Eugene Paul Wigner

Eugene Paul Wigner
Saol
Eolas breithe	Búdaipeist, 17 Samhain 1902
Náisiúntacht	An Ungáir; Stáit Aontaithe Mheiriceá
Grúpa eitneach	na Giúdaigh
Teanga dhúchais	An Ungáiris
Bás	Princeton, 1ú Eanáir 1995
Áit adhlactha	Reilig Princeton
Cúis bháis	bás nádúrtha (niúmóine)
Muintir
Céile/Céilí	Amelia Frank (en) ; Mary Annette Wheeler (en) ; Eileen Clare-Patton Hamilton (en)
Páistí	liosta iomláin David Wheeler Wigner;
Siblíní	liosta iomláin Margit Dirac;
Teaghlach	liosta iomláin Paul Dirac (sister's husband (en) ); Gabriel Andrew Dirac (mac deirféar);
Oideachas
Alma mater	Fasori Gimnázium 1919) ; Ollscoil Theicniúil Bheirlín ; (1920 - 1925)
Tráchtas	'
Stiúrthóir tráchtais	Michael Polanyi
Mic léinn dochtúireachta	John Bardeen; Victor Weisskopf; Marcos Moshinsky; Abner Shimony; Fred Tappert; William Tout Sharp; Ralph Zvi Roskies; Theodore Duddell Newton; Francis Joseph Narcowich; Rajmund Lewis Somorjai; Leonard Eisenbud; George Abraham Snow; Conyers Herring; Joseph O. Hirschfelder; Edwin Thompson Jaynes; Frederick Seitz
Teangacha	an Béarla; An Ungáiris
Múinteoirí	László Rátz
Gairm
Gairm	matamaiticeoir, fisiceoir, múinteoir ollscoile, fisiceoir teoiriciúil agus eolaí núicléach
	Tionscadal Manhattan
Fostóirí	Ollscoil Göttingen (1927 - 1928); Ollscoil Theicniúil Bheirlín (1928 - 1933); Ollscoil Princeton (1930 - 1936); Ollscoil Wisconsin–Madison (1936 - 1938); Ollscoil Princeton (1938 - 1942); Tionscadal Manhattan (1942 - 1945); Oak Ridge National Laboratory (en) (1945 - 1946); Ollscoil Princeton (1946 - 1971); Ollscoil Leiden (Lúnasa 8, 1956 - Nollaig 3, 1957)
Saothar iomráiteach	The Unreasonable Effectiveness of Mathematics in the Natural Sciences; Wigner's theorem (en)
Duaiseanna	Duais Nobel san Fhisic (1963) ; Max Planck Medal (1961) ; Enrico Fermi Award (1958) ; Albert Einstein Award (1972) ; National Medal of Science (1969) ; Wigner Medal (1978) ; Josiah Willard Gibbs Lectureship (1968) ; Franklin Medal (1950) ; Richtmyer Memorial Award (1955) ; Fellow of the American Physical Society ; Foreign Member of the Royal Society (1970) ; John von Neumann Prize (1966) ; Medal for Merit (1946) ; Atoms for Peace Award (1960)
Ainmníodh é/í le haghaidh	Duais Nobel san Fhisic ; (1953) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1955) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1957) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1958) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1959) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1960) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1961) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1962) ; Duais Nobel san Fhisic ; (1963)
Ballraíocht	An Cumann Ríoga; Acadamh Eolaíochtaí na hUngáire; Acadamh Ealaíona agus Eolaíochtaí Mheiriceá; Cumann Meiriceánach na Fealsúnachta; Cumann Meiriceánach um Chur Chun Cinn na hEolaíochta; Cumann Fisice Mheiriceá; Acadamh Ríoga Ealaíon agus Eolaíochtaí na hÍsiltíre; Acadamh Náisiúnta na nEolaíochtaí

Fisiceoir teoiriciúil a rugadh i mBúdaipeist, a chaith a shaol i ndiaidh 1930 sna Stáit Aontaithe ab ea Eugene Paul Wigner (1902-1995).

Chuir sé le forbairt na fisice núicléiche is na teoirice candamaí. I 1927 thug sé coincheap imchoimeád na paireachta in imoibrithe núicléacha isteach.

Sna 1930idí chruthaigh sé go raibh raon gearr ag an bhfórsa núicléach láidir.

Chuir sé síos ar imoibrithe núicléacha athshondacha agus imchoimeád an mhóimintim uilligh sa ghuairne leictreonach. Roinn sé Duais Nobel san Fhisic sa bhliain 1963 le Maria Goeppert-Mayer is Hans Jensen.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]