Margaret Thatcher

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de personaAn Ró-Onórach
Margaret Thatcher

(1990í) Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith(en) Margaret Hilda Roberts
13 Deireadh Fómhair 1925
Grantham, England Cuir in eagar ar Wikidata
Bás8 Aibreán 2013
87 bliana d'aois
The Ritz London (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Siocair bháisBás nádúrtha (Stróc)
Áit adhlacthaOspidéal Ríoga Chelsea Cuir in eagar ar Wikidata
Seansailéir Choláiste Liam agus Mháire
1993 – 2000
← Warren BurgerHenry Kissinger →
Ball de Theach na dTiarnaí
Subject has role (en) Aistrigh: tiarna saoil
26 Meitheamh 1992 – 8 Aibreán 2013 (bás in oifig)
Ball den 50ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
11 Meitheamh 1987 – 16 Márta 1992 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Uachtarán na Comhairle Eorpaí
Iúil 1986 – Nollaig 1986
← Ruud LubbersWilfried Martens →
Ball den 49ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
9 Meitheamh 1983 – 18 Bealtaine 1987 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Uachtarán na Comhairle Eorpaí
Iúil 1981 – Nollaig 1981
← Dries van AgtWilfried Martens →
Céad Tiarna an Státchiste
4 Bealtaine 1979 – 28 Samhain 1990
71 Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe
4 Bealtaine 1979 – 28 Samhain 1990
← James CallaghanJohn Major →
Aire na Státseirbhíse
4 Bealtaine 1979 – 28 Samhain 1990
Ball den 48ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
3 Bealtaine 1979 – 13 Bealtaine 1983 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Ceannaire an Fhreasúra
11 Feabhra 1975 – 4 Bealtaine 1979
← Edward HeathJames Callaghan →
Ceannaire an Pháirtí Caomhaigh
11 Feabhra 1975 – 28 Samhain 1990
← Edward HeathJohn Major →
Ball den 47ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
10 Deireadh Fómhair 1974 – 7 Aibreán 1979 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Scáth-Rúnaí Stáit um Chomhshaol, Bia agus Gnóthaí Tuaithe
5 Márta 1974 – 11 Feabhra 1975
← Anthony Crosland (en) AistrighTimothy Raison (en) Aistrigh →
Ball den 46ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
28 Feabhra 1974 – 20 Meán Fómhair 1974 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Rúnaí Stáit um Oideachas
20 Meitheamh 1970 – 4 Márta 1974
← Edward Short, Baron Glenamara (en) AistrighReg Prentice, Baron Prentice (en) Aistrigh →
Ball de Chomhairle Dhlíthiúil na Ríochta Aontaithe
20 Meitheamh 1970 – 2013
Ball den 45ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
18 Meitheamh 1970 – 8 Feabhra 1974 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Scáth-Rúnaí Stáit um Oideachas
10 Eanáir 1967 – 20 Meitheamh 1970 – Edward Short, Baron Glenamara (en) Aistrigh →
Ball de 44ú Parlaimint na Ríochta Aontaithe
31 Márta 1966 – 29 Bealtaine 1970 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Ball den 43ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
15 Deireadh Fómhair 1964 – 10 Márta 1966 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Rúnaí Parlaiminte don Aire Pinsean
9 Deireadh Fómhair 1961 – 16 Deireadh Fómhair 1964
← Patricia Hornsby-SmithNorman Pentland (en) Aistrigh →
Ball den 42ú Parlaimint sa Ríocht Aontaithe
8 Deireadh Fómhair 1959 – 25 Meán Fómhair 1964 (díscaoileadh na parlaiminte)

Toghcheantar: Finchley (en) Aistrigh

Uachtarán ar Chumann Coimeádach Ollscoil Oxford
1946 – 1947 Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
Grúpa eitneachBriotanaigh geala
ReiligiúnModhachas agus Anglacánachas
Scoil a d'fhreastail sé/síColáiste Somerville - ceimic (1943–1947)
Kesteven and Grantham Girls' School (en) Aistrigh
Scoil Dlí na Cathrach Cuir in eagar ar Wikidata
Teanga dhúchaisBéarla na Breataine
Airde165 cm Cuir in eagar ar Wikidata
Gníomhaíocht
Réimse oibrePolaitíocht agus ceimic
Suíomh oibre Londain Cuir in eagar ar Wikidata
Gairmceimiceoir (1947–luach anaithnid), polaiteoir, abhcóide, dírbheathaisnéisí, státaire Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de pháirtí polaitíochtaAn Páirtí Coimeádach Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de
TeangachaBéarla
Glanfhiúchas4,694,605 £ (30 Samhain 2013) Cuir in eagar ar Wikidata
Gairm mhíleata
CoinbhleachtCogadh Fháclainne
Saothar
Suíomh a chartlainne
Eile
Teideal uasalBarún Cuir in eagar ar Wikidata
CéileDenis Thatcher (1951–2003), bás a c(h)éile Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteMark Thatcher, Carol Thatcher Cuir in eagar ar Wikidata
AthairAlfred Roberts  agus Beatrice Ethel Stephenson
Croineolaíocht
8 Aibreán 2013bás
12 Deireadh Fómhair 1984assassination attempt (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata


Veu de Margaret Thatcher (Béarla na Breataine) Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh gréasáinmargaretthatcher.org Cuir in eagar ar Wikidata
IMDB: nm0857137 Musicbrainz: 3eedd38b-f7ca-43d2-b635-adc4ad95371b Discogs: 1059609 Find a Grave: 108023705 Cuir in eagar ar Wikidata

Polaiteoir Briotanach ab ea Margaret Hilda Thatcher, An Banbharún Thatcher,[1] a rugadh faoin ainm Margaret Hilda Roberts ar 13 Deireadh Fómhair 1925 agus a d'éag ar 8 Aibreán 2013. Bhí sí ina ceannaire ar an bPáirtí Coimeádach ó 1975 go dtí 1990.

Sa bhliain 1979, d'éirigh sí ina Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe, agus an chéad bhean a bheith ina Príomh-Aire.[2] Chaith Thatcher breis is 11 bhliain mar Phríomh-Aire ar an mBreatain – an t-achar is faide a chaith aon duine sa ról seo le linn an fichiú haois.

‘Bean an Iarainn’ an leasainm a thugtaí uirthi go minic go háirithe toisc an cur chuige a léirigh sí le linn na stailceanna ocrais sna H-Blocanna3 in 1981.[3]

1979-1990

Beatha phearsanta[cuir in eagar | athraigh foinse]

1938, in aois 13 di

Rugadh in Grantham, Lincolnshire i Sasana í. Ba as Drom an Easaigh i gContae Chiarraí, a sin-seanmháthair Catherine Sullivan, a d'aistrigh go Sasana sa bhliain 1811. Phós Catherine oibrí feirme darbh ainm Thomas Smith agus phós Ellen, a iníon, Benjamin Ebenezer Roberts. Athair Thatcher ab ea a mac Alfred.

18 M.F. 1975

B'iníon Margaret le hAlfred agus Beatrice Roberts. Grósaeir ab ea a hathair, a raibh siopa aige in Grantham, agus is os cionn an tsiopa a bhí cónaí ar a teaghlach agus í ag fás aníos. Ba chomhairleoir áitiúil é Alfred Roberts, freisin. Cé nár bhall é d'aon pháirtí polaitiúil, bhí a chuid tuairimí agus polasaithe coimeádach. Bhí gaol an-láidir idir í agus a hathair, ach ní raibh caidreamh rómhaith aici lena máthair. Bhain sí céim amach sa cheimic ó Ollscoil Oxford sna 1940í. Agus í ag staidéar in Oxford, ba bhall í de na Coimeádaigh Óga.

Margaret agus Denis Thatcher ar cuairt i dT.E., Nollaig 1982

I 1951, phós sí Denis Thatcher, ball eile den Pháirtí Coimeádach. Fear colscartha ab ea Denis, a bhí deich mbliana níos sine ná Margaret. Bhí beirt pháiste acu, an cúpla Mark Thatcher agus Carol Thatcher, a rugadh i 1953.

1980idí

Slí bheatha pholaitiúil, 1950-1979[cuir in eagar | athraigh foinse]

2006

Sheas Margaret Thatcher gan rath i dtoghcheantar Dartford sna holltoghcháin i 1950 agus 1951. Toghadh í mar Fheisire do Finchley i 1959.

Nuair a bhí sí ina Rúnaí Oideachais i rialtas Edward Heath ó 1970 go dtí 1974, chuir sí deireadh le dáileadh bainne saor in aisce i scoileanna. Dá bhrí seo, tugadh Maggie Thatcher, Milk Snatcher uirthi.

Toghadh í mar cheannaire ar an bPáirtí nuair a sheas sí i gcoinne Heath i 1975 tar éis don Pháirtí dhá olltoghcháin a chailleadh i 1974. Ceannaire an Fhreasúra ab ea í anois. Bhí a cuid polasaithe ar an eite dheas. Ba é ceann dá polasaithe is cáiliúil ná an t-airgeadachas. Bhí sí go mór i gcoinne an tsóisialachais agus na gceardchumann. De bharr a tuairimí faoin gcumannachas agus a polasaí maidir leis an Aontas Sóivéadach, thug na Sóivéadaigh an leasainm cáiliúil The Iron Lady ("An Bhean Iarainn") uirthi.

Príomh-Aire, 1979-1990[cuir in eagar | athraigh foinse]

San olltoghchán i 1979, bhuaigh na Coimeádaigh móramh i dTeach na dTeachtaí agus toghadh Thatcher mar Phríomh-Aire. Tháinig sí i gcomharbacht ar Edward Heath mar cheannaire ar an Pháirtí Caomhach1 agus bhaineadar amach tromlach 43 suíochán in aghaidh an Lucht Oibre.

Chuir sí polasaithe ‘nualiobrálacha’ i bhfeidhm sa Ríocht Aontaithe a spreag an earnáil airgeadais go mór agus thacaigh sí go láidir le seasamh Uachtarán Mheiriceá, Ronald Reagan, in éadan an Aontais Shóivéadaigh.

Cogadh[cuir in eagar | athraigh foinse]

Nuair a d'ionsaigh an Airgintín Oileáin Fháclainne i 1982, sheol Thatcher fórsa chun na hoileáin a chosaint, tascfhórsa ó chabhlach na Breataine le hOileáin Fháclainne a thógáil in athuair ón Airgintín.

Nuair a cuireadh long de chuid na hAirgintíne, an General Belgrano, go tóin poill, tharraing an taoiseach, Cathal Ó hEochaidh, siar tacaíocht na hÉireann do smachtbhannaí Eorpacha in aghaidh na hAirgintíne. Chuir sé seo leis an droch-chaidreamh eatarthu. Tar éis bua in Oileáin Fháclainne bhí bua eile aici sa toghchán in 1983.[3]

Bhí an-mhíshástacht sa Bhreatain i leith riail Thatcher ag tús na 1980idí. Ach mhéadaigh bá an phobail dí nuair a bhuaigh an Bhreatain Cogadh na Falklands-Malvinas.

An dara téarma[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhuaigh na Coimeádaigh na holltoghcháin i 1983 agus 1987, freisin, faoi cheannas Thatcher. Dhein sí príobháidiú ar thionscail stáit cosúil le British Telecom agus comhlachtaí gáis agus uisce

Sheas sí in aghaidh cheardchumainn mhóra na Breataine i stailc fhada na mianadóirí, a bhí ar siúl ó 1984 go dtí 1985. Faoi dheireadh, bhuaigh an rialtas ar na stailceoirí.

Tharraing Thatcher tuilleadh conspóide de bharr na tacaíochta a thug sí do dheachtóir na Síle, Augosto Pinochet, agus dhiúltaigh sí tacú smachtbhannaí in éadan na hAfraice Theas nuair a bhí cinedheighilt i bhfeidhm.

Sa bhliain 1990, bhris círéibeacha amach nuair a rinne Thathcer iarracht cáin chaipitíochta (cáin cloigne) a thabhairt isteach.[4] Tháinig John Major i gcomharbacht uirthi go gairid ina dhiaidh sin.

Éire[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Thatcher go láidir i gcoinne an phoblachtachais Éireannaigh.

  • I 1981, bhí ar Thatcher dul i ngleic le stailceoirí ocrais[5] as an IRA agus an INLA sa Cheis Fhada i dTuaisceart Éireann. Bhí siad ag lorg stádas polaitiúil. Dhiúltaigh sí géilleadh d’éilimh an IRA go mbronnfaí stádas polaitiúil ar a gcuid príosúnach sa Tuaisceart. Níor thug Thatcher an stádas sin dóibh go dtí go raibh deichniúr príosúnach marbh, an Feisire Parlaiminte Bobby Sands ina measc, ach bhronn Thatcher na héilimh níos déanaí,[6]
  • Spreag dul chun cinn polaitiúil Shinn Féin sna 1980idí imní i Sráid Downing áfach. Bheartaigh Thatcher ról a thabhairt do Rialtas na hÉireann i rialú an Tuaiscirt sa Chomhaontú Angla-Éireannach, conradh a shín Thatcher le Poblacht na hÉireann i 1985, agus a spreag uafáis i measc an phobail Aontachtaigh sna sé chontae.

Bás agus oidhreacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

D'éirigh sí as an gCeannas agus as an bPríomh-Aireacht i 1990 tar éis di cuid mhór dá tacaíocht sa Pháirtí a chailleadh. Tugadh an post do John Major, ceann de thacaithe Thatcher.

Tháinig galar Alzheimernéaltrú seanaoise uirthi timpeall na 1990idí.

D'éag sí le stróc, is cosúil, i Londain ar an 8 Aibreán, 2013.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Order of the Garter, Order of Merit, Comhairle Bhanríon na Ríochta Aontaithe, Royal Society
  2. "IarPhríomh-Aire na Breataine Margaret Thatcher básaithe". web.archive.org (2013-04-12). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2013-04-12. Dáta rochtana: 2021-04-08.
  3. 3.0 3.1 Sorcha Ní Riada / vifax.maynoothuniversity.ie (2013). "Bean an Iarainn". Dáta rochtana: 2022.
  4. "The Battle of Trafalgar Square: The poll tax riots revisited" (en). The Independent (2010-03-25). Dáta rochtana: 2022-05-03.
  5. Éifeacht fhadtéarmach na stailceanna ocrais, Robert McMillen, Beo, AIBREÁN 2006
  6. An Tuairisceoir, 2013, https://antuairisceoir.com/2013/04/08/margaret-thatcher-marbh/ Curtha i gcartlann 2017-07-14 ar an Wayback Machine
  7. An Tuairisceoir, 4 Aib. 2013, https://antuairisceoir.com/2013/04/08/margaret-thatcher-marbh/ Curtha i gcartlann 2017-07-14 ar an Wayback Machine

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]