Eoiclídéas

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Eoiclídéas
Euklid2.jpg
Saol
Eolas breitheluach anaithnid, 323 BC
NáisiúntachtAn Aithin Chlasaiceach
Áit chónaitheCathair Alastair
BásCathair Alastair, 285 BC
Oideachas
TeangachaAn tSean-Ghréigis
Mic léinnDiocleides na hAithne
Gairm
Gairmmatamaiticeoir agus scríbhneoir
Saothar iomráiteachCéadnithe an Chruinne-Thómhais
synthetic geometry (en) Aistrigh
Discogs ID2561363
Euclides, 1703

Matamaiticeoir Gréagach ab ea Eoiclídéas (beo i 300 RC). Bhí sé gníomhach i gCathair Alastair le linn réimeas an Fharó Tolamaes Slánaitheoir (323-283 R.Ch.) Tá a Stoicheia (Gaeilge:Uraiceachtaí) ar cheann de na saothair is mó tionchair i stair na matamaitice, agus é ina phríomhthéacsleabhar do mhúineadh na matamaitice (go háirithe geoiméadracht) ó am a fhoilsithe go dtí deireadh an 19ú haois nó tús an 20ú haois. Sna Stoicheia, d'oibrigh Eoiclídéas amach teoirimí an rud ar a dtugtar anois geoiméadracht Eoiclídéach as tacar beag aicsímí. Scríobh Euclid saothair freisin ar pheirspictíocht, ar chónghearrthacha, ar gheoiméadrach sféarúil, ar uimhirtheoiric, agus ar chríochnúlacht mhatamaiticiúil.

Éitimeolaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an leagan gaelaithe Eoiclídéas bunaithe ar a ainm Gréigise Εὐκλείδης (Eukleídēs), a chiallaíonn "clúiteach, glórmhar".[1]

Beathaisnéis[cuir in eagar | athraigh foinse]

Maireann fíorbheagán tagairtí bunaidh d’Eoiclídéas go dtí an lá atá inniu ann, agus mar sin beag atá ar eolas againn anois faoina shaol. Is dócha gur rugadh é thart ar 325 R.Ch., cé nach fios áit agus imthosca a bhreithe agus a bháis agus ní féidir é a mheas ach i gcoibhneas le daoine eile a luaitear leis. Luann matamaiticeoirí Gréagacha eile ó Airciméidéas (c. 287 RC – c.  212 R.Ch) ar aghaidh é, cé gur annamh a luaitear é, agus de ghnáth tugtar "ὁ στοιχειώτης" ("údar na Stoicheia")[2] air. Ba é Próclos a scríobh an cúpla tagairtí stairiúla d’Eoiclídéas c. 450 AD, ocht gcéad i ndiaidh a mhair Eoiclídéas.[3]


Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Harper, Douglas. "Euclidean (adj.)". Online Etymology Dictionary.[1] .
  2. Heath (1981), p. 357
  3. Joyce, David. Euclid. Clark University Department of Mathematics and Computer Science. [2]