Cúige Laighean

Cúige Laighean
Achar:	19,774.23 km²
Daonra:	2,504,814 (2011)

Is é Cúige Laighean nó Laighin an dara cúige is lú in Éirinn, agus an cúige leis an líon is mó contaetha ann, dhá chontae déag. Is é an cúige leis an daonra is mó in Éirinn, áfach, mar gheall ar go bhfuil Baile Átha Cliath, príomhchathair na tíre, ann.

Agus na Normannaigh tagtha i dtír in Éirinn, thosaigh na sean-chúigí ar a thugtaí Midhe agus Laighin ag aontú de réir a chéile, agus tionchar na Páile á imirt orthu.

Contaetha

Roinneadh Contae Bhaile Átha Cliath i gceithre chuid le gairid, mar a leanas:

• Contae Bhaile Átha Cliath
  • Cathair Bhaile Átha Cliath
  • Contae Átha Cliath Theas
  • Contae Dhún Laoghaire-Ráth an Dúin
  • Contae Fhine Ghall
• Contae Cheatharlach
• Contae Chill Chainnigh
• Contae Chill Dara
• Contae Chill Mhantáin
• Contae na hIarmhí
• Contae Laoise
• Contae Loch Garman
• Contae an Longfoirt
• Contae Lú
• Contae na Mí
• Contae Uíbh Fhailí

Stair

Roimh theacht na Normannach, sheas Ríocht Laighean sa chuid seo den tír, agus í i bhfad níos lú ná cúige an lae inniu. Eascraíonn an chéad chuid d'ainm na ríochta ó Laighin (Laigin sa seanlitriú), treibh mhór a bhí lonnaithe sa réigiún. Is éard is brí leis an chuid eile, creidtear, ná an focal Gaeilge "tír", nó an focal sean-Normannach "staðr", focail a bhfuil an brí chéanna acu.

Aontaíodh treibheanna Laighean le chéile faoi smacht Úgaine Mór, ardrí a thóg an dún siúd Dún Ailinne, gar do Chill Chuilinn, meastar. Tá seans maith gurb eisean an chéad rí stairiúil ar Laighean, thiar sa 7ú chéad R.C.

Tagairtí

  

Cúigí na hÉireann

Cúige Chonnacht - Cúige Laighean - Cúige Mumhan - Cúige Uladh