Míchail Gorbaitseov

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Míchail Gorbaitseov
Guth
6. Ard-Rúnaí Pháirtí Cumannach an Aontais Shóivéadaigh

Márta 11, 1985 - Lúnasa 24, 1991
Konstantin Chernenko - Volodymyr Ivashko
11. Cathaoirleach an Phraesaidiam d'Ard-Shóivéadach den an APSS

Deireadh Fómhair 1, 1988 - Bealtaine 25, 1989
Andrei Gromyko (en) Aistrigh - luach ar iarraidh →
Chairman of the Supreme Soviet of the USSR (en) Aistrigh

Bealtaine 25, 1989 - Márta 15, 1990
← luach ar iarraidh - Anatoly Lukyanov
President of the Soviet Union (en) Aistrigh

Márta 15, 1990 - Nollaig 25, 1991
← luach ar iarraidh - luach ar iarraidh →
Saol
Eolas breithePrivolnoye (en) Aistrigh, 2 Márta 1931
NáisiúntachtAn Rúis
An tAontas Sóivéadach
Teanga dhúchaisAn Rúisis
BásCentral Clinical Hospital (en) Aistrigh agus Moscó, 30 Lúnasa 2022
Áit adhlacthaNovodevichy Cemetery (en) Aistrigh
Cúis bháisbás nádúrtha
Muintir
Céile/CéilíRaisa Gorbacheva  (Meán Fómhair 23, 1953 -  Meán Fómhair 20, 1999)
Páistí
liosta iomláin
Oideachas
Alma materMoscow State University, Faculty of Law (en) Aistrigh 1955)
Stavropol State Agrarian University (en) Aistrigh 1967)
Ollscoil Stáit Moscó
Leibhéal oideachaisDochtúir Eolaíochtaí
TeangachaAn Rúisis
Gairm
Gairmpolaiteoir, saineolaí dlí, gníomhaí timpeallachta, eacnamaí agus dlíodóir
FostóiríAll-Union Leninist Young Communist League (en) Aistrigh
The Gorbachev Foundation (en) Aistrigh
Duaiseanna
Duais Nobel na Síochána  (1990)
enllaç= Commandeur des Arts et des Lettres‎  (Meán Fómhair 29, 1997)
honorary citizen of Berlin  (Samhain 9, 1992)
enllaç= Order of Honour  (Feabhra 28, 2001)
enllaç= Order of the October Revolution  (Feabhra 22, 1978)
Collar of the Order of the White Lion
enllaç= Order of the Badge of Honour  (Márta 22, 1966)
Indira Gandhi Peace Prize  (1987)
Princess of Asturias Award for International Cooperation  (1989)
enllaç= Philadelphia Liberty Medal
Free Your Mind  (2008)
North–South Prize
Alexander Men Prize
enllaç= Ronald Reagan Freedom Award
Delta Prize for Global Understanding
Champions of the Earth  (2006)
enllaç= Order of the Red Banner of Labour  (Aibreán 16, 1949)
enllaç= Medal "For Labour Valour"  (Eanáir 11, 1957)
enllaç= Medal "For Strengthening of Brotherhood in Arms"  (Meitheamh 2, 1980)
Harvey Prize  (1992)
Otto Hahn Peace Medal  (1989)
enllaç= Medal "In Commemoration of the 1500th Anniversary of Kyiv"  (1982)
Golden Plate Award
Global Economy Prize  (2015)
Grawemeyer Award  (1994)
enllaç= Order of St. Andrew the Apostle the First-Called  (Márta 2, 2011)
enllaç= Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945"  (Aibreán 23, 1985)
enllaç= Order of Christopher Columbus
enllaç= Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany  (Samhain 7, 1999)
Grammy Award for Best Spoken Word Album for Children  (2004)
honorary doctor of the University of Madrid Complutense  (1990)
Honorary citizen of Košice  (2018)
enllaç= Order of Saint Agatha
Honorary doctor of the University of Liège
honorary doctor of the University of Münster
honorary doctor of the University of Tromsø
Point Alpha Prize  (2005)
German Environmental Prize  (2010)
Franz Josef Strauss Award  (2011)
enllaç= Grand cross of the Order of the White Lion  (1999)
enllaç= Grand Cross of the Order of Liberty  (Meán Fómhair 6, 1995)
enllaç= Ord Leinín  (Feabhra 28, 1981)
enllaç= Ord Leinín  (Nollaig 7, 1973)
enllaç= Ord Leinín  (Lúnasa 27, 1971)
Osgar  (2005)
Osgar  (2009)
Financial Times Person of the Year  (1985, 1989)
[[]]  (2007)
enllaç= Order of the White Lion
enllaç= Ordre des Arts et des Lettres
enllaç= Order of Liberty
enllaç= Order of Merit of the Federal Republic of Germany
Princess of Asturias Awards
Gradam Grammy
Daoine le tionchar air/uirthiAntonio Gramsci (en) Aistrigh, Louis Aragon, Roger Garaudy (en) Aistrigh, Giuseppe Boffa agus Sun Myung Moon
BallraíochtAcadamh Idirnáisiúnta na nEolaíochtaí, San Mairíne
Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) Aistrigh
Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) Aistrigh
Club na Róimhe
All-Union Leninist Young Communist League (en) Aistrigh
Cleamhnú
ReiligiúinAn tAindiachas
Páirtithe polaitíochtaPáirtí Cumannach an Aontais Shóivéidigh
Russian United Social Democratic Party (en) Aistrigh
Social Democratic Party of Russia (en) Aistrigh
Union of Social Democrats (en) Aistrigh
IMDbnm0329784
gorby.ru
Twittermgorbachev
Mikhail Gorbachev Signature.svg

Iar-cheannaire an Aontais Shóivéadaigh ab ea Míchail Gorbaitseov[1]Mikhail Gorbachev (Rúisis: Михаи́л Серге́евич Горбачёв), a bhí i gceannas ar an APSS idir 1985 agus 1991 (2 Márta 1931 i bPrivolnoye, an Rúis - 30 Lúnasa 2022 i Moscó).

Tháinig Gorbachev chun cinn in 1985 mar cheannaire ar an Aontas Sóivéadach agus bhí na polasaithe nua Gleasnast (oscailteacht nó réchúiseachas) agus perestroika (athstruchtúrú) á gcur i bhfeidhm aige.[2] Ba é Gorbachev an ceannaire deireanach ar an Aontas Sóivéadach. Chuir sé deireadh leis an gChogadh Fuar i ndiaidh tréimhse détente agus bhog sé ar aghaidh ón cheannasaíocht thraidisiúnta Shoivéadach ar na 'stáit ar adhastar' in Oirthear na hEorpa.[3]

Teacht i réim[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fuair Leonid Brezhnev bás sa bhliain 1982. Ar feadh cúpla bliain ina dhiaidh sin, chonacthas beirt seanfhear, Yuriy Andropov agus Konstantin Chernenko, ag rialú an Aontais go tiubh sna sálaí ag a chéile. Ceannairí idirlinne ab ea iad nach raibh mórán difríochta idir iad agus Brezhnev.

Sa bhliain 1985, áfach, tar éis bhás Chernenko, ba é Gorbaitseov a ghlac ceannaireacht an pháirtí, an tríú ceannaire taobh istigh de thrí bliana.[4]

Bhí sé i bhfad ní b'óige ná mar ba ghnách d'Ard-Rúnaí an Pháirtí Chumannaigh a bheith, agus chrom sé ar an eacnamaíocht, an Páirtí agus an polasaí meán cumarsáide a chur i gcrích.

Fealsúnacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí a fhios ag Gorbaitseov go gcaithfeadh an APSS athrú ó bhun, idir chúrsaí polaitiúla agus chúrsaí eacnamaíocha, dá mb’áil leis fanacht beo. Ba é an chéad chéim deireadh a chur le hiomaíocht na n-arm, sa dóigh go bhféadfaí airgead a infheistiú i ngeilleagar an stáit. [4]

Spreag Gorbaitseov an pobal fosta, áfach, cáineadh cruthaitheach a dhéanamh ar an chóras chumannach mar dhóigh le cuidiú leis éirí nua-aimseartha agus feabhsú.[4]

Reagan agus Gorbaitseov, 1987

Leasuithe[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Gorbachev go háirithe an-bhuartha faoi staid an gheilleagair Rúisigh. Ba eisean an chéad cheannaire Sóivéadach nach raibh baint pholaitiúil aige leis an ré Stailíneach. Bhí a fhios ag Gorbachev nach dtiocfadh leis an Rúis leanúint de bheith ag caitheamh airgid gan stad ar mhaithe le bheith ag an leibhéal céanna caiteachas cosanta le SAM:

Thatcher, Gorbaitseov agus a bhean chéile

B'iad na focail 'peireastráice" (perestroika, "atógáil, athstruchtúrú" nó geilleagar ní b'oscailte) agus "gleasnast" (glasnost', "neamhbhailbhe" nó oscailteacht) a tharraing Gorbachev chuige ag iarraidh a chuid leasuithe a shainmhíniú.

Tá an coincheap gleasnast (glasnost i mBéarla), nó oscailteacht tuairimíochta, lárnach maidir le tuiscint a fháil ar an Rúis sna 1980idí.[3] B'é an gleasnast ba mhó a d'athraigh an saol san Aontas, nó bhain sé srianta na cinsireachta de na meáin chumarsáide, ionas go bhfuair muintir an Aontais cead cainte agus teacht ar eolas an chéad uair riamh sa stair.

Mar shampla, sa bhliain 1990, d’admhaigh Mikhail Gorbachov go raibh airm an tSóivéadach freagrach as Sléacht Katyn.[5]

Míchail Gorbaitseov sa bhliain 1988

Deireadh leis an gCogadh Fuar[cuir in eagar | athraigh foinse]

I mí Mhárta 1985 d’fhógair Gorbaitseov deireadh le Teagasc Brezhnev. Bhí an smaointeoireacht taobh thiar de seo sothuigthe; chiallaigh a chinneadh deireadh a chur leis an Chogadh Fhuar nach raibh aon ghá a thuilleadh le crios maolánach Oirthear na hEorpa. Anois ní thriailfí tíortha a choinneáil siar dá mba mhian leo a saoirse a bhaint amach. Lena thaispeáint gurbh fhíor dó sa mhéid a dúirt sé, thosaigh Gorbaitseov a aistarraingt trúpaí Rúiseacha as Oirthear na hEorpa.[4]

I mí Dheireadh Fómhair 1989, thug Míchail Gorbachev cuairt ar Bheirlín Thoir agus thosaigh na rialtais Chumannacha in Oirthear na hEorpa ag titim ceann i ndiaidh a chéile.[6]

Rinne Gorbachev iarracht athchóiriú a dhéanamh, agus cuireadh deireadh leis an gCogadh Fuar mar thoradh.

Bronnadh Duais Nobel na Síochána air sa bhliain 1990.

Titim an rialtais Sóivéadach[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ní raibh Gorbachev féin ag súil leis an seachthoradh, áfach, gur thosaigh na poblachtaí Sóivéadacha éagsúla ag éileamh forlámhais ar a gcuid tailte, nó fiú neamhspleáchas,

Tharla Iarracht ar coup d'état san APSS i 1991. Theip ar na ceannaircí nuair a chuir trúpaí a bhí dílis do Yeltsin agus Gorbachev an coup faoi chois. D'fhógair Boris Yeltsin ar an 22 Lúnasa 1991 go raibh an coup thart. Bhain sé dea-cháil amach.

Ní raibh an oiread cumhachta ag Gorbachev agus a bhíodh. Cuireadh ar ais in oifig é. Ach laistigh de cheithre mhí, eisreachtaíodh an Páirtí Cumannach sa Rúis. Roimh deireadh na mbliana, bhí a neamhspleáchas fógartha ag gach ceann de na 15 poblacht san APSS. Chruthaigh triúr de na stáit ba mhó, an Rúis, an Úcráin agus an Bhealarúis aontas nua darb ainm Comhlathas na Stát Neamhspleách.

Bás[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fuair Gorbachev bás ar 30 Lúnasa 2022, in aois 91 dó, ag an Central Clinical Hospital i Moscó, i ndiaidh do a bheith breoite le tamall fada. Dúirt an Taoiseach Micheál Martin go raibh Mikhail Gorbachev ar dhuine do na daoine is suntasaí ó thaobh na polaitíochta a bhí ann, déanach sa 20ú haois. Chabhraigh polasaithe Gorbachev chun ''Eoraip saor'' a chruthú.[7]

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. ""Míchail Gorbaitseov"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-08-19.
  2. Deaglán de Bradún. (2016). "Cinnlínte" (Cois Life). 
  3. 3.0 3.1 curriculumonline.ie. "An Stair ː DRÉACHT-THREOIRLÍNTE DO MHÚINTEOIRÍ". Dáta rochtana: 2022.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 Diarmuid Ua Bruadair, St Mary's Béal Feirste. "An Cogadh Fuar". Dáta rochtana: 2020.
  5. Shane Ó Curraighín, Sinéad Ingoldsby, Fearghal Ó Maolagáin (27 September 2013). "‘Herody Kaytn’ a léiriú ag Aisteoirí Bulfin < Meon Eile". www.meoneile.ie. Dáta rochtana: 2022-08-30.
  6. "Fall of the Berlin Wall: It was thanks to Soviet leader Mikhail" (en). The Independent (2014-10-30). Dáta rochtana: 2020-08-19.
  7. Nuacht RTÉ (2022-08-31). "Ómós léirithe do Mikhail Gorbachev atá tar éis bháis" (as ga). 



Ceannairí na Rúise
Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg Flag of Russia.svg Impireacht na Rúise (1721–1917)

Peadar I | Caitríona I | Peadar II | Áine | Ivan VI | Éilís | Peadar III | Caitríona II | Pól I | Alastair I | Nioclás I | Alastair II | Alastair III | Nioclás II

Flag of the USSR (1936-1955).svg Flag of the Soviet Union (dark version).svg Flag of the Soviet Union.svg An tAontas Sóivéadach (1917–1991)

Vlaidímír Léinín | Iósaf Stailín | Georgy Malenkov | Nicíte Cruistsiof | Leonid Brezhnev | Yuri Andropov | Konstantin Chernenko | Míchail Gorbaitsov

Flag of Russia.svg Cónaidhm na Rúise (1991-inniu)

Boris Yeltsin | Vladímír Pútín | Dmitry Medvedev