Baile Brigín

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilBaile Brigín
Balbriggan-Gvjekoslav.jpg
Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 53°36′46″N 6°10′55″W / 53.6127°N 6.1819°W / 53.6127; -6.1819
Stát ceannasachÉire
Cúige ÉireannachCúige Laighean
Iar-eintiteas críochach riaracháinContae Bhaile Átha Cliath Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán21,722 (2016) Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Airde6 m Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Eile
Logainm.ie16735
Suíomh gréasáinbalbriggan.ie Cuir in eagar ar Wikidata
Comhartha fáilte go Baile Brigín

Is sráidbhaile i dtuaisceart Chontae Bhaile Átha Cliath, é Baile Brigín (Balbriggan as Béarla). Tá an baile cósta seo suite 32 ciliméadar ó Bhaile Átha Cliath i gceantar riaracháin Chontae Fhine Gall.

Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tháinig fás as cuimse ar an daonra ag tús na 21ú haois mar bhí méadú tobann ar an éileamh ar thithíocht timpeall cheantar Baile Átha Cliath. Mhéadaigh an Pobal uirbeach ó 6,731 i 2006  go dtí 8,114 i 2016.[1] Mhéadaigh an Pobal na tuaithe ó 9,615 i 2006 go dtí 16,479 i 2016.[1] Tá daonra 24,611 i mBaile Brigín ach tá daonra lonnaíocht 21,722 sa daoináireamh na hÉireann 2016.[1]

Stair na háite :[cuir in eagar | athraigh foinse]

An tréimhse neoliteach[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ó shin An tréimhse Neoliteach, suíomh den scoth is ea Baile Brigin i gcomhair lonnaíocht.  

Rinneadh mionstaidéar seandálaíochta roimh an tógadh eastát tithíochta in aice le Lána na Gráige.[2] Aimsigh siad ar fhianaise nua ó ré Neoiliteach, Aimsigh siad fothrach ó theach Neoiliteach.[2] Seo an áit a bhféadfadh ar chéad fheirmeoirí a bheith ina gcónaí 5000 bliain ó shin.[2] Rinneadh an teach as plancanna agus bhí sé sé mhéadar ar leithead.[2]

Ré na meánaoise[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tógadh Caisleán Bhrí Mhór sa 14ú haois.[2] Bhí na teaghlach Barnwell ina gcónaí sa chaisléan seo sa bhliain 1567. Bhí gairdiní, ocht tionóntán, úllord agus páirc ann.[2] D’ionsaigh an caisleán le linn Cogadh na hAon-déag mBliana i rith na 1640s.[2] Rinneadh mionstaidéar seandálaíochta sa pháirc in aice leis an gcaisléan agus aimsigh siad caor gunna mór is dócha a bhain san ionsaí.[2]

18ú haois[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa tréimhse seo, is sráidbhaile iascaireachta ab ea Baile Brigín. Chuir úinir talún George Hamilton in aithne an tionscal déantúsaíocht.[3] Thóg sé monarchana agus d’fheabhsaigh sé an cuan tríd an gcé a thógáil.[3] Cuireadh críoch leis an gcé sa bhliain 1763.[3]

19ú haois[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is baile cuain agus sráidbhaile margadh agus post é. [3] tréimhse seo bhí an daonra 3,016 i mBaile an Ridire Thoir.[3] Sa tréimhe seo, bhí margadh ar siúl gach Luan agus bhi aonach eallach ar siúl sna míonna Aibreán agus Meán Fómhair.[3] Tógadh teach margadh sa bhliain 1811.[3]

Imeachtaí staire[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tharla Cath meánaoiseach i mBaile Brigín sa bhliain 1329.[3] Chuaigh William III ag campáil i mBaile Brigín tar éis Cath na Bóinne i mhí Iúil 1690.[3] Tharla Sack of Balbriggan i mhí Meán Fómhair 1920.[3] D’ionsaigh na Dúchrónaigh an sráidbhaile Baile Brigín agus mar thoradh scriosadh caoga a ceathair na dtithe, monarcha góiséireachta agus lootadh ceithre teach tábhairne.[3]

Tíreolaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is í an Aibhine a théann trí Bhaile Brígin. Is abhainn bheag í. Tá an abhainn suite taobh ó thuaidh ó Baile Brigín. Tá an aibhainn lán de breac donn.[4]

Suíomh agus taistel[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an baile cósta seo suite 32 ciliméadar ón gcontae Baile Átha Cliath.  Tá an sráidbhaile lonnaithe díreach in aice leis an mótarbhealach, Seachród Bhaile Bhrigín.[5] Níl sé ach 23km ó Aerfort Baile Átha Cliath. Tá córas iompar poiblí an-mhaith le go leor modhanna iompair.  Cuirtear seirbhísí bus ar fáil trí ‘Dublin Bus’, ‘Bus Eireann’, ‘Local Link’ agus ‘Go-Ahead Ireland Bus’. Cuirtear seirbhísí traein ar fáil i mBaile Brigín tríd an stáisiún traenach.[5]

Turasóireacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Áiteanna turásoireach[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • Teach Solais Baile Brigín -  Tógadh teach an tsolais sa bhliain 1796.[6]
  • An Bataire - Tógadh an ghné chosanta seo i 1803 le taobh an cósta Baile Brigín.[6]
  • Caisleán Bhrí Mhór - Tógadh Caisleán Bhrí Mhór sa 14ú haois.[6]
  • Cuan Baile Brigín
    Cuan Baile Brigín.[6]
  • Tarbhealach Iarnród Baile Brigín - Tógadh é idir na blianta 1843-44.[6]
  • Teach Cúirte Baile Brigín - Tógadh é sa bhliain 1844.[6]
  • Clochar Loreto -  Tógadh é sa bhliain 1909.[6]

Áiseanna poiblí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá go leo áiseanna a mbíonn an-tóir ag turasóirí air. Tá trá ghainimh suite i mBaile Brigín. Meallann an trá a lán turasóirí.  Tá radhairc áille ann ag breathnú ar an gcósta agus ar Mhuir Éireann.[7] Tá an trá  inrochtana go héasca mar tá stáisiún traenach suite cúig nóiméad ón trá. Bíonn Margadh Éisc agus Feirmeoirí ar siúl gach Aoine i mBaile Brigín. [7] Club Gailf Baile Brigín ann. Bunaíodh an club Gailf in 1945.[7] Rinneadh an cúrsa gailf in 2009 le gnéithe nua mar shampla: guaiseacha uisce dúshlánacha, crainn aibí agus bosca tee.[7] Tá Ard Giolláin suite idir Baile Brigín agus na Sceirí. Is páirc phoiblí í agus bhíonn tarraingt mhór ag turasóiri air.[7] Is ceantar coillearnaí é le móinéar, láthair phicnicí, áit súgartha agus caisleán Ard Giolláin suite ansin.[7] Tógadh an t-ionad sipadóireachta nua ‘Millfield’ in 2011.[8]

Lóistín[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá óstán amháin lonnaithe sa cheantair seo. ‘The Bracken Court Hotel’ is é an t-ainm. Is féidir páirceáil ar an láthair saor in aisce d’aíonna.[9]

Oideachas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Na naíonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá 'Naíonra Tigín Na Trá' suite i mBaile Brigín. Tá gach rang sa naíonra trí mheáin.[10]

Na bunscoileanna[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá go leor bunscoileanna i mBaile Brigín.

  • Scoil Naomh Treasa[11]
  • Gaelscoile Bhaile Brigín – Múintear ábhair sa scoil seo trí mheáin na Gaeilge[11]
  • Scoil Chormaic[11]
  • Scoil náisiúnta Naomh George’s[11]
  • Scoil náisiúnta Naomh Molaga’s[11]
  • Scoil náisiúnta Baile an Ridire Thoir[11]
  • Scoil náisiúnta Naomh Peadair agus Póil[11]
  • Scoil Naoimh Benignus[11]
  • Scoil Naomh Fiontán[11]Scoil Naomh Treasa [11]

Na meanscoileanna[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá cúpla meanscoileanna i mBaile Brigín

  • Coláiste Ghlor na Mara[11]
  • Meanscoil Clochar Loreto[11]
  • Coláiste pobail Baile Brigín[11]
  • Coláiste pobail Ard Gioláinn[11]

Spórt[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rugbaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá Club Peile Rugbaí suite i mBaile Brigín agus imríonn an club i roinn 2B i Léig na Laighean.[12] Bunaíodh an club ar dtús i 1925.[12] Bhunaigh an club Corn na mBailte Cúige sa chomórtas Laighean do chlubanna Cúige i 1928.[12] Ní raibh mórán suime sa rugbaī i rith lár na dtríochaidí. Ansin bunaíodh Club Rugbaí Dealbhana lonnaithe i  mBaile Brigín i lár na gcaogaidí.[12] Athlonnaigh an club Rugbaí anin go nDroichead Átha. [12] Sa bhliain1967 bhunaigh Brendan Griffin club rugbaí do dhaoine óga sa bhaile.[12] Bunaithe foireann rugbaí do dhaoine fásta sa bhliain 1975.[12] Ba é Felim White an chéad chaptean na foirne ar an gclub.[12] Sna 1990idí, bunaithe foireann na mna ach ag an am seo ní raibh a lán foirne mná ann agus ansin tháinig deireadh leis an bhfoireann.[12] Athbhunaíodh an fhoireann sa bhliain 2014.[12]

Sacar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bunaíodh club peile Baile Brigín sa bhliain 1998.[13] Is club mór é le os cionn tríocha foireann ann.[13]

Cumann Lúthchleas Gael[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bunaíodh Cumann Uí Dhuibhir sa bhliain 1918 agus tá sé lonnaithe i Lána na Gráige.[14]Imriodh an céad cluiche i mBaile Uí Ghormáin.[14] Tá níos mó ná 700 ball ann.[14] Imrítear cluichí i bpáirce Brí Mhór.[14]

Reiligiúin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Eaglais Naomh Peadar agus Pól

Tá Eaglais Chaitliceach Rómhánach, Naomh Peadar agus Pól suite i mBaile Brigín. Tógadh an séipéal mór sa bhliain 1842.[6] Is sampla den ailtireacht Ghotach atá ann.[6]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 "[https://balbriggan.ie/balbriggan-today-summary-socio-economic-profile.pdf Balbriggan Today; A Summary Socio-Economic Profile]". Dáta rochtana: 2020-11-23.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 "Heritage by Area - Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-23.
  3. ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 "[https://www.triposo.com/loc/Balbriggan/history/background Balbriggan, Republic of Ireland History]". Dáta rochtana: 2020-11-23.[nasc briste go buan]
  4. ↑ "Balbriggan Beach". Dáta rochtana: 2020-11-24.
  5. ↑ 5.0 5.1 "Balbriggan, Chamber of Commerce". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-11-25. Dáta rochtana: 2020-11-24.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 "Buildings and Gardens, Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-24.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 "Discover Ireland: Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-25.
  8. ↑ "The heart of shopping in Balbriggan". Dáta rochtana: 2020-11-25.
  9. ↑ "Bracken Court Hotel". Dáta rochtana: 2020-11-26.
  10. ↑ "Creches and Playschools". Dáta rochtana: 2020-11-26.
  11. ↑ 11.00 11.01 11.02 11.03 11.04 11.05 11.06 11.07 11.08 11.09 11.10 11.11 11.12 11.13 "Primary Schools". Dáta rochtana: 2020-11-27.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 "Balbriggan Rugby Football Club". Dáta rochtana: 2020-11-27.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Balbriggan F.C". Dáta rochtana: 2020-11-28.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 "Club History". Dáta rochtana: 2020-11-28.

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Baile_Brigín&oldid=1126996"