An Úcráin

An Úcráin
	Україна (uk); Украина (ru)
Flag of Ukraine (en)	Coat of arms of Ukraine (en)
Aintiún	Shche ne vmerla Ukraina (en)
Suíomh
	49°N 32°E / 49°N 32°E
Príomhchathair	Cív
Daonra
Iomlán	42,558,328 (2017)
Teanga, nó leagan teanga	An Úcráinis
Tíreolaíocht
Cuid de	Oirthear na hEorpa agus Post-Soviet states (en)
Achar dromchla	603,629 km²
Pointe is airde	Hoverla (en) (2,061 m)
Pointe is ísle	Kuyalnik Estuary (en) (−5 m)
Ar theorainn le	An Bhealarúis ; An Pholainn ; An tSlóvaic ; An Ungáir ; An Rómáin ; An Mholdóiv ; An Rúis ; An tAontas Eorpach
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Poblacht Shóivéadach Shóisialach na hÚcráine
Cruthú	Lúnasa 24, 1991
Eachtra barrthábhachtach	Russo-Ukrainian War (en) ; Euromaidan (en) ; Orange Revolution (en) ; Declaration of Independence of Ukraine (en) (Lúnasa 24, 1991); Declaration of State Sovereignty of Ukraine (en) (Iúil 16, 1990)
Saoire phoiblí	Independence Day of Ukraine (en) (24 Lúnasa)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	semi-presidential system (en)
Comhlacht feidhmiúcháin	Cabinet of Ministers of Ukraine (en)
Comhlacht reachtach	Verkhovna Rada (en)
• President of Ukraine (en)	Volodymyr Zelensky (Bealtaine 20, 2019)
• Prime Minister of Ukraine (en)	Denys Shmyhal (en) (Márta 4, 2020)
Údarás breithiúnach is airde	Supreme Court of Ukraine (en)
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	112,154,185,121.41 US$ (2017) )
OTI ainmniúil in aghaidh an duine	2,639 US$ (2017)
Airgeadra	hryvnia (en)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+02:00 ; UTC+03:00 ; Eastern European Time (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.ua (en) agus .укр (en)
Glaochód	+380
Uimhir theileafóin éigeandála	112, 101 (en) , 102 (en) agus 103 (en)
Eile
Láithreán gréasáin	kmu.gov.ua…

Tír is ea an Úcráin (Úcráinis: Україна, Ukrayina) suite in Oirthear na hEorpa.

Tíreolaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an Úcráin ag críochantacht leis An Rúis, ar an taobh thoir agus thuaidh, leis An Bhealarúis san iarthuaisceart, leis An Pholainn, leis An tSlóvaic, leis An Ungáir ar an taobh thiar, leis An Rómáin, agus leis An Mholdóiv ar an taobh thiar theas, agus an Mhuir Dhubh agus an Mhuir Mheoid san deisceart agus san oir-dheisceart faoi seach.

Tá achar de 603,628 km2 (233,062 míle cearnach ) aici, rud a chiallaíonn gurb í an tír is mó í atá go hiomlán laistigh den Eoraip.

Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ciallaíonn an t-ainm 'Úcráin' "talamh críche".

Tá 42.5 milliún duine ina gcónaí sa tír, 77.8 % díobh ina Úcráinigh eitneacha, le mionlaigh shuntasacha eile; Rúisigh eitneacha (17 %), Bealarúisigh, Tataraigh agus Rómánaigh.

Teangacha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is í an Úcráinis teanga oifigiúil na hÚcráine, agus bíonn aibítir Choireallachis aici.

Bíonn Rúisis freisin á labhairt go forleathan.

Cultúr[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is í an Chríostaíocht Cheartchreidmheach Oirthearach an reiligiún ceannasach, agus chuaigh sé go mór i gcion ar ailtireacht, litríocht agus ceol na hÚcráine.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá daoine ina gcónaí i gcríoch na hÚcráine ar a laghad ar feadh 44,000 bliain. Tá seans maith ann gur thosaigh ceansú an chapaill anseo, agus freisin gur tír thionscnaimh na teangan Prota-Ind-Eorpaise í.

Sna meánaoiseanna, ba limistéar lárnach í de chultúr na nOir-Shlavach í, mar shampla, an stát cumhachtach 'Cív na Rúise'.

Tar éis í a bheith ilroinnte sa 13ú haois, bhí an Úcráin faoi réir coimhlinte, forlámhais agus deighilte ag cumhachtaí éagsúla. Tháinig Poblacht Chosacach chun cinn le linn na 17ú agus an 18ú aoiseanna, ach, thairis sin, d'fhan an Úcráin roinnte go dtí a comhdhlúthú isteach sa phoblacht Sóivéadach sa bhfichiú haois.

Bhain an Úcráin a neamhspleáchas amach sa bhliain 1991.

An réabhlóid Oráisteach, 2004

Tar éis gur tharla díscaoileadh an Aontais Shóivéadaigh, lean an Úcráin ag coimeád an dara fórsa míleata is mó san Eoraip, i ndiaidh na Rúise, nuair a chuirtear cúltacaí agus pearsanra paraimíleata san áireamh.

Chuir Parlaimint na hÚcráine a hUachtarán as oifig ar 22 Feabhra 2014 tar éis na míonna d'agóidí agus de chorraíl i measc an phobail. Thosaigh tréimhse fhada éiginnteachta de dhroim chaidreamh na hÚcráine leis an Aontas Eorpach, ar thaobh amháin, agus leis an Rúis, ar an taobh eile.

Ghabh an Rúis an Chrimé isteach inti féin sa bhliain 2014, ar cuid den Úcráin í ó cheart, go mídhleathach, gníomh a cháin an tAontas Eorpach^[1].

Ar an 25 Samhain 2018, rinne an Rúis ionradh armtha ar thrí longa cogaidh de chuid na hÚcráine i gcaolas Ceirts.^[2] Ghabh an Rúis smacht ar an Mhuir Mheoid mar sin, gníomh a cháin an tAontas Eorpach aon uair arís.

Polaitíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is poblacht í an Úcráin, faoi chóras leath - uachtaránachta le craobhacha reachtacha, feidhmiúcháin, agus breithiúnacha ar leith.

Ardeaglais Mhicil Naofa i gCív

Is stát aonadach é an Úcráin atá comhdhéanta de 24 oblast (cúige), agus cathair a bhfuil stádas speisialta aici: Cív, an phríomhchathair agus an chathair is mó,

Roimh 2014, bhí poblacht uathrialach amháin (an Chrimé) agus cathair a raibh stádas speisialta aici Sevastopol, ina mbíonn leaba ancaire in áirithe, faoi chomhaontú léasaithe, ag Cabhlach Rúiseach na Mara Duibhe.

Geilleagar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Fómhar an arbhair, Volodymyr Orlovsky, 1882

Le fada, bhí an Úcráin ina ciseán aráin domhanda, mar gheall ar an ithir shaibhir. Sa bhliain 2011, bhí an Úcráin san tríú háit ar domhan i dtaobh onnmhairithe gráinne. Ina theannta sin, tá earnáil déantúsaíochta dea-fhorbartha aici, go háirithe i réimse an aeraspáis agus trealaimh thionsclaíochta.