Míchail Gorbaitseov

Míchail Gorbaitseov
	Guth
6. Ard-Rúnaí Pháirtí Cumannach an Aontais Shóivéadaigh
11. Cathaoirleach an Phraesaidiam d'Ard-Shóivéadach den an APSS
Chairman of the Supreme Soviet of the USSR (en)
President of the Soviet Union (en)
Saol
Eolas breithe	Privolnoye (en) , 2 Márta 1931
Náisiúntacht	An Rúis; An tAontas Sóivéadach
Teanga dhúchais	An Rúisis
Bás	Central Clinical Hospital (en) , 30 Lúnasa 2022
Áit adhlactha	Novodevichy Cemetery (en)
Cúis bháis	bás nádúrtha
Muintir
Céile/Céilí	Raisa Gorbacheva (Meán Fómhair 23, 1953 - Meán Fómhair 20, 1999)
Páistí	liosta iomláin Irina Virganskaya;
Oideachas
Alma mater	Moscow State University, Faculty of Law (en) 1955) ; Stavropol State Agrarian University (en) 1967) ; Ollscoil Stáit Moscó
Leibhéal oideachais	Dochtúir Eolaíochtaí
Teangacha	An Rúisis
Gairm
Gairm	polaiteoir, saineolaí dlí agus gníomhaí timpeallachta
	Rannpháirtí 22nd Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; 24th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; 25th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; 26th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; 27th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; 28th Congress of the Communist Party of the Soviet Union (en)
Fostóirí	All-Union Leninist Young Communist League (en) ; The Gorbachev Foundation (en)
Duaiseanna	Duais Nobel na Síochána (1990) ; Commandeur des Arts et des Lettres‎ (Meán Fómhair 29, 1997) ; honorary citizen of Berlin (Samhain 9, 1992) ; Order of Honour (Feabhra 28, 2001) ; Order of the October Revolution (Feabhra 22, 1978) ; Collar of the Order of the White Lion ; Order of the Badge of Honour (Márta 22, 1966) ; Indira Gandhi Peace Prize (1987) ; Princess of Asturias Award for International Cooperation (1989) ; Philadelphia Liberty Medal ; Free Your Mind (2008) ; North–South Prize ; Alexander Men Prize ; Ronald Reagan Freedom Award ; Delta Prize for Global Understanding ; Champions of the Earth (2006) ; Order of the Red Banner of Labour (Aibreán 16, 1949) ; Medal "For Labour Valour" (Eanáir 11, 1957) ; Medal "For Strengthening of Brotherhood in Arms" (Meitheamh 2, 1980) ; Harvey Prize (1992) ; Otto Hahn Peace Medal (1989) ; Medal "In Commemoration of the 1500th Anniversary of Kyiv" (1982) ; Golden Plate Award ; Global Economy Prize (2015) ; Grawemeyer Award (1994) ; Order of St. Andrew the Apostle the First-Called (Márta 2, 2011) ; Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" (Aibreán 23, 1985) ; Order of Christopher Columbus ; Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (Samhain 7, 1999) ; Grammy Award for Best Spoken Word Album for Children (2004) ; honorary doctor of the University of Madrid Complutense (1990) ; Honorary citizen of Košice (2018) ; Order of Saint Agatha ; Honorary doctor of the University of Liège ; honorary doctor of the University of Münster ; honorary doctor of the University of Tromsø ; Point Alpha Prize (2005) ; German Environmental Prize (2010) ; Franz Josef Strauss Award (2011) ; Grand cross of the Order of the White Lion (1999) ; Grand Cross of the Order of Liberty (Meán Fómhair 6, 1995) ; Ord Leinín (Feabhra 28, 1981) ; Ord Leinín (Nollaig 7, 1973) ; Ord Leinín (Lúnasa 27, 1971) ; Osgar (2005) ; Osgar (2009)
Daoine le tionchar air/uirthi	Antonio Gramsci (en) , Louis Aragon, Roger Garaudy (en) agus Giuseppe Boffa
Ballraíocht	Acadamh Idirnáisiúnta na nEolaíochtaí, San Mairíne; Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) ; Club na Róimhe; All-Union Leninist Young Communist League (en)
Cleamhnú
Reiligiúin	An tAindiachas
Páirtithe polaitíochta	Páirtí Cumannach an Aontais Shóivéidigh; Russian United Social Democratic Party (en) ; Social Democratic Party of Russia (en) ; Union of Social Democrats (en)
IMDb	nm0329784
	gorby.ru
Twitter	mgorbachev

Iar-cheannaire an Aontais Shóivéadaigh ab ea Míchail Gorbaitseov^[1] nó Mikhail Gorbachev (Rúisis: Михаи́л Серге́евич Горбачёв), a bhí i gceannas ar an APSS idir 1985 agus 1991 (2 Márta 1931 i bPrivolnoye, an Rúis - 30 Lúnasa 2022 i Moscó).

Tháinig Gorbachev chun cinn in 1985 mar cheannaire ar an Aontas Sóivéadach agus bhí na polasaithe nua Gleasnast (oscailteacht nó réchúiseachas) agus perestroika (athstruchtúrú) á gcur i bhfeidhm aige.^[2] Ba é Gorbachev an ceannaire deireanach ar an Aontas Sóivéadach. Chuir sé deireadh leis an gChogadh Fuar i ndiaidh tréimhse détente agus bhog sé ar aghaidh ón cheannasaíocht thraidisiúnta Shoivéadach ar na 'stáit ar adhastar' in Oirthear na hEorpa.^[3]

Teacht i réim[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fuair Leonid Brezhnev bás sa bhliain 1982. Ar feadh cúpla bliain ina dhiaidh sin, chonacthas beirt seanfhear, Yuriy Andropov agus Konstantin Chernenko, ag rialú an Aontais go tiubh sna sálaí ag a chéile. Ceannairí idirlinne ab ea iad nach raibh mórán difríochta idir iad agus Brezhnev.

Sa bhliain 1985, áfach, tar éis bhás Chernenko, ba é Gorbaitseov a ghlac ceannaireacht an pháirtí, an tríú ceannaire taobh istigh de thrí bliana.^[4]

Bhí sé i bhfad ní b'óige ná mar ba ghnách d'Ard-Rúnaí an Pháirtí Chumannaigh a bheith, agus chrom sé ar an eacnamaíocht, an Páirtí agus an polasaí meán cumarsáide a chur i gcrích.

Fealsúnacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí a fhios ag Gorbaitseov go gcaithfeadh an APSS athrú ó bhun, idir chúrsaí polaitiúla agus chúrsaí eacnamaíocha, dá mb’áil leis fanacht beo. Ba é an chéad chéim deireadh a chur le hiomaíocht na n-arm, sa dóigh go bhféadfaí airgead a infheistiú i ngeilleagar an stáit. ^[4]

Spreag Gorbaitseov an pobal fosta, áfach, cáineadh cruthaitheach a dhéanamh ar an chóras chumannach mar dhóigh le cuidiú leis éirí nua-aimseartha agus feabhsú.^[4]

Reagan agus Gorbaitseov, 1987

Leasuithe[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Gorbachev go háirithe an-bhuartha faoi staid an gheilleagair Rúisigh. Ba eisean an chéad cheannaire Sóivéadach nach raibh baint pholaitiúil aige leis an ré Stailíneach. Bhí a fhios ag Gorbachev nach dtiocfadh leis an Rúis leanúint de bheith ag caitheamh airgid gan stad ar mhaithe le bheith ag an leibhéal céanna caiteachas cosanta le SAM:

Thatcher, Gorbaitseov agus a bhean chéile

B'iad na focail 'peireastráice" (perestroika, "atógáil, athstruchtúrú" nó geilleagar ní b'oscailte) agus "gleasnast" (glasnost', "neamhbhailbhe" nó oscailteacht) a tharraing Gorbachev chuige ag iarraidh a chuid leasuithe a shainmhíniú.

Tá an coincheap gleasnast (glasnost i mBéarla), nó oscailteacht tuairimíochta, lárnach maidir le tuiscint a fháil ar an Rúis sna 1980idí.^[3] B'é an gleasnast ba mhó a d'athraigh an saol san Aontas, nó bhain sé srianta na cinsireachta de na meáin chumarsáide, ionas go bhfuair muintir an Aontais cead cainte agus teacht ar eolas an chéad uair riamh sa stair.

Mar shampla, sa bhliain 1990, d’admhaigh Mikhail Gorbachov go raibh airm an tSóivéadach freagrach as Sléacht Katyn.^[5]

Míchail Gorbaitseov sa bhliain 1988

Deireadh leis an gCogadh Fuar[cuir in eagar | athraigh foinse]

I mí Mhárta 1985 d’fhógair Gorbaitseov deireadh le Teagasc Brezhnev. Bhí an smaointeoireacht taobh thiar de seo sothuigthe; chiallaigh a chinneadh deireadh a chur leis an Chogadh Fhuar nach raibh aon ghá a thuilleadh le crios maolánach Oirthear na hEorpa. Anois ní thriailfí tíortha a choinneáil siar dá mba mhian leo a saoirse a bhaint amach. Lena thaispeáint gurbh fhíor dó sa mhéid a dúirt sé, thosaigh Gorbaitseov a aistarraingt trúpaí Rúiseacha as Oirthear na hEorpa.^[4]

I mí Dheireadh Fómhair 1989, thug Míchail Gorbachev cuairt ar Bheirlín Thoir agus thosaigh na rialtais Chumannacha in Oirthear na hEorpa ag titim ceann i ndiaidh a chéile.^[6]

Rinne Gorbachev iarracht athchóiriú a dhéanamh, agus cuireadh deireadh leis an gCogadh Fuar mar thoradh.

Bronnadh Duais Nobel na Síochána air sa bhliain 1990.

Titim an rialtais Sóivéadach[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ní raibh Gorbachev féin ag súil leis an seachthoradh, áfach, gur thosaigh na poblachtaí Sóivéadacha éagsúla ag éileamh forlámhais ar a gcuid tailte, nó fiú neamhspleáchas,

Tharla Iarracht ar coup d'état san APSS i 1991. Theip ar na ceannaircí nuair a chuir trúpaí a bhí dílis do Yeltsin agus Gorbachev an coup faoi chois. D'fhógair Boris Yeltsin ar an 22 Lúnasa 1991 go raibh an coup thart. Bhain sé dea-cháil amach.

Ní raibh an oiread cumhachta ag Gorbachev agus a bhíodh. Cuireadh ar ais in oifig é. Ach laistigh de cheithre mhí, eisreachtaíodh an Páirtí Cumannach sa Rúis. Roimh deireadh na mbliana, bhí a neamhspleáchas fógartha ag gach ceann de na 15 poblacht san APSS. Chruthaigh triúr de na stáit ba mhó, an Rúis, an Úcráin agus an Bhealarúis aontas nua darb ainm Comhlathas na Stát Neamhspleách.

Bás[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fuair Gorbachev bás ar 30 Lúnasa 2022, in aois 91 dó, ag an Central Clinical Hospital i Moscó, i ndiaidh do a bheith breoite le tamall fada. Dúirt an Taoiseach Micheál Martin go raibh Mikhail Gorbachev ar dhuine do na daoine is suntasaí ó thaobh na polaitíochta a bhí ann, déanach sa 20ú haois. Chabhraigh polasaithe Gorbachev chun ''Eoraip saor'' a chruthú.^[7]

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Gleasnast
'Peireastráice (Perestroika) agus geilleagar ní b'oscailte
An Cogadh Fuar
APSS

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ ""Míchail Gorbaitseov"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-08-19.
↑ Deaglán de Bradún. (2016). "Cinnlínte" (Cois Life).
↑ ^3.0 ^3.1 curriculumonline.ie. "An Stair ː DRÉACHT-THREOIRLÍNTE DO MHÚINTEOIRÍ". Dáta rochtana: 2022.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Diarmuid Ua Bruadair, St Mary's Béal Feirste. "An Cogadh Fuar". Dáta rochtana: 2020.
↑ Shane Ó Curraighín, Sinéad Ingoldsby, Fearghal Ó Maolagáin (27 September 2013). "‘Herody Kaytn’ a léiriú ag Aisteoirí Bulfin < Meon Eile". www.meoneile.ie. Dáta rochtana: 2022-08-30.
↑ "Fall of the Berlin Wall: It was thanks to Soviet leader Mikhail" (en). The Independent (2014-10-30). Dáta rochtana: 2020-08-19.
↑ Nuacht RTÉ (2022-08-31). "Ómós léirithe do Mikhail Gorbachev atá tar éis bháis" (as ga).

Ceannairí na Rúise
Impireacht na Rúise (1721–1917)
Peadar I \| Caitríona I \| Peadar II \| Áine \| Ivan VI \| Éilís \| Peadar III \| Caitríona II \| Pól I \| Alastair I \| Nioclás I \| Alastair II \| Alastair III \| Nioclás II
An tAontas Sóivéadach (1917–1991)
Vlaidímír Léinín \| Iósaf Stailín \| Georgy Malenkov \| Nicíte Cruistsiof \| Leonid Brezhnev \| Yuri Andropov \| Konstantin Chernenko \| Míchail Gorbaitsov
Cónaidhm na Rúise (1991-inniu)
Boris Yeltsin \| Vladímír Pútín \| Dmitry Medvedev

[1] ""Míchail Gorbaitseov"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-08-19.

[2] Deaglán de Bradún. (2016). "Cinnlínte" (Cois Life).

[:0-3] 3.0 ^3.1 curriculumonline.ie. "An Stair ː DRÉACHT-THREOIRLÍNTE DO MHÚINTEOIRÍ". Dáta rochtana: 2022.

[:1-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Diarmuid Ua Bruadair, St Mary's Béal Feirste. "An Cogadh Fuar". Dáta rochtana: 2020.

[5] Shane Ó Curraighín, Sinéad Ingoldsby, Fearghal Ó Maolagáin (27 September 2013). "‘Herody Kaytn’ a léiriú ag Aisteoirí Bulfin < Meon Eile". www.meoneile.ie. Dáta rochtana: 2022-08-30.

[6] "Fall of the Berlin Wall: It was thanks to Soviet leader Mikhail" (en). The Independent (2014-10-30). Dáta rochtana: 2020-08-19.

[7] Nuacht RTÉ (2022-08-31). "Ómós léirithe do Mikhail Gorbachev atá tar éis bháis" (as ga).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]