An Astráil

Commonwealth of Australia
Comhlathas na hAstráile

Bratach Armas
Mana: -
Amhrán náisiúnta: Advance Australia Fair (Ar Aghaidh Leis an Astráil Álainn)
Príomhchathair	Canberra 35°15′ Thuaidh 149°28′ Thoir
An chathair is mó	Sydney
Teangacha oifigiúla	Béarla
Rialtas Banríon Seanascal Príomh-aire	Eilís II Quentin Bryce Tony Abbott
Neamhspleáchas Comhlathas na hAstráile Reacht Westminster Acht na hAstráile	1 Eanáir, 1901 11 Mí na Nollag, 1931 3 Márta, 1986
Achar  • San iomlán  • Uisce (%)	7,686,850 km² (6ú) 1%
Daonra  • Meas. ó 2005  • Daonáireamh 2006  • Dlús	20,406,800 (52ú) 19,855,288 2/km² (191ú)
OTI (PCC)  • San iomlán  • An duine	Meas. ó 2003 $611 billiún (16ú) $31,020 (13ú)
Airgeadra	Dollar na hAstráile ($) (AUD)
Crios ama  • Samhradh (CSL)	(UTC+8-+11) (UTC+8-+10)
Fearann Idirlín	.au
Glaochód	+61

Is tír í an Astráil atá le fáil idir an tAigéan Ciúin agus an tAigéan Indiach, agus í ar an oileán is mó ar domhan. Is í Tony Abbott an Príomh-Aire faoi láthair.

Tháinig daoine chun cónaithe sa tír timpeall 40,000 bliain ó shin ar a laghad, sinsir na mBundúchasach atá anois ann. Chruthaigh siad a lán cultúr casta, agus tá a gcuid teangacha ar na cinn is ársa ar domhan. De réir a chéile rinneadh fásach de chuid mhaith den tír, cé go raibh an t-oirthear torthúil go maith i gcónaí.

Ar éigean a bhí eolas ag Eorpaigh ar an Astráil go dtí an seachtú haois déag. Ghlac an Captaen James Cook seilbh ar an tír in ainm na Breataine sa bhliain 1778, agus tugadh New South Wales ar an limistéar thoir mar a raibh an chéad choilíneacht. De réir a chéile bunaíodh coilíneachtaí eile timpeall na tíre, agus rinneadh aon tír amháin díobh, Comhlathas na hAstráile, sa bhliain 1901.

De bhunadh Shasanach agus Éireannach cuid mhór den daonra, ach pobal an-mheasctha atá ann anois, go háirithe sna cathracha, agus neart teangacha le cloisteáil, cé gurb é an Béarla an príomhtheanga. Ba mhór an babhta ar na Bundúchasaigh teacht na nEorpach, agus fuair mórán acu bás de ghalracha agus den lámh láidir, ach tugtar aitheantas anois dá ndúchas.

Córas cónaidhme atá ann, sé stát agus dhá chríoch, agus cúpla oileán ina gcríocha spleácha. Tá timpeall os cionn 20 milliún duine sa tír, agus os cionn 70% de na daoine ina gcónaí i ndeich cinn de na cathracha. Is í an Bhanríon Eilís II ceann an Stáit go fóill, cé nach bhfuil sa Choróin ach comhartha stairiúil anois, agus súil ag mórán daoine go ndéanfar poblacht den Astráil feasta.

Tíreolaíocht

Tá beagnach leath na hAstráile ina fásach agus tá cuid mhaith den fhuílleach neamhthorthúil. Tír ársa shíonchaite atá i gceist, agus ní maith an fód atá ar an gcuid is mó di. Ní raibh ach 15% den talamh oiriúnach don fheirmeoireacht nuair a tháinig na hEorpaigh i ndeireadh an 18ú haois, agus ní bheadh ach 10% insaothraithe anois. San Oirthear atá an talamh is méithe agus an méid uisce is mó, ach rinne na chéad fheirmeoirí díobháil mhór don timpeallacht. Anois, áfach, tá feirmeoirí na hAstráile an-oilte ar thairbhe a bhaint as a gcuid talaimh.

Bhíodh coillte móra in oirdheisceart na tíre, ach leagadh an chuid ba mhó díobh sa 19ú haois. Crainn eoclaipe (a dtugtar crainn ghuma orthu) an cineál is coitianta, agus iad ag cur go maith le tír thirim agus le tinte coille. In oirthuaisceart na tíre tá iarsmaí na gcoillte fearthainne. Meastar gur fhág modhanna cliste dóiteáin na mBundúchasach rian buan ar leagan amach agus ar nádúr na gcoillte.

Tá aird ag an bpobal agus ag na polaiteoirí araon ar chúrsaí comhshaoil anois, ach is cosúil go mbeidh an tír thíos go mór leis an téamh domhanda, agus a laghad sin uisce ann.

Na Stáit

Sydney

1. New South Wales, príomhchathair: Sydney
2. Queensland, príomhchathair: Brisbane
3. Deisceart na hAstráile, príomhchathair: Adelaide
4. An Tasmáin, príomhchathair: Hobart
5. Victoria, príomhchathair: Melbourne
6. An Astráil Iartharach, príomhchathair: Perth

Na Críocha Intíre

1. Críocha an Tuaiscirt, príomhchathair: Darwin
2. Críoch Phríomhchathair na hAstráile, príomhchathair: Canberra

Daonáirimh na hAstráile

• 1828 New South Wales 36,598 (20,870 lonnaitheoir saor agus 15,728 daoránach)

De réir na mblianta a leanas:

• 1881....2,250,194

• 1901....3,773,801

• 1911....4,455,005

• 1921....5,435,700

• 1971....12,755,638

• 1976....13,548,450

• 1996....17,892,423

• 2001....18,972,350

• 2006....19,855,288

• Beirtear duine amháin gach dhá nóiméad:

• Faigheann duine amháin bás gach trí nóiméad agus cúig is caoga soicind;

• Tagann inimirceach nua gach ceithre nóiméad agus seacht is daichead soicind;

• Mar gheall air seo tá an daonra ag fás san Astráil de réir aon duine amháin gach dhá nóiméad is dhá shoicind déag.

Leabhair

• Denoon, Donald, et al. (2000). A History of Australia, New Zealand, and the Pacific. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-17962-3.

• Hughes, Robert (1986). The Fatal Shore: The Epic of Australia's Founding. Knopf. ISBN 0-394-50668-5.

• Macintyre, Stuart (2000). A Concise History of Australia. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-62359-6.

• Powell JM (1988). An Historical Geography of Modern Australia: The Restive Fringe. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-25619-4.

• Robinson GM, Loughran RJ, and Tranter PJ (2000) Australia and New Zealand: economy, society and environment. London: Arnold; NY: OUP; 0-340-72033-6 páipéar 0-340-72032-8 crua).

Féach freisin

• Réamhstair na hAstráile

• An Ghaeilge san Astráil

• Ainmneacha Gaeilge Fhásra na hAstráile

• Flóra na hAstráile

• Arthur Calwell

• Robert Menzies

• H.V. Evatt

• Aimsir na hAstráile

Naisc Sheachtracha

• About Australia ón Roinn Gnóthaí Eachtracha agus Trádála

• Governments of Australia Entry Point (Federal, State & Territory)

• Australian Government Entry Portal

• Parliament of Australia: Who's Who

• Parliament of Australia: Ministry List

• Australian Bureau of Statistics

• Community organisations portal

• Cultural Institutions

• Tourism Australia

• Australia UCB Libraries GovPubs