1 Eanáir
| << Eanáir >> | |||||||
| Lu | Má | Cé | Dé | Ao | Sa | Do | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | |
| 29 | 30 | 31 | |||||
| 2024 | |||||||
| Laethanta na bliana go léir | |||||||
Is é an 1 Eanáir an 1ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra. Tá 364 lá fágtha sa bhliain nó 365 i mbliain bhisigh.
Féilte
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Lá Caille (feictear an leagan canúnach lá Coille freisin)[1]. Is éard atá i gceist leis an bhfocal Caille ná ginideach an ainmfhocail caileann.[2] Tháinig an focal seo as Calendae nó Kalendae na Laidine (calends sa Bhéarla). Is ionann Kalendae agus an chéad lá den mhí.[3]
Nósanna
[cuir in eagar | athraigh foinse]Cf. Bailiúchán na Scol[4][5][6][7]
Daoine a rugadh ar an lá seo
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 1431 — Pápa Alastar VI (b. 1503)
- 1710 — Cathal Ó Conchubhair, ársaitheoir Éireannach
- 1710 — Séarlas Ó Conchúir Dhoinn, ársaitheoir
- 1735 — Paul Revere, gabha geal Meiriceánach
- 1767 — Maria Edgeworth, scríbhneoir Éireannach (b.1849)
- 1790 — George Petrie, ealaíontóir Éireannach
- 1816 — Manuel Murillo Toro, polaiteoir Colómach
- 1860 — Máirtín Mac Donnchadha, polaiteoir Éireannach
- 1864 — George Washington Carver, luibheolaí agus aireagóir Afra-Mheiriceánach
- 1878 — James FitzGerald-Kenney, polaiteoir Éireannach
- 1879 — E. M. Forster, úrscéalaí Sasanach
- 1880 — Margaretta Bowen, péintéir Éireannach
- 1884 — George Nicolls, Polaiteoir Éireannach
- 1886 — Patrick Hogan, polaiteoir Éireannach
- 1889 — Richard Corish, polaiteoir Éireannach
- 1895 — J. Edgar Hoover, Stiúrthóir de chuid Federal Bureau of Investigation (b. 1972)
- 1900 — Stephen Fuller, polaiteoir Éireannach
- 1919 — Carole Landis, ban-aisteoir
- 1919 — J. D. Salinger, úrscéalaí Meiriceánach (b.2010)
- 1919 — Rocky Graziano, dornálaí Meiriceánach
- 1924 — Charlie Munger, fear gnó Meiriceánach
- 1928 — Iain Mac a' Ghobhainn, scríbhneoir (b.1998)
- 1930 — Adonis, scríbhneoir aistí agus file
- 1954 — Bob Menendez, polaiteoir Meiriceánach
- 1955 — Enda Ó Coinnín, mairnéalach agus fear gnó Éireannach
- 1956 — John O'Donohue, scríbhneoir, file, sagart, agus fealsamh Éireannach
- 1958 — Liam Ó Fionnalaigh, iománaí Éireannach
- 1959 — Máirtín Ó Muilleoir, polaiteoir Éireannach
- 1960 — Rody Gorman, file Éireannach
- 1969 — Verne Troyer, aisteoir Meiriceánach
- 1970 — Rónán Ó Snodaigh, amhránaí Éireannach
- 1970 — Stephen Kinnock, polaiteoir agus taidhleoir Briotanach
- 1972 — Ben Price, aisteoir Briotanach
- 1975 — Terence Flanagan, polaiteoir Éireannach
- 1982 — Joe Gamble, imreoir sacair Éireannach
- 1986 — Pablo Cuevas, imreoir leadóg
- 1987 — Ross O'Carroll, iománaí agus imreoir peil Ghaelach
- 1989 — Pól Ó Murchú, iománaí Éireannach
- 1992 — Jack Wilshere, imreoir sacair Sasanach
- 1992 — Seán Pádraig Micheál Ó Dubhthaigh, imreoir sacair Éireannach
Daoine a fuair bás ar an lá seo
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 1766 — Séamus Proinsias Éadbhard Stiúbhart, "Séamus III" de réir na Seacaibíteach (r.1688)
- 1817 — Martin Heinrich Klaproth, ceimiceoir Gearmánach
- 1879 — Thomas Stevenson Drew, polaiteoir Meiriceánach
- 1894 — Heinrich Rudolf Hertz, fisiceoir Gearmánach
- 1934 — Seán Ó Briain, scéalaí Éireannach
- 1936 — Eddie Connolly, dornálaí Ceanadach
- 1938 — Joseph MacBride, polaiteoir Éireannach
- 1942 — John Dinneen, polaiteoir Éireannach
- 1944 — Edwin Landseer Lutyens, ailtire Briotanach
- 1945 — William Duffy, polaiteoir Éireannach
- 1953 — Hank Williams, amhránaí Meiriceánach
- 1957 — Feargal Ó hAnnluain, gníomhaí Éireannach
- 1957 — Seán Sabhat, 27, ceannaire de chuid an IRA (r.1929)
- 1960 — Margaret Sullavan, ban-aisteoir
- 1967 — Séamus Búrc, polaiteoir Éireannach
- 1969 — Barton MacLane, aisteoir agus drámadóir Meiriceánach
- 1972 — Maurice Chevalier, aisteoir Francach
- 1981 — Anthony Esmonde, polaiteoir Éireannach
- 1981 — Ceferino Garcia, dornálaí Filipíneach
- 1981 — Daniel Morrissey, polaiteoir Éireannach
- 1982 — John Fanning, polaiteoir Éireannach
- 1982 — Michael Hilliard, polaiteoir Éireannach
- 1992 — Grace Hopper, ríomheolaí Meiriceánach agus oifigeach cabhlaigh
- 1994 — Cesar Romero, aisteoir Meiriceánach
- 1995 — Eugene Paul Wigner, fisiceoir teoiriciúil Ungárach a d'oibrigh sna Stáit Aontaithe
- 1998 — Dan Spring, polaiteoir Éireannach
- 2009 — Helen Suzman, polaiteoir ón Afraic Theas (r.1917)
- 2013 — Patti Page, amhránaí Meiriceánach
- 2015 — Omar Karami, polaiteoir Liobánach
Imeachtaí eile
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 1801 - Cuireadh Acht an Aontais (a reachtaíodh in 1800) i bhfeidhm.
- 1901 - Ceiliúradh céad bliain Acht na hAontachta. Stop na húdaráis cruinniú de chuid an Irish League i mBéal Éasa i gContae Mhaigh Eo.
- 1926 - Thosaigh seirbhís raidió na hÉireann, 2RN, ar an lá seo. Chuir Dubhghlas de hÍde tús léi go poiblí.
- 1944 - Thug an Kerlogue, long Éireannach, 164 Gearmánach go dtí Cóbh tar éis iad a tharrtháil amuigh ar an teiscinn mhór.[8]
- 1945 - Bunaíodh Córas Iompair Éireann, agus chuaigh A.P. Reynolds i gceannas air.
- 1957 - D'ionsaigh an tIRA beairic de chuid Chonstáblacht Ríoga Uladh in Achadh Lon, agus fuair Seán Sabhat agus Feargal Ó hAnluain bás sa teagmháil.
- 1973 - Chuaigh Éire i gComhphobal Eacnamaíochta na hEorpa
- 2002 - Tháinig an euro in áit an phunt mar airgeadra in Éirinn.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ "Smaointe Fánacha Aonghusa". readtiger.com. Dáta rochtana: 2020-01-01.[nasc briste go buan]
- ↑ Dennis King (⧖) (2018-12-29). "[https://twitter.com/kingdonncha1/status/1079189629406928896?lang=en Agus maidir leis an athrú ó “caileann” go “caille” sa ghinideach, tharla sé mar seo, a bheag nó a mhór: *cailenne > cailne > caille. cf. “olann” le “olla” sa ghinideach via “olna”.]" (es). @kingdonncha1. Dáta rochtana: 2020-01-01.
- ↑ "Calends" (as en) (2021-10-21). Wikipedia.
- ↑ 'Beannacht Dé isteach annsa'. "Lá Caille" (ga). dúchas.ie. Dáta rochtana: 2022-01-01.
- ↑ 'Bullóg mór aráin'. "Lá Caille" (ga). dúchas.ie. Dáta rochtana: 2022-01-01.
- ↑ 'Paidreacha le rá". "Baile Uí Dhuibhne | Bailiúchán na Scol" (ga). dúchas.ie. Dáta rochtana: 2022-01-01.
- ↑ 'Arán'. "Achadh Tiobraid | Bailiúchán na Scol" (ga). dúchas.ie. Dáta rochtana: 2022-01-01.
- ↑ "WorldLibrary.org". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2018-09-12. Dáta rochtana: 2016-01-02.