An Choméide Dhiaga

*An Choméide Dhiaga*
(it) La Divina Commedia; (en) Divine Comedy; (hr) Božanstvena komedija
	;
Cineál	saothar scríofa
Cárta innéacs
Údar	Dante Alighieri
Teanga	An Tuscáinis agus an Iodáilis
Dáta a bunaíodh	1320
Codanna	Inferno (en) ; Paradiso (en) ; Purgatorio (en) ; Vergine Madre, figlia del tuo figlio (en)
Tréith
Seánra	mórdhán
Carachtair	Naomh Agaistín; Agaiméamnón; Ádhamh; Háidéas; Albertus Magnus; Amphiaraus (en) ; amphisbaena (en) ; Anaxagoras; Pápa Anastasius II; Ainseilm Canterbury; Antaeus (en) ; Antenor (en) ; Arastatal; Arnaut Daniel (en) ; Attila (en) ; Aichill; Bede; Beinidict ó Nursia; Bernard de Clairvaux; Muire; Bonaventure; Guido Bonatti (en) ; Pápa Boniface VIII; Bóétias; Briareus (en) ; Marcus Junius Brutus; Veirgil; William II of Sicily (en) ; Gaius Cassius Longinus (en) ; Gaius Scribonius Curio; Galen; harpies (en) ; Guido I da Montefeltro (en) ; Guido Guinizelli; Eachtar; Henry VII, Holy Roman Emperor (en) ; Heraclitus; Geryon (en) ; Hipeacraitéas; Hóiméar; Horatius; Godfrey Bouillon; Gratian (en) ; Hugh of Saint Victor (en) ; Dáiví; Dante Alighieri; Deidamia (en) ; Democritus; Díodó; Deoiginéas Sinope; Diomedes (en) ; Dinísias an tAiréapagach; Dionysius I of Syracuse (en) ; Pedanius Dioscorides (en) ; Fra Dolcino; Eoiclídéas; Eoiripidéas; Hiziciá; Héilin na Traoi; Averroes; Avicenna; Iafta; Iósua; Íosa Críost; Pápa Eoin XXI; Eoin Criosastam; Eoin Baiste; Joachim of Fiore (en) ; Isidoro Sevilla; Iúdás Isceiriót; Judah Maccabee (en) ; Iphigenia (en) ; Cavalcante de' Cavalcanti (en) ; Cáiafas; Cáin; Cacus (en) ; Calchas (en) ; Capaneus (en) ; Charles Martel Anjou; Ceirbearas; Cléópátra; Pápa Cléimeans V; Costanza I of Sicily (en) ; Cornelia Africana; Cunizza da Romano (en) ; Latinus (en) ; Linus (en) ; Lúcán; Lucius Junius Brutus (en) ; Lúicifir; Alastar Mór; Cicearó; Míonós; Míonótár; Myrrha; Maois; Mahamad; Nessus (en) ; Pápa Nioclás III; Óivid; Odaiséas; Orosius (en) ; Oirféas; Páras; Penthesilea (en) ; Peadar Daimian; Petrus Comestor (en) ; Peter Lombard; Naomh Peadar; Pyrrhus (en) ; Platón; Plutus (en) ; Polynices (en) ; Beatrice Portinari (en) ; Tolamaes; Rácháb; Rabanus Maurus (en) ; Robert Guiscard (en) ; Roland (en) ; Saladin; Semiramis (en) ; Seneca; Zeger van Brabant; Sinon (en) ; Sócraitéas; Sordello de Mantoue (en) ; Publius Papinius Statius (en) ; Thaïs; Tydeus (en) ; Tráián; Tristan and Iseult (en) ; Ottaviano degli Ubaldini (en) ; Ruggieri degli Ubaldini (en) ; Farinata degli Uberti (en) ; Ugolino della Gherardesca (en) ; Tailéas; Phyllis (en) ; Phlegyas (en) ; Folquet de Marseille (en) ; Tomás Acain; San Proinsias Assisi; Francesca da Rimini (en) ; Frederick II, Holy Roman Emperor (en) ; Carón; Chiron; Iúil Caesar; Pápa Celestine V; Ciacco (en) ; Elektra (en) ; Aelius Donatus; Eimpeidicléas; Aeinéas; Erinyes (en) ; Eteocles (en) ; Iustinianus I; jaculus (en) ; Iasón; Camilla (en) ; Lavinia (en) ; Lucretia (en) ; Julia; Marcia; Zeno Elea; Paolo Malatesta (en) ; Tegghiaio Aldobrandi (en) ; Iacopo Rusticucci (en) ; Megaera (en) ; Alecto (en) ; Tisiphone (en) ; Piccarda; Pierre de La Broce (en) ; Giotto di Bondone; Enrico degli Scrovegni (en)
Suíomh scéalaíochta	hell (en) ; purgadóir ; neamh ; Spheres of Heaven (en)
Taispeánann sé/sí	Lasciate ogni speranza voi ch’entrate agus two sun-deities (en)

Laoi fada as Iodáilis a chum Dainté Ailigéirí is ea an Choiméide Dhiaga. Thosaigh sé á scríobh thart ar an mbliain 1308 agus chríochnaigh sé air sa bhliain 1320, bliain amháin roimh a bhás. Meastar go gur í an phríomhobair i litríocht na hIodáilise í agus gur ceann de príomhshaothair na litríochta domhanda atá inti. Léiríonn fís chruthaitheach an dáin ar an saol eile amharc an domhain meánaoiseach mar a bhí sé san Iarthar sa 14ú haois. Chabhraigh sé chun Tuscáinis (teanga an dáin) a bhunú mar an teanga chaighdeánach na hIodáile. Tá trí pháirt aige: Inferno (“Ifreann”), Purgatorio (“Purgadóir”) agus Paradiso (“Parthas”).

De réir a bunbhrí, eachtraíonn an Choméide Dhiaga dóigh an anam i ndiaidh an bháis agus cuireann sí síos ar an gceartas Dé mar phionós nó mar luach saothair agus ar thaistil Dháinté tríd an Ifreann, an bPurgadóir agus an bParthas. Go fáthchiallach, cuireann an dán síos taisteal an anama chun Dé ag tosú leis an aitheantas agus an diúltú peaca (Inferno), ag leanúint ar aghaidh leis an saol aithríoch Críostaí (Purgatorio), agus ag críochnú le héirí an anama chun Dé (Paradiso). Bunaíonn Dainté a chuid eolais ar an diagacht agus ar an bhfealsúnacht na hEaglaise Caitleacaí Rómhánaí (ar an bhfealsúnacht Thomás Acain go háirithe, a scríobhadh le Tomás sna Summa Theologica).

Aistriúcháin

Tá leagan Gaeilge de ann faoin teideal An Choiméide Dhiaga, scríofa le Pádraig De Brún agus foilsithe sa mbliain 1997. Céad aistriúcháin den Inferno a fhoilsíodh sa mbliain 1963.

Tagairtí

Naisc sheachtracha