Eoiclídéas

Eoiclídéas

Ainm sa teanga dhúchais	(grc) Εὐκλείδης
Beathaisnéis
Breith	h. 340 "RCh" ↔ 315 "RCh" luach anaithnid
Bás	luach anaithnid luach anaithnid
Áit chónaithe	Cathair Alastair
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Geoiméadracht
Gairm	matamaiticeoir, scríbhneoir
Tréimhse ama	An Ré Heilléanaíoch
Tréimhse oibre	(Floruit: 3 haois "RCh"–300 "RCh")
Mac/iníon léinn	Diocleides na hAithne
Teangacha	An tSean-Ghréigis
Saothar
Saothar suntasach synthetic geometry (en) (3 haois "RCh") Céadnithe an Chruinne-Thómhais

Euclides, 1703

Matamaiticeoir Gréagach ab ea Eoiclídéas (beo i 300 RC). Bhí sé gníomhach i gCathair Alastair le linn réimeas an Fharó Tolamaes Slánaitheoir (323-283 R.Ch.) Tá a Stoicheia (Gaeilge:Uraiceachtaí) ar cheann de na saothair is mó tionchair i stair na matamaitice, agus é ina phríomhthéacsleabhar do mhúineadh na matamaitice (go háirithe geoiméadracht) ó am a fhoilsithe go dtí deireadh an 19ú haois nó tús an 20ú haois. Sna Stoicheia, d'oibrigh Eoiclídéas amach teoirimí an rud ar a dtugtar anois geoiméadracht Eoiclídéach as tacar beag aicsímí. Scríobh Euclid saothair freisin ar pheirspictíocht, ar chónghearrthacha, ar gheoiméadrach sféarúil, ar uimhirtheoiric, agus ar chríochnúlacht mhatamaiticiúil.

Éitimeolaíocht

Tá an leagan Gaelaithe Eoiclídéas bunaithe ar a ainm Gréigise Εὐκλείδης (Eukleídēs), a chiallaíonn "clúiteach, glórmhar".

Beathaisnéis

Maireann fíorbheagán tagairtí bunaidh d’Eoiclídéas go dtí an lá atá inniu ann, agus mar sin beag atá ar eolas againn anois faoina shaol. Is dócha gur rugadh é thart ar 325 R.Ch., cé nach fios áit agus imthosca a bhreithe agus a bháis agus ní féidir é a mheas ach i gcoibhneas le daoine eile a luaitear leis. Luann matamaiticeoirí Gréagacha eile ó Airciméidéas (c. 287 RC – c.  212 R.Ch) ar aghaidh é, cé gur annamh a luaitear é, agus de ghnáth tugtar "ὁ στοιχειώτης" ("údar na Stoicheia") air. Ba é Próclos a scríobh an cúpla tagairtí stairiúla d’Eoiclídéas c. 450 AD, ocht gcéad i ndiaidh a mhair Eoiclídéas.