Margaret Thatcher

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Margaret Thatcher
Margaret Thatcher stock portrait (cropped).jpg
Uachtarán ar Chumann Coimeádach Ollscoil Oxford

1946 - 1947
Ball den 42ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Deireadh Fómhair 8, 1959 - Meán Fómhair 25, 1964
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1959
Rúnaí Parlaiminte don Aire Pinsean

Deireadh Fómhair 9, 1961 - Deireadh Fómhair 16, 1964
Patricia Hornsby-Smith - Norman Pentland (en) Aistrigh
Ball den 43ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Deireadh Fómhair 15, 1964 - Márta 10, 1966
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1964
Ball de 44ú Parlaimint na Ríochta Aontaithe

Márta 31, 1966 - Bealtaine 29, 1970
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1966
Scáth-Rúnaí Stáit um Oideachas

Eanáir 10, 1967 - Meitheamh 20, 1970 - Edward Short, Baron Glenamara (en) Aistrigh
Ball den 45ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Meitheamh 18, 1970 - Feabhra 8, 1974
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1970
Rúnaí Stáit um Oideachas

Meitheamh 20, 1970 - Márta 4, 1974
Edward Short, Baron Glenamara (en) Aistrigh - Reg Prentice, Baron Prentice (en) Aistrigh
Ball de Chomhairle Dhlíthiúil na Ríochta Aontaithe

Meitheamh 20, 1970 - 2013
Ball den 46ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Feabhra 28, 1974 - Meán Fómhair 20, 1974
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe, Feabhra 1974
Scáth-Rúnaí Stáit um Chomhshaol, Bia agus Gnóthaí Tuaithe

Márta 5, 1974 - Feabhra 11, 1975
Anthony Crosland (en) Aistrigh - Timothy Raison (en) Aistrigh
Ball den 47ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Deireadh Fómhair 10, 1974 - Aibreán 7, 1979
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe, Deireadh Fómhair 1974
Ceannaire an Fhreasúra

Feabhra 11, 1975 - Bealtaine 4, 1979
Edward Heath - James Callaghan
Ceannaire an Pháirtí Caomhaigh

Feabhra 11, 1975 - Samhain 27, 1990
Edward Heath - John Major
Ball den 48ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Bealtaine 3, 1979 - Bealtaine 13, 1983
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1979
Aire na Státseirbhíse

Bealtaine 4, 1979 - Samhain 28, 1990
Céad Tiarna an Státchiste

Bealtaine 4, 1979 - Samhain 28, 1990
71. Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe

Bealtaine 4, 1979 - Samhain 28, 1990
James Callaghan - John Major
Uachtarán na Comhairle Eorpaí

Iúil 1981 - Nollaig 1981
Dries van Agt - Wilfried Martens
Ball den 49ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Meitheamh 9, 1983 - Bealtaine 18, 1987
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1983
Uachtarán na Comhairle Eorpaí

Iúil 1986 - Nollaig 1986
Ruud Lubbers - Wilfried Martens
Ball den 50ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe

Meitheamh 11, 1987 - Márta 16, 1992
Dúiche: Finchley (en) Aistrigh
Toghchán: Olltoghchán na Ríochta Aontaithe 1987
Ball de Theach na dTiarnaí

Meitheamh 26, 1992 - Aibreán 8, 2013
Seansailéir Choláiste Liam agus Mháire

1993 - 2000
Warren Burger - Henry Kissinger
Saol
Ainm iomlánMargaret Hilda Roberts
Eolas breitheGrantham, 13 Deireadh Fómhair 1925
NáisiúntachtAn Ríocht Aontaithe
Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
Grúpa eitneachBriotanaigh geala
Sasanaigh
Teanga dhúchaisBéarla na Breataine
BásThe Ritz London (en) Aistrigh, 8 Aibreán 2013
Áit adhlacthaRoyal Hospital Chelsea (en) Aistrigh
Cúis bháisbás nádúrtha (transient cerebral isolation (en) Aistrigh)
Muintir
AthairAlfred Roberts
MáthairBeatrice Ethel Stephenson
Céile/CéilíDenis Thatcher (en) Aistrigh  (Nollaig 13, 1951 -  Meitheamh 26, 2003)
Páistí
liosta iomláin
Oideachas
Alma materCity Law School (en) Aistrigh
Kesteven and Grantham Girls' School (en) Aistrigh
Somerville College (en) Aistrigh
(1943 - 1947) Baitsiléir Eolaíochta : ceimic
Teangachaan Béarla
Gairm
Gairmpolaiteoir, ceimiceoir, dírbheathaisnéisí, abhcóide agus státaire
Airde165 cm agus 1.66 m
Áit oibreLondain
Duaiseanna
BallraíochtAn Cumann Ríoga
Privy Council of the United Kingdom (en) Aistrigh
Carlton Club (en) Aistrigh
Pilgrims Society (en) Aistrigh
Seirbhís mhíleata
Throid sé/sí agCogadh Fháclainne
Cleamhnú
ReiligiúinModhachas
Anglacánachas
Páirtithe polaitíochtaAn Páirtí Coimeádach
IMDbnm0857137
margaretthatcher.org
Discogs ID1059609

Polaiteoir Briotanach ab ea Margaret Hilda Thatcher, An Banbharún Thatcher,[1] a rugadh faoin ainm Margaret Hilda Roberts ar 13 Deireadh Fómhair 1925 agus a d'éag ar 8 Aibreán 2013. Bhí sí ina ceannaire ar an bPáirtí Coimeádach ó 1975 go dtí 1990.

Sa bhliain 1979, d'éirigh sí ina Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe, agus an chéad bhean a bheith ina Príomh-Aire.[2] Chaith Thatcher breis is 11 bhliain mar Phríomh-Aire ar an mBreatain – an t-achar is faide a chaith aon duine sa ról seo le linn an fichiú haois.

‘Bean an Iarainn’ an leasainm a thugtaí2 uirthi go minic go háirithe toisc an cur chuige a léirigh sí le linn na stailceanna ocrais sna H-Blocanna3 in 1981.[3]

1979-1990

Beatha phearsanta[cuir in eagar | athraigh foinse]

1938, in aois 13 di

Rugadh in Grantham, Lincolnshire i Sasana í. Ba as Drom an Easaigh i gContae Chiarraí, a sin-seanmháthair Catherine Sullivan, a d'aistrigh go Sasana sa bhliain 1811. Phós Catherine oibrí feirme darbh ainm Thomas Smith agus phós Ellen, a iníon, Benjamin Ebenezer Roberts. Athair Thatcher ab ea a mac Alfred.

18 M.F. 1975

B'iníon Margaret le hAlfred agus Beatrice Roberts. Grósaeir ab ea a hathair, a raibh siopa aige in Grantham, agus is os cionn an tsiopa a bhí cónaí ar a teaghlach agus í ag fás aníos. Ba chomhairleoir áitiúil é Alfred Roberts, freisin. Cé nár bhall é d'aon pháirtí polaitiúil, bhí a chuid tuairimí agus polasaithe coimeádach. Bhí gaol an-láidir idir í agus a hathair, ach ní raibh caidreamh rómhaith aici lena máthair. Bhain sí céim amach sa cheimic ó Ollscoil Oxford sna 1940í. Agus í ag staidéar in Oxford, ba bhall í de na Coimeádaigh Óga.

Margaret agus Denis Thatcher ar cuairt i dT.E., Nollaig 1982

I 1951, phós sí Denis Thatcher, ball eile den Pháirtí Coimeádach. Fear colscartha ab ea Denis, a bhí deich mbliana níos sine ná Margaret. Bhí beirt pháiste acu, an cúpla Mark Thatcher agus Carol Thatcher, a rugadh i 1953.

1980idí

Slí bheatha pholaitiúil, 1950-1979[cuir in eagar | athraigh foinse]

2006

Sheas Margaret Thatcher gan rath i dtoghcheantar Dartford sna holltoghcháin i 1950 agus 1951. Toghadh í mar Fheisire do Finchley i 1959.

Nuair a bhí sí ina Rúnaí Oideachais i rialtas Edward Heath ó 1970 go dtí 1974, chuir sí deireadh le dáileadh bainne saor in aisce i scoileanna. Dá bhrí seo, tugadh Maggie Thatcher, Milk Snatcher uirthi.

Toghadh í mar cheannaire ar an bPáirtí nuair a sheas sí i gcoinne Heath i 1975 tar éis don Pháirtí dhá olltoghcháin a chailleadh i 1974. Ceannaire an Fhreasúra ab ea í anois. Bhí a cuid polasaithe ar an eite dheas. Ba é ceann dá polasaithe is cáiliúil ná an t-airgeadachas. Bhí sí go mór i gcoinne an tsóisialachais agus na gceardchumann. De bharr a tuairimí faoin gcumannachas agus a polasaí maidir leis an Aontas Sóivéadach, thug na Sóivéadaigh an leasainm cáiliúil The Iron Lady ("An Bhean Iarainn") uirthi.

Príomh-Aire, 1979-1990[cuir in eagar | athraigh foinse]

San olltoghchán i 1979, bhuaigh na Coimeádaigh móramh i dTeach na dTeachtaí agus toghadh Thatcher mar Phríomh-Aire. Tháinig sí i gcomharbacht ar Edward Heath mar cheannaire ar an Pháirtí Caomhach1 agus bhaineadar amach tromlach 43 suíochán in aghaidh an Lucht Oibre.

Chuir sí polasaithe ‘nualiobrálacha’ i bhfeidhm sa Ríocht Aontaithe a spreag an earnáil airgeadais go mór agus thacaigh sí go láidir le seasamh Uachtarán Mheiriceá, Ronald Reagan, in éadan an Aontais Shóivéadaigh.

Cogadh[cuir in eagar | athraigh foinse]

Nuair a d'ionsaigh an Airgintín Oileáin Fháclainne i 1982, sheol Thatcher fórsa chun na hoileáin a chosaint, tascfhórsa ó chabhlach na Breataine le hOileáin Fháclainne a thógáil in athuair ón Airgintín.

Nuair a cuireadh long de chuid na hAirgintíne, an General Belgrano, go tóin poill, tharraing an taoiseach, Cathal Ó hEochaidh, siar tacaíocht na hÉireann do smachtbhannaí Eorpacha in aghaidh na hAirgintíne . Chuir sé seo leis an droch-chaidreamh eatarthu. Tar éis bua in Oileáin Fháclainne bhí bua eile aici sa toghchán in 1983.[3]

Bhí an-mhíshástacht sa Bhreatain i leith riail Thatcher ag tús na 1980idí. Ach mhéadaigh bá an phobail dí nuair a bhuaigh an Bhreatain Cogadh na Falklands-Malvinas.

An dara téarma[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhuaigh na Coimeádaigh na holltoghcháin i 1983 agus 1987, freisin, faoi cheannas Thatcher. Dhein sí príobháidiú ar thionscail stáit cosúil le British Telecom agus comhlachtaí gáis agus uisce

Sheas sí in aghaidh cheardchumainn mhóra na Breataine i stailc fhada na mianadóirí, a bhí ar siúl ó 1984 go dtí 1985. Faoi dheireadh, bhuaigh an rialtas ar na stailceoirí.

Tharraing Thatcher tuilleadh conspóide de bharr na tacaíochta a thug sí do dheachtóir na Síle, Augosto Pinochet, agus dhiúltaigh sí tacú smachtbhannaí in éadan na hAfraice Theas nuair a bhí cinedheighilt i bhfeidhm.

Sa bhliain 1990, bhris círéibeacha amach nuair a rinne Thathcer iarracht cáin chaipitíochta (cáin cloigne) a thabhairt isteach.[4] Tháinig John Major i gcomharbacht uirthi go gairid ina dhiaidh sin.

Éire[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Thatcher go láidir i gcoinne an phoblachtachais Éireannaigh.

  • I 1981, bhí ar Thatcher dul i ngleic le stailceoirí ocrais[5] as an IRA agus an INLA sa Cheis Fhada i dTuaisceart Éireann. Bhí siad ag lorg stádas polaitiúil. Dhiúltaigh sí géilleadh d’éilimh an IRA go mbronnfaí stádas polaitiúil ar a gcuid príosúnach sa Tuaisceart. Níor thug Thatcher an stádas sin dóibh go dtí go raibh deichniúr príosúnach marbh, an Feisire Parlaiminte Bobby Sands ina measc, ach bhronn Thatcher na héilimh níos déanaí,[6]
  • Spreag dul chun cinn polaitiúil Shinn Féin sna 1980idí imní i Sráid Downing áfach. Bheartaigh Thatcher ról a thabhairt do Rialtas na hÉireann i rialú an Tuaiscirt sa Chomhaontú Angla-Éireannach, conradh a shín Thatcher le Poblacht na hÉireann i 1985, agus a spreag uafáis i measc an phobail Aontachtaigh sna sé chontae.

Bás agus oidhreacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'éirigh sí as an gCeannas agus as an bPríomh-Aireacht i 1990 tar éis di cuid mhór dá tacaíocht sa Pháirtí a chailleadh. Tugadh an post do John Major, ceann de thacaithe Thatcher.

Tháinig galar Alzheimernéaltrú seanaoise uirthi timpeall na 1990idí.

D'éag sí le stróc, is cosúil, i Londain ar an 8 Aibreán, 2013.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Order of the Garter, Order of Merit, Comhairle Bhanríon na Ríochta Aontaithe, Royal Society
  2. "IarPhríomh-Aire na Breataine Margaret Thatcher básaithe". web.archive.org (2013-04-12). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2013-04-12. Dáta rochtana: 2021-04-08.
  3. 3.0 3.1 Sorcha Ní Riada / vifax.maynoothuniversity.ie (2013). "Bean an Iarainn". Dáta rochtana: 2022.
  4. "The Battle of Trafalgar Square: The poll tax riots revisited" (en). The Independent (2010-03-25). Dáta rochtana: 2022-05-03.
  5. Éifeacht fhadtéarmach na stailceanna ocrais, Robert McMillen, Beo, AIBREÁN 2006
  6. An Tuairisceoir, 2013, https://antuairisceoir.com/2013/04/08/margaret-thatcher-marbh/ Curtha i gcartlann 2017-07-14 ar an Wayback Machine
  7. An Tuairisceoir, 4 Aib. 2013, https://antuairisceoir.com/2013/04/08/margaret-thatcher-marbh/ Curtha i gcartlann 2017-07-14 ar an Wayback Machine

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]