Baile Brigín
![]() | ||||
---|---|---|---|---|
![]() ![]() | ||||
Suíomh | ||||
| ||||
Stát ceannasach | Éire | |||
Cúige Éireannach | Cúige Laighean | |||
Iar-eintiteas críochach riaracháin | Contae Bhaile Átha Cliath ![]() | |||
Daonra | ||||
Iomlán | 21,722 (2016) ![]() | |||
Tíreolaíocht | ||||
Airde | 6 m ![]() | |||
Aitheantóir tuairisciúil | ||||
Lonnaithe i gcrios ama | ||||
Eile | ||||
Logainm.ie | 16735 | |||
Suíomh gréasáin | balbriggan.ie ![]() |
Is sráidbhaile i dtuaisceart Chontae Bhaile Átha Cliath, é Baile Brigín (Balbriggan as Béarla). Tá an baile cósta seo suite 32 ciliméadar ó Bhaile Átha Cliath i gceantar riaracháin Chontae Fhine Gall.
Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tháinig fás as cuimse ar an daonra ag tús na 21ú haois mar bhí méadú tobann ar an éileamh ar thithíocht timpeall cheantar Baile Átha Cliath. Mhéadaigh an Pobal uirbeach ó 6,731 i 2006 go dtí 8,114 i 2016.[1] Mhéadaigh an Pobal na tuaithe ó 9,615 i 2006 go dtí 16,479 i 2016.[1] Tá daonra 24,611 i mBaile Brigín ach tá daonra lonnaíocht 21,722 sa daoináireamh na hÉireann 2016.[1]
Stair na háite :[cuir in eagar | athraigh foinse]
An tréimhse neoliteach[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ó shin An tréimhse Neoliteach, suíomh den scoth is ea Baile Brigin i gcomhair lonnaíocht.
Rinneadh mionstaidéar seandálaíochta roimh an tógadh eastát tithíochta in aice le Lána na Gráige.[2] Aimsigh siad ar fhianaise nua ó ré Neoiliteach, Aimsigh siad fothrach ó theach Neoiliteach.[2] Seo an áit a bhféadfadh ar chéad fheirmeoirí a bheith ina gcónaí 5000 bliain ó shin.[2] Rinneadh an teach as plancanna agus bhí sé sé mhéadar ar leithead.[2]
Ré na meánaoise[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tógadh Caisleán Bhrí Mhór sa 14ú haois.[2] Bhí na teaghlach Barnwell ina gcónaí sa chaisléan seo sa bhliain 1567. Bhí gairdiní, ocht tionóntán, úllord agus páirc ann.[2] D’ionsaigh an caisleán le linn Cogadh na hAon-déag mBliana i rith na 1640s.[2] Rinneadh mionstaidéar seandálaíochta sa pháirc in aice leis an gcaisléan agus aimsigh siad caor gunna mór is dócha a bhain san ionsaí.[2]
18ú haois[cuir in eagar | athraigh foinse]
Sa tréimhse seo, is sráidbhaile iascaireachta ab ea Baile Brigín. Chuir úinir talún George Hamilton in aithne an tionscal déantúsaíocht.[3] Thóg sé monarchana agus d’fheabhsaigh sé an cuan tríd an gcé a thógáil.[3] Cuireadh críoch leis an gcé sa bhliain 1763.[3]
19ú haois[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is baile cuain agus sráidbhaile margadh agus post é. [3] tréimhse seo bhí an daonra 3,016 i mBaile an Ridire Thoir.[3] Sa tréimhe seo, bhí margadh ar siúl gach Luan agus bhi aonach eallach ar siúl sna míonna Aibreán agus Meán Fómhair.[3] Tógadh teach margadh sa bhliain 1811.[3]
Imeachtaí staire[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tharla Cath meánaoiseach i mBaile Brigín sa bhliain 1329.[3] Chuaigh William III ag campáil i mBaile Brigín tar éis Cath na Bóinne i mhí Iúil 1690.[3] Tharla Sack of Balbriggan i mhí Meán Fómhair 1920.[3] D’ionsaigh na Dúchrónaigh an sráidbhaile Baile Brigín agus mar thoradh scriosadh caoga a ceathair na dtithe, monarcha góiséireachta agus lootadh ceithre teach tábhairne.[3]
Tíreolaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is í an Aibhine a théann trí Bhaile Brígin. Is abhainn bheag í. Tá an abhainn suite taobh ó thuaidh ó Baile Brigín. Tá an aibhainn lán de breac donn.[4]
Suíomh agus taistel[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá an baile cósta seo suite 32 ciliméadar ón gcontae Baile Átha Cliath. Tá an sráidbhaile lonnaithe díreach in aice leis an mótarbhealach, Seachród Bhaile Bhrigín.[5] Níl sé ach 23km ó Aerfort Baile Átha Cliath. Tá córas iompar poiblí an-mhaith le go leor modhanna iompair. Cuirtear seirbhísí bus ar fáil trí ‘Dublin Bus’, ‘Bus Eireann’, ‘Local Link’ agus ‘Go-Ahead Ireland Bus’. Cuirtear seirbhísí traein ar fáil i mBaile Brigín tríd an stáisiún traenach.[5]
Turasóireacht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Áiteanna turásoireach[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Teach Solais Baile Brigín - Tógadh teach an tsolais sa bhliain 1796.[6]
- An Bataire - Tógadh an ghné chosanta seo i 1803 le taobh an cósta Baile Brigín.[6]
- Caisleán Bhrí Mhór - Tógadh Caisleán Bhrí Mhór sa 14ú haois.[6]
- Cuan Baile Brigín.[6]
- Tarbhealach Iarnród Baile Brigín - Tógadh é idir na blianta 1843-44.[6]
- Teach Cúirte Baile Brigín - Tógadh é sa bhliain 1844.[6]
- Clochar Loreto - Tógadh é sa bhliain 1909.[6]
Áiseanna poiblí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá go leo áiseanna a mbíonn an-tóir ag turasóirí air. Tá trá ghainimh suite i mBaile Brigín. Meallann an trá a lán turasóirí. Tá radhairc áille ann ag breathnú ar an gcósta agus ar Mhuir Éireann.[7] Tá an trá inrochtana go héasca mar tá stáisiún traenach suite cúig nóiméad ón trá. Bíonn Margadh Éisc agus Feirmeoirí ar siúl gach Aoine i mBaile Brigín. [7] Club Gailf Baile Brigín ann. Bunaíodh an club Gailf in 1945.[7] Rinneadh an cúrsa gailf in 2009 le gnéithe nua mar shampla: guaiseacha uisce dúshlánacha, crainn aibí agus bosca tee.[7] Tá Ard Giolláin suite idir Baile Brigín agus na Sceirí. Is páirc phoiblí í agus bhíonn tarraingt mhór ag turasóiri air.[7] Is ceantar coillearnaí é le móinéar, láthair phicnicí, áit súgartha agus caisleán Ard Giolláin suite ansin.[7] Tógadh an t-ionad sipadóireachta nua ‘Millfield’ in 2011.[8]
Lóistín[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá óstán amháin lonnaithe sa cheantair seo. ‘The Bracken Court Hotel’ is é an t-ainm. Is féidir páirceáil ar an láthair saor in aisce d’aíonna.[9]
Oideachas[cuir in eagar | athraigh foinse]
Na naíonra[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá 'Naíonra Tigín Na Trá' suite i mBaile Brigín. Tá gach rang sa naíonra trí mheáin.[10]
Na bunscoileanna[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá go leor bunscoileanna i mBaile Brigín.
- Scoil Naomh Treasa[11]
- Gaelscoile Bhaile Brigín – Múintear ábhair sa scoil seo trí mheáin na Gaeilge[11]
- Scoil Chormaic[11]
- Scoil náisiúnta Naomh George’s[11]
- Scoil náisiúnta Naomh Molaga’s[11]
- Scoil náisiúnta Baile an Ridire Thoir[11]
- Scoil náisiúnta Naomh Peadair agus Póil[11]
- Scoil Naoimh Benignus[11]
- Scoil Naomh Fiontán[11]Scoil Naomh Treasa [11]
Na meanscoileanna[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá cúpla meanscoileanna i mBaile Brigín
- Coláiste Ghlor na Mara[11]
- Meanscoil Clochar Loreto[11]
- Coláiste pobail Baile Brigín[11]
- Coláiste pobail Ard Gioláinn[11]
Spórt[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugbaí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá Club Peile Rugbaí suite i mBaile Brigín agus imríonn an club i roinn 2B i Léig na Laighean.[12] Bunaíodh an club ar dtús i 1925.[12] Bhunaigh an club Corn na mBailte Cúige sa chomórtas Laighean do chlubanna Cúige i 1928.[12] Ní raibh mórán suime sa rugbaī i rith lár na dtríochaidí. Ansin bunaíodh Club Rugbaí Dealbhana lonnaithe i mBaile Brigín i lár na gcaogaidí.[12] Athlonnaigh an club Rugbaí anin go nDroichead Átha. [12] Sa bhliain1967 bhunaigh Brendan Griffin club rugbaí do dhaoine óga sa bhaile.[12] Bunaithe foireann rugbaí do dhaoine fásta sa bhliain 1975.[12] Ba é Felim White an chéad chaptean na foirne ar an gclub.[12] Sna 1990idí, bunaithe foireann na mna ach ag an am seo ní raibh a lán foirne mná ann agus ansin tháinig deireadh leis an bhfoireann.[12] Athbhunaíodh an fhoireann sa bhliain 2014.[12]
Sacar[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bunaíodh club peile Baile Brigín sa bhliain 1998.[13] Is club mór é le os cionn tríocha foireann ann.[13]
Cumann Lúthchleas Gael[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bunaíodh Cumann Uí Dhuibhir sa bhliain 1918 agus tá sé lonnaithe i Lána na Gráige.[14]Imriodh an céad cluiche i mBaile Uí Ghormáin.[14] Tá níos mó ná 700 ball ann.[14] Imrítear cluichí i bpáirce Brí Mhór.[14]
Reiligiúin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá Eaglais Chaitliceach Rómhánach, Naomh Peadar agus Pól suite i mBaile Brigín. Tógadh an séipéal mór sa bhliain 1842.[6] Is sampla den ailtireacht Ghotach atá ann.[6]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "[https://balbriggan.ie/balbriggan-today-summary-socio-economic-profile.pdf Balbriggan Today; A Summary Socio-Economic Profile]". Dáta rochtana: 2020-11-23.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 "Heritage by Area - Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-23.
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 "[https://www.triposo.com/loc/Balbriggan/history/background Balbriggan, Republic of Ireland History]". Dáta rochtana: 2020-11-23.[nasc briste go buan]
- ↑ "Balbriggan Beach". Dáta rochtana: 2020-11-24.
- ↑ 5.0 5.1 "Balbriggan, Chamber of Commerce". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-11-25. Dáta rochtana: 2020-11-24.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 "Buildings and Gardens, Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-24.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 "Discover Ireland: Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-25.
- ↑ "The heart of shopping in Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-25.
- ↑ "Bracken Court Hotel". Dáta rochtana: 2020-11-26.
- ↑ "Creches and Playschools". Dáta rochtana: 2020-11-26.
- ↑ 11.00 11.01 11.02 11.03 11.04 11.05 11.06 11.07 11.08 11.09 11.10 11.11 11.12 11.13 "Primary Schools". Dáta rochtana: 2020-11-27.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 "Balbriggan Rugby Football Club". Dáta rochtana: 2020-11-27.
- ↑ 13.0 13.1 "Balbriggan F.C". Dáta rochtana: 2020-11-28.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 "Club History". Dáta rochtana: 2020-11-28.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
![]() | Is síol faoi thíreolaíocht na hÉireann é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |