An Ghabúin

An Ghabúin
République gabonaise (fr)
Bratach Armas
Aintiún	La Concorde
Mana	«Union, Travail, Justice» «Union, Work, Justice» «Единство, труд и справедливост» «Undeb, Gwaith, Cyfiawnder» «Enotnost, delo, pravica»
Ainmnithe in ómós	cóta mairnéalaigh
Suíomh
1° S, 12° E
Príomhchathair	Libreville
Daonra
Iomlán	2,025,137 (2017)
• Dlús	7.57 hab./km²
Déamainm	Gabúnach
Teanga oifigiúil	an Fhraincis
Tíreolaíocht
Cuid de	Lár na hAfraice
Achar dromchla	267,667 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an tAigéan Atlantach
Pointe is airde	Mont Bengoué (en) (1,070 m)
Pointe is ísle	an tAigéan Atlantach (0 m)
Ar theorainn le	Camarún São Tomé agus Príncipe an Ghuine Mheánchriosach Poblacht an Chongó Angóla
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Middle Congo (en)
Cruthú	1960
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht
Comhlacht reachtach	Parlaimint na Gabúine
• Uachtarán na Gabúine	Léon M'ba (1961–1967)
• Príomh-Aire na Gabúine	Raymond Ndong Sima (2023–)
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	4,800,000,000 $ (2003)
Airgeadra	franc CFA na hAfraice Láir
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 West Africa Time (en) Africa/Libreville (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.ga
Glaochód	+241
Uimhir theileafóin éigeandála	1300, 1722 agus 18
Cód tíre	GA
Eile
Suíomh gréasáin	gouvernement.ga

Is tír san Afraic í an Ghabúin. Is í Libreville an phríomhchathair. Is iarchoilíneacht Fhrancach í. Tá sí ag críochantacht leis an nGuine Mheánchiorclach, le Camarún agus le Poblacht an Chongó ("Congó-Brazzaville"). Bhain an tír amach a neamhspleáchas ón bhFrainc ar an 17 Lúnasa 1960, ach ní raibh ach beirt Uachtarán ag rialú na tíre ó sin i leith.

Go luath sna 1990idí, tugadh isteach bunreacht nua, agus thosaigh an daonlathas á fhorbairt sa Ghabúin. Inniu, áirítear ar ceann de na tíortha is rathúla í ar fud na hAfraice, ós rud é go bhfuil daonra réasúnta beag ann, agus an tír saibhir in acmhainní nádúrtha.

Is í an Chríostaíocht - an Caitliceachas ach go háirithe - an reiligiún is tábhachtaí sa Ghabúin, ach tá cuid mhaith Moslamaigh ann freisin, agus cleachtann cuid mhór de na Gabúnaigh anamachas chomh maith - is é sin, tugann siad adhradh do spioraid an dúlra.

Is í an Fhraincis an teanga oifigiúil, agus is féidir glacadh leis go bhfuil ceathrar as gach cúigear de mhuintir na Gabúine in ann ciall a bhaint as an teanga. Timpeall ar Libreville, is iomaí duine a labhraíonn Fraincis fiú ó dhúchas. Na teangacha eile a labhraítear sa Ghabúin, is teangacha Bantúcha iad a bhformhór. Is í an teanga Fang an ceann is tábhachtaí acu, agus í gaolmhar leis na teangacha Bulu agus Ewondo a labhraítear i ndeisceart Chamarúin.

Tháinig ainm na tíre as 'gabão' na Portaingéilise, focal a chiallaíonn cineál seaicéid nó cóta mhairnéalaigh a chaith cuid de na chéad Eorpaigh a chuaigh go dtí an tír úd.