	Edgar Lungu
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	29,784,454,056 $ (2022)
Airgeadra	kwacha na Saimbia
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+02:00 Africa/Lusaka (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.zm
Glaochód	+260
Uimhir theileafóin éigeandála	999, 911, 112, 991, 992 agus 993
Cód tíre	ZM
Eile
Suíomh gréasáin	statehouse.gov.zm

Is tír thalamhiata atá suite i ndeisceart na hAfraice í Poblacht na Saimbia, nó an tSaimbia de ghnáth. Tá sí ag críochantaíocht le Poblacht Dhaonlathach an Chongó ó thuaidh, le hAngóla san iarthar, leis an mBotsuáin (ag pointe amháin), leis an tSiombáib agus leis an bPoblacht Mhósaimbíc ó dheas, agus leis an Maláiv san oirthear. Tá teorainn leis an Tansáin san oirthuaisceart. B'é Rhodesia Tuaisceartach an t-ainm a thugadh uirthi i ré riail an Ríocht Aontaithe. Tagann an t-ainm nua-aimseartha ón abhainn Zambezi. Is í Lusaka an phríomhchathair, agus an chathair is mó. Tá formhór an daonra bailithe timpeall na príomhchathrach i lár na tíre, chun deiscirt, nó i gCrios an Chopair, san iarthuaisceart.

Rannáin riaracháin

Tá an tSaimbia roinnte ina dheich gcúigí, atá roinnte a thuilleadh ina 117 ceantar, 156 toghcheantar agus 1,281 barda. Zambia is divided into ten provinces, which are further divided into 117 districts, 156 constituencies and 1,281 wards.

Cúigí

1. An Cúige Lárnach
2. Chrios an Chopair
3. Cúige an Oirthir
4. Luapula
5. Lusaka
6. Muchinga
7. Cúige an Iarthuaiscirt
8. Cúige an Tuaiscirt
9. Cúige an Deiscirt
10. Cúige an Iarthair