Jump to content

Liosta d’éanlaith na hÉireann

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Neadaíonn puifíní an Atlantaigh i gcoilíneachtaí timpeall an chósta.
An pilibín tuaisceartach,(Vanellus vanellus)

Seo liosta d’éanlaith a taifeadadh in Éirinn. I measc fána éanúil na hÉireann san iomlán, áiríodh 520 speiceas ó dheireadh na bliana 2019 de réir Choiste Éin Neamhchoitianta na hÉireann (CÉNÉ).[1] Díobh seo, tá 183 neamhchoitianta, agus ní fhacthas 14 de na cinn seo in Éirinn ó 1950. Tugadh trí speiceas isteach go hÉirinn nó tháinig siad go hÉirinn ó líon eile a tugadh isteach.

Tá éagsúlacht sách íseal d'éin ghoir in Éirinn mar gheall í a bheith scoite ón mór-roinn. Níor taifeadadh roinnt speiceas amhail an t-ulchabhán donn (Strix aluco), an cnóshnag Eoráiseach (Sitta europaea) agus an meantán léana (Poecile montanus) a phóraíonn sa Bhreatain Mhór. Mar sin féin, tá coilíneachtaí móra d'éin mhara ann, lena n-áirítear líonta tábhachtacha de peadairíní na stoirme (Hydrobates pelagicus), gainéid thuaisceartacha (Morus bassanus) agus geabhróga rósacha (Sterna dougallii). I measc na n-éan pórúcháin suntasach eile tá traonacha (Crex crex) agus cága deargchosacha (Pyrrhocorax pyrrhocorax).

Níl aon speiceas eindéimeach in Éirinn ach tá fospeicis eindéimeacha den mheantán dubh, den scréachóg choille agus den ghabha dubh, agus meastar uaireanta gur fospeiceas faoi leith den chearc shailí atá i gcearca fraoigh na hÉireann.

As na 520 speiceas seo, tá 183 annamh nó ann de thaisme agus tá triúr tugtha isteach ag daoine. Is cosúil go bhfuil ceann amháin scriosta, ceann eile imithe in éag, agus is dócha go bhfuil ceann eile díofa. Cuimsíonn an liosta ceithre iontráil d'éin ar glacadh leo gan speicis a aithint. Ní áirítear leis an liosta speicis a chuir CÉNÉ i gCatagóir D. Is speicis iad seo ina bhfuil amhras faoi cé acu a tharla siad i stát fiáin (Catagóir D1), ar tháinig siad le cabhair ó an duine amhail ar bord loinge (D2), níor taifeadadh ach iad marbh ar an snáth mara (D3), nó gur speicis fhiáin iad a bhféadfadh nach bhfuil a líonta féinchothabhálach (D4).

Is beag éagsúlacht atá ag éin ghoir in Éirinn mar gheall ar a leithlisiú. I measc na speiceas nár taifeadadh riamh tá an t-ulchabhán donn, an cnóshnag Eoráiseach agus an meantán léana a phórann sa Bhreatain Mhór. Mar sin féin, tá coilíneachtaí móra d' éin mhara ann, lena n-áirítear líonta tábhachtacha de ghuairdill, ghainéid thuaisceartacha agus gheabhróga rósacha. I measc na n-éan pórúcháin suntasach eile tá na traonaigh agus na cága cosdearga.

Fanann líon mór éan fiáin agus lapairí in Éirinn le linn an gheimhridh, mealta ag an aeráid bhog. Caitheann thart ar leath de ghéanna móra fionna na Graonlainne an geimhreadh ann. I rith an fhómhair, is féidir go leor éan mara a théann ar imirce a fheiceáil amach ó na cóstaí lena n-áirítear roinnt meirleach, cánóg agus peadairín. Fágann suíomh na hÉireann in iarthuaisceart na hEorpa go mbíonn éin Mheiriceá Thuaidh a thaifeadadh go rialta san fhómhar.

Tá leagan amach tacsanomaíochta an liosta seo (ainmniú agus seicheamh orduithe, teaghlaigh agus speiceas) agus an córas ainmnithe (ainmneacha Gaeilge, eolaíochta agus Béarla) cosúil leo siúd de chuid 'The Clements Checklist of Birds of the World, eagrán 2019.[2]

Baineadh úsáid as na clibeanna seo a leanas chun aird a tharraingt ar roinnt catagóirí tarlaithe; tagann na clibeanna ó Bird Checklists of the World.[2]

  • (F) (Fánach) - speiceas nach dtarlaíonn ach go hannamh nó trí thimpiste in Éirinn
  • (T) (Tugadh isteach) - speiceas a tugadh isteach in Éirinn mar thoradh, go díreach nó go hindíreach, ar ghníomhartha daonna.

Lachain, géanna, and éin uisce

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ealaí balbha ar Loch Léin.
Gé ghiúrainn, cuairteoir geimhridh ón nGraonlainn.
Mallard, cónaitheoir an-choitianta.
Eadair, coitianta ar na chóstaí thuaidh.

Ord: Anseriformes Fine: Anatidae

Cuimsíonn na hAnatidae na lachain agus na héin uisce is cosúil le lacha, mar shampla géanna agus ealaí. Bíonn na héin seo in oiriúint do mhaireachtáil uisceach le cosa scamallacha, goba leacaithe, agus cleití atá sármhaith ar uisce a sceitheadh ​​mar gheall ar bratú ola.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gé shneachta Anser caerulescens Snow goose (F)
Gé ghlas Anser anser Graylag goose
Gé bhánéadanach Anser albifrons Greater white-fronted goos
Mionghé bhánéadanach Anser erythropus Lesser white-fronted goose (F)
Síolghé thaiga Anser fabalis Taiga bean-goose (F)
Síolghé thundra Anser serrirostris Tundra bean-goose (F)
Gé ghobghearr Anser brachyrhynchus Pink-footed goose
Cadhan Branta bernicla Brent goose
Gé ghiúrainn Branta leucopsis Barnacle goose
Gé Hutchins Branta hutchinsii Cackling goose (F)
Gé Cheanadach Branta canadensis Canada goose (F)
Gé bhroinnrua Branta ruficollis Red-breasted goose (F)
Eala bhalbh Cygnus olor Mute swan
Eala thundra Cygnus columbianus Tundra swan
Eala ghlórach Cygnus cygnus Whooper swan
Seil-lacha rua Tadorna ferruginea Ruddy shelduck (F)
Seil-lacha choiteann Tadorna tadorna Common shelduck
Lacha mhandrach Aix galericulata Mandarin duck (T)
Praslacha Bhaikalach Sibirionetta formosa Baikal teal (F)
Praslacha shamhraidh Spatula querquedula Garganey
Praslacha ghormeiteach Spatula discors Blue-winged teal (F)
Spadalach tuaisceartach Spatula clypeata Northern shoveler
Gadual Mareca strepera Gadwall
Rualacha Mareca penelope Eurasian wigeon
Rualacha Mheiriceánach Mareca americana American wigeon (F)
Mallard Anas platyrhynchos Mallard
Lacha chosrua Anas rubripes American black duck (F)
Biorearrach Anas acuta Northern pintail
Praslacha Anas crecca Eurasian teal
Póiseard cíordhearg Netta rufina Red-crested pochard (F)
Póiseard ceannrua Meiriceánach Aythya americana Redhead (F)
Póiseard coiteann Aythya ferina Common pochard
Lacha mhuinceach Aythya collaris Ring-necked duck (F)
Lacha mheirgeach Aythya nyroca Ferruginous duck (F)
Lacha bhadánach Aythya fuligula Tufted duck
Lacha iascán Aythya marila Greater scaup
Mionlacha iascán Aythya affinis Lesser scaup (F)
Éadar taibhseach Somateria spectabilis King eider (F)
Éadar Somateria mollissima Common eider
Lacha gháifeach[2] Histrionicus histrionicus Harlequin duck (F)
Scótar toinne Melanitta perspicillata Surf scoter (F)
Sceadach Melanitta fusca Velvet scoter
Scótar Degland Melanitta deglandi White-winged scoter
Scótar Melanitta nigra Common scoter
Scótar Meiriceánach Melanitta americana Black scoter (F)
Lacha earrfhada Clangula hyemalis Long-tailed duck
Órshúileach ceannsceadach Bucephala albeola Bufflehead (F)
Órshúileach Bucephala clangula Common goldeneye
Órshúileach Íoslannach Bucephala islandica Barrow's goldeneye (F)
Síolta gheal Mergellus albellus Smew
Síolta chochaill Lophodytes cucullatus Hooded merganser (F)
Síolta mhór Mergus merganser Common merganser
Síolta rua Mergus serrator Red-breasted merganser
Lacha rua Oxyura jamaicensis Ruddy duck (T)

Piasúin, cearca fraoigh agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá meath mór tagtha ar an phatraisc choiteann agus tá sí fíor-annamh anois.

Ord: Galliformes Fine: Phasianidae

Is fine d’éin talún iad na Phasianidae atá comhdhéanta de na gearga, patraiscí, coiligh shneachta, francolíní, Sporchoileach, tragapain, Mónail, piasúin, péacóga, agus éanlaith dhufaire. Go ginearálta, tá siad ramhar (cé go bhfuil siad éagsúil i méid) agus tá sciatháin leathan, réasúnta gearr acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gearg choiteann Coturnix coturnix Common quail / gearraghuirt
Piasún coiteann Phasianus colchicus Common pheasant (T)
Patraisc choiteann Perdix perdix Grey partridge
Capall coille Tetrao urogallus Western capercaillie (Díothaithe; nach bhfacthas ó roimh 1950)
Cearc fhraoigh Lagopus lagopus Willow ptarmigan

Ord : Podicipediformes     Fine : Podicipedidae

Éin thumtha atá beag go meánacha-móra fhionnuisce iad na foithigh. Tá ladhracha maothánacha acu agus is snámhóirí agus tumadóirí den scoth iad. Mar sin féin, cuirtear a gcosa i bhfad siar ar an gcorp, rud a fhágann go bhfuil siad anásta ar thalamh. Tá 20 speiceas ar fud an domhain agus 5 speiceas le fáil san Asarbaiseáin.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Spágaire tonn (nó lapairín locha) Tachybaptus ruficollis Little grebe
Foitheach gob-alabhreac Podilymbus podiceps Pied-billed grebe (F)
Foitheach cluasach Podiceps auritus Horned grebe
Foitheach píbrua Podiceps grisegena Red-necked grebe
Foitheach mór (nó lúnadán) Podiceps cristatus Great crested grebe
Foitheach píbdhubh Podiceps nigricollis Eared grebe (F)
Fearán baicdhubh, a taifeadadh den chéad uair sa bhliain 1959 agus atá coitianta anois.
Colm aille, de ghnáth ina chónaí ar aillte gar don Aigéan Atlantach.

Ord: Columbiformes Fine: Columbidae

Is éin tathagacha iad na coilm le muiníl ghearra agus goba gearra caola le cera feolmhar.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Colm aille Columba livia Rock pigeon
Colm gorm Columba oenas Stock dove
Colúr coille Columba palumbus Common wood-pigeon
Fearán Eorpach Streptopelia turtur European turtle-dove
Fearán baicdhubh Streptopelia decaocto Eurasian collared-dove
Fearán gubhach Zenaida macroura Mourning dove (F)

Gaineamhchearca

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Pterocliformes Fine: Pteroclidae

Tá cinn agus muiníl bheaga, cosúil le cinn na gcolúr ag na gaineamhchearca, ach tá cabhlacha dlúth láidre acu. Tá sciatháin bhioracha fhada acu agus uaireanta eireabaill agus iad in ann tabhairt faoi eitilt dhíreach ghasta freisin. Eitlíonn ealtaí go poill uisce ag breacadh an lae agus ag luí na gréine. Tá a gcosa cleite síos go dtí na ladhracha. Tá 16 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gaineamhchearc Pallas Syrrhaptes paradoxus Pallas's sandgrouse (F)

Ord: Otidiformes Family: Otididae

Is éin mhóra talún iad na bustaird a bhaineann go príomha le talamh tirim oscailte agus steipeanna an tSean-Domhain. Is uiliteoirí iad agus neadaíonn siad ar an talamh. Siúlann siad go seasta ar chosa láidre agus ar chrúbacha móra, ag piocadh le haghaidh bia ar a mbealach. Tá sciatháin fhada leathana acu le reanna sciathánacha "méaracha" agus patrúin shuntasacha agus iad ar eitilt. Bíonn taispeántais chúplála shuimiúla ag go leor acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Bustard mór Otis tarda Great bustard (F)
Bustard beag Tetrax tetrax Little bustard (F)
Cnuc coitianta, tá líon a gcuairteanna sa gheimhreadh ag laghdú.

Ord: Cuculiformes Fine: Cuculidae

Cuimsíonn an fhine Cuculidae cuacha, Reathaí an bhóthair agus Crotophaga.

Tá méid athraitheach ag na héin seo le corp caol, eireabaill fhada agus cosa láidre. Tá 138 speiceas ar fud an domhain. Is paraisítí goir iad cuacha an tseandomhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Mórchuach bhreac Clamator glandarius Great spotted cuckoo (F)
Cuach ghob-bhuí Coccyzus americanus Yellow-billed cuckoo (F)
Cuach ghobdhubh Coccyzus erythropthalmus Black-billed cuckoo (F)
Cuach choiteann Cuculus canorus Common cuckoo

Tuirní lín agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Caprimulgiformes Fine: Caprimulgidae

Is éin oíche mheánmhéide iad na Tuirní lín a neadaíonn ar an talamh de ghnáth. Tá sciatháin fhada, cosa gearra agus goba an-ghearr acu. Tá cosa beaga ag a bhformhór, gan mórán úsáide acu le haghaidh siúlóide, agus sciatháin bhioracha fhada. Tá a gcuid clúmh bog duaithníochta cosúil le coirt nó duilleoga. Tá 86 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Tuirne lín Meiriceánach Chordeiles minor Common nighthawk (F)
Tuirne lín Eorpach Caprimulgus europaeus Eurasian nightjar

Gabhláin ghaoithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is éin bheaga iad na gabhláin ghaoithe a chaitheann an chuid is mó dá saol ag eitilt. Tá cosa an-ghearr ag na héin seo agus ní thuirlingíonn siad go deonach ar an talamh, ach ina sheasamh ar dhromchlaí ingearacha. Tá sciatháin fhada scuabtha siar ag go leor acu atá cosúil le corrán nó búmarang.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gabhlán simléir Chaetura pelagica Chimney swift (F)
Gabhlán earrspíonach Hirundapus caudacutus White-throated needletail (F)
Gabhlán Alpach Tachymarptis melba Alpine swift (F)
Gabhlán gaoithe Apus apus Common swift
Gabhlán bánlíoch Apus pallidus Pallid swift (F)
Gabhlán beag Apus affinis Little swift (F)

Rálóga, gearraí, cearcóga agus cearca ceannanna

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Gruiformes Fine: Rallidae

Is fine mhór d'éin bheaga go meánmhéide í na Rallidae lena n-áirítear na rálóga, gearraí, cearcóga agus cearca ceannanna. De ghnáth bíonn siaf ina gcónaí i ndlúthfhásra i dtimpeallachtaí taise in aice le lochanna, seascann nó aibhneacha. Go ginearálta is éin chúthail agus rúnda iad, rud a fhágann go bhfuil sé deacair iad a bhreathnú. Tá cosa láidre agus barraicíní fada ag mórchuid na speiceas atá oiriúnaithe go maith do dhromchlaí boga míchothrom. Is gnách go mbíonn sciatháin ghearra, chothrománacha acu agus nach mbíonn siad thar cionn ag eitilt. Tá 143 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Rálóg uisce Rallus aquaticus Water rail
Traonach Crex crex Corn crake
Gearr sora Porzana carolina Sora (F)
Gearr breac Porzana porzana Spotted crake (F)
Cearc uisce Gallinula chloropus Eurasian moorhen
Cearc cheannann Fulica atra Eurasian coot
Cearc cheannann Mheiriceánach Fulica americana American coot (F)
Cearcóg Mhartinique Porphyrio martinicus American purple gallinule (F)
Gearr beag Porzana parva Little crake (F)
Gearr bídeach Porzana pusilla Baillon's crake (F)

Is éin mhóra, fhada-chosa agus fhada-chrainn iad na grúis. Murab ionann agus na grúis a bhfuil an chuma chéanna orthu ach nach bhfuil gaolmhar leo, bíonn grúis ag eitilt le muineál sínte amach, gan a bheith tarraingthe siar. Tá taispeántais nó "damhsaí" cúirtéireachta casta agus torannacha ag a bhformhór. Tá 15 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Grús Ceanadach Antiogne canadensis Sandhill crane (F)
Grús coiteann Grus grus Common crane (F)

Ord: Charadriiformes Fine: Burhinidae

Is grúpa de lapairí trópaiceacha den chuid is mó iad, atá ina mbaill d'fhine Burhinidae. Tá siad le fáil ar fud an domhain laistigh den chrios trópaiceach, agus tá roinnt speiceas ag pórú san Eoraip mheasartha agus san Astráil. Is lapairí meán go mór iad le goba láidre dubha nó buí-dubha, súile móra buí agus pluiméireacht dhuaithne. In ainneoin a bheith rangaithe mar lapairí, is fearr le mórchuid na speiceas gnáthóga tirim nó leath-tirim. Tá 9 speiceas ar fud an domhain agus 1 speiceas le fáil in Éirinn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Crotach cloch Burhinus oedicnemus Eurasian thick-knee (F)

Abhóiséid agus Scodalaigh

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Charadriiformes Fine: Recurvirostridae

Fine de lapairí móra is ea na Recurvirostridae, lena n-áirítear na habhóiséid agus na scodalaigh. Tá cosa fada agus goba fada cuartha ag claonadh in airde ar na habhóiséid. Tá cosa thar a bheith fada agus goba fada tanaí díreacha ag na scodalaigh. Tá 9 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Scodalach dubheiteach Himantopus himantopus Black-winged stilt
Abhóiséad alabhreac Recurvirostra avosetta Pied avocet (F)
Roilleach deargchosach, coitianta timpeall an chósta.

Ord: Charadriiformes Fine: Haematopodidae

Tá na roilligh mór agus callánach mar a bheadh feadóga, le goba láidre chun moilisc a bhriseadh nó a oscailt. Tá 11 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Roilleach Haematopus ostralegus Eurasian oystercatcher

Feadóga agus pilibíní

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Pilibín a bhíonn ann go coitianta sa gheimhreadh, ach níos annamh sa samhradh.
Na feadóga glasa a póraíonn i réigiúin Artacha.
Fanann an fheadóg chladaigh i rith an gheimhridh i gceantair chósta ó dheas san Aifric.

Ord: Charadriiformes Fine: Glareolidae Cuimsíonn an fhine Charadriidae na feadóga, na hamadáin mhóinteacha agus na pilibíní. Is éin bheaga agus mheánmhéide iad le corpáin dhea-dhéanta, muiníl ghearra tiubha agus sciatháin fhada, bioracha de ghnáth. Tá siad le fáil amuigh faoin tuath oscailte ar fud an domhain, den chuid is mó i ngnáthóga in aice le huisce. Tá 66 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Feadóg ghlas Pluvialis squatarola Black-bellied plover
Feadóg bhuí Pluvialis apricaria European golden-plover
Feadóg bhuí Mheiriceánach Pluvialis dominica American golden-plover (F)
Feadóg bhuí Chiúin-Aigéanach Pluvialis fulva Pacific golden-plover (F)
Pilibín Vanellus vanellus Northern lapwing
Pilibín ealtúil Vanellus gregarius Sociable lapwing (F)
Feadóigín Mhongólach Charadrius mongolus Lesser sand-plover (F)
Feadóigín Leschenault [2] Charadrius leschenaultii Greater sand-plover (F)
Feadóigín chosdubh Charadrius alexandrinus Kentish plover (F)
Feadóg chladaigh Charadrius hiaticula Common ringed plover
Feadóg mhionbhosach Charadrius semipalmatus Semipalmated plover (F)
Feadóigín chladaigh Charadrius dubius Little ringed plover (F)
Feadóg ghlórach Charadrius vociferus Killdeer (F)
Amadán móinteach Charadrius morinellus Eurasian dotterel (F)

Gobadáin agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Charadriiformes Fine: Scolopacidae

Is fine mhór ilchineálach d'éin chladaigh bheaga go meánmhéide iad na Scolopacidae, lena n-áirítear na gobadáin, crotaigh, guilbnigh, cosdeargáin, creabhair, naoscacha, guilbníní agus falaróip. Itheann an chuid is mó de na speicis inveirteabraigh bheaga a roghnaíodh as an láib nó ithir. Cuireann athraithe ar fhad na gcosa agus na ngob ar chumas na speiceas éagsúil chun beatha sa ghnáthóg chéanna, go háirithe ar an gcósta, gan iomaíocht go díreach le haghaidh bia.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gobadán sléibhe Bartramia longicauda Upland sandpiper (F)
Crotach eanaigh Numenius phaeopus Eurasian whimbrel
Crotach Artach Numenius borealis Eskimo curlew (F) (is idócha díothaithe é)
Crotach coiteann Numenius arquata Common curlew
Guilbneach stríocearrach Limosa lapponica Bar-tailed godwit
Guilbneach earrdhubh Limosa limosa Black-tailed godwit
Guilbneach broinnrua Limosa haemastica Hudsonian godwit (F)
Piardálaí trá Arenaria interpres Ruddy turnstone
Cnota mór Calidris tenuirostris Great knot (F)
Cnota Calidris canutus Red knot
Rufachán Calidris pugnax Ruff
Gobadán gobleathan Calidris falcinellus Broad-billed sandpiper (F)
Gobadán earr-rinneach Calidris acuminata Sharp-tailed sandpiper (F)
Gobadán scodalach Calidris himantopus Stilt sandpiper (F)
Gobadáinín crotaigh Calidris ferruginea Curlew sandpiper
Gobadáinín Temminck Calidris temminckii Temminck's stint (F)
Gobadáinín ladharfhada Calidris subminuta Gobadáinín ladharfhada (F)
Gobadán droimrua Calidris ruficollis Red-necked stint (F)
Luathrán / ladhrán geal Calidris alba Sanderling
Breacóg Calidris alpina Dunlin
Gobadán cosbhuí Calidris maritima Purple sandpiper
Gobadán bárd Calidris bairdii Baird's sandpiper (F)
Gobadáinín beag Calidris minuta Little stint
Gobadáinín bídeach Calidris minutilla Least sandpiper (F)
Gobadán bánphrompach Calidris fuscicollis White-rumped sandpiper (F)
Gobadán broinn-donnbhuí Calidris subruficollis Buff-breasted sandpiper (F)
Gobadán uchtach Calidris melanotos Pectoral sandpiper
Gobadán mionbhosach Calidris pusilla Semipalmated sandpiper (F)
Gobadán iartharach Calidris mauri Western sandpiper (F)
Guilbnín gobghearr Limnodromus griseus Short-billed dowitcher (F)
Guilbnín gobfhada Limnodromus scolopaceus Long-billed dowitcher (F)
Naoscach bhídeach Lymnocryptes minimus Jack snipe
Creabhar Scolopax rusticola Eurasian woodcock
Naoscach mhór Gallinago media Great snipe (F)
Naoscach coiteann Gallinago gallinago Common snipe
Naoscach caoindeilbh Gallinago delicata Wilson's snipe (F)
Gobadán Terek Xenus cinereus Terek sandpiper (F)
Falaróp Wilson Phalaropus tricolor Wilson's phalarope (F)
Falaróp gobchaol Phalaropus lobatus Red-necked phalarope (F, a tógadh roimhe seo)
Falaróp gobmhór Phalaropus fulicarius Red phalarope
Gobadán coiteann Actitis hypoleucos Common sandpiper
Gobadán breac Actitis macularia Spotted sandpiper (F)
Gobadán glas Tringa ochropus Green sandpiper
Gobadán aonarach Tringa solitaria Solitary sandpiper (F)
Cosdeargán breac Tringa erythropus Spotted redshank
Ladhrán buí Tringa melanoleuca Greater yellowlegs (F)
Laidhrín glas Tringa nebularia Common greenshank
Mionladhrán buí Tringa flavipes Lesser yellowlegs (F)
Gobadán corraigh Tringa stagnatilis Marsh sandpiper (F)
Gobadán coille Tringa glareola Wood sandpiper
Cosdeargán / ladhrán trá Tringa totanus Common redshank

Pratancóil agus rásaithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Charadriiformes Family: Glareolidae

Is fine de lapairí iad na Glareolidae a chuimsíonn na pratancóil, a bhfuil cosa gearra, sciatháin bioracha fada agus eireabaill fhada ghabhlacha orthu, agus na rásaithe, a bhfuil cosa fada, sciatháin ghearra agus goba fada bioracha orthu a chuarann síos. Tá 17 speiceas ar fud an domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Rásaí bánbhuí Cursorius cursor Cream-colored courser (F)
Pratancól muinceach Glareola pratincola Collared pratincole (F)
Pratancól dubheiteach Glareola nordmanni Black-winged pratincole (F)
Meirleach mór, éan eachtrainna timpeall an chósta.

Ord: Charadriiformes Fine: Stercorariidae

Is éin mheán go mórmhéide iad an fhine Stercorariidae, go ginearálta, le cluimhreach liath nó dhonn de ghnáth, go minic le marcálacha bána ar na sciatháin. Neadaíonn siad ar an talamh i réigiúin mheasartha agus Artacha agus is imircigh fadraoin iad.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Meirleach mór Stercorarius skua Great skua
Meirleach Mac Cormaic Stercorarius maccormicki South polar skua (F)
Meirleach pomairíneach Stercorarius pomarinus Pomarine jaeger
Meirleach Artach Stercorarius parasiticus Parasitic jaeger
Meirleach earrfhada Long-tailed jaeger Stercorarius longicaudus Long-tailed jaeger (F)

Falcóga, forachain agus puifíní

[cuir in eagar | athraigh foinse]
An fhoracha dhubh, le fáil feadh chóstaí creagach agus timpeall ar chuanta agus céanna.

Ord: Charadriiformes Fine: Alcidae


Tá na hAlcidae cosúil ar an taobh amuigh le piongain mar gheall ar a gcuid dathanna dubh agus bán, a staidiúir ina seasamh, agus cuid dá nósanna. Mar sin féin, níl baint acu leis na piongain agus tá siad difriúil ó thaobh a bheith in ann eitilt. Cónaíonn na foracha ar an bhfarraige oscailte, ach amháin nuair a thagann siad i dtír chun neadú d’aon ghnó.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Falcóg bheag Alle alle Little auk (F)
Foracha Uria aalge Common murre
Foracha Brünnich Uria lomvia Foracha brünnich (F)
Crosán Alca torda Razorbill
Falcóg mhór Pinguinus impennis Great auk (díothaithe)
Foracha dhubh Cepphus grylle Black guillemot
Puifín Atlantach Fratercula arctica Atlantic puffin

Faoileáin, geabhróga, agus cánóga sciorracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Charadriiformes Fine: Laridae

Fine d'éin mhara mheán go mórmhéide iad Laridae, na faoileáin, geabhróga, agus Cánóga sciorracha. Is gnách go mbíonn faoileáin liath nó bán, go minic le marcanna dubha ar an cheann nó ar na sciatháin. Bíonn goba láidre, fada agus cosa scamallacha orthu. Is grúpa éan mara meánmhéide go mór de ghnáth le cluimhreach liath nó bhán, go minic le marcanna dubha ar an cheann iad na geabhróga. Seilgeann an chuid is mó de gheabhróga iasc ag tumadóireacht ach piocann cuid acu feithidí as dromchla fíoruisce. Is éin fadmharthanacha iad go ginearálta, agus is eol do roinnt speiceas a bheith beo níos mó ná 30 bliain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Saidhbhéar Rissa tridactyla Black-legged kittiwake
Faoileán eabhartha Pagophila eburnea Ivory gull (F)
Sléibhín Sabine Sabine's gull Xema sabini Sabine's gull
Sléibhín Bonaparte Chroicocephalus philadelphia Bonaparte's gull (F)
Faoileán ceanndubh Chroicocephalus ridibundus Black-headed gull
Sléibhín beag Hydrocoloeus minutus Little gull
Faoileán Ross Rhodostethia rosea Ross's gull (F)
Sléibhín an gháire Leucophaeus atricilla Laughing gull (F)
Sléibhín Franklin Leucophaeus pipixcan Franklin's gull (F)
Sléibhín Meánmhuirí Ichthyaetus melanocephalus Mediterranean gull
Faoileán bán Larus canus Mew gull
Faoileán bandghobach Larus delawarensis Ring-billed gull
Faoileán scadán Larus argentatus European herring gull
Faoileán scadán cosbhuí Larus michahellis Yellow-legged gull (F)
Faoileán gáiriteach Larus cachinnans Caspian gull (F)
Faoileán Íoslannach Larus glaucoides Iceland gull
Droimneach beag Larus fuscus Lesser black-backed gull
Faoileán liathghlas Larus schistisagus Slaty-backed gull (F)
Faoileán gormghlas [2] Larus glaucescens Glaucous-winged gull (F)
Faoileán tuaisceartach Larus hyperboreus Glaucous gull
Droimneach mór Larus marinus Great black-backed gull
Geabhróg shúicheach Onychoprion fuscatus Sooty tern (F)
Geabhróg bheag Sternula albifrons Little tern
Geabhrógghobdhubh Gelochelidon nilotica Gull-billed tern (F)
Geabhróg Chaispeach Hydroprogne caspia Caspian tern (F)
Geabhróg dhubh Chlidonias niger Black tern
Geabhróg bháneiteach Chlidonias leucopterus White-winged tern (F)
Geabhróg bhroinndubh Chlidonias hybridus Whiskered tern (F)
Geabhróg rosach Sterna dougallii Roseate tern
Geabhróg choiteann Sterna hirundo Common tern
Geabhróg Artach Sterna paradisaea Arctic tern
Geabhróg Forster Sterna forsteri Forster's tern (F)
Geabhróg ríoga Thalasseus maximus Royal tern (F)
Geabhróg scothdhubh Thalasseus sandvicensis Sandwich tern
Elegant tern Thalasseus elegans Geabhróg ghalánta (F)
Miongheabhróg chíorach Thalasseus bengalensis en|Lesser crested tern (F)
Scimire dhubh Rynchops niger Black skimmer (F)

Ord: Phaethontiformes Fine: Phaethontidae

Is éin bhána chaola na n-aigéan trópaiceach iad na Phaethontidae, le cleití eireaball lárnacha an-fhada. Tá baill dhubha ar a chuid sciathán fada, agus ar a gcinn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Saidhbhéar Rissa tridactyla Black-legged kittiwake
Faetón caolearrach Phaethon lepturus White-tailed tropicbird (F)
Faetón neimhe Phaethon aethereus Red-billed tropicbird (F)
An lóma mór, cuairteoir geimhridh ar uiscí cósta.

Ord : Gaviiformes     Fine : Gaviidae

Is grúpa éan uisceach iad na lómaí, atá le fáil i go leor áiteanna i Meiriceá Thuaidh agus i dtuaisceart na hEorpa. Tá siad ar mhéid lacha mhóir nó gé bheag, rud atá cosúil leo agus iad ag snámh, ach nach bhfuil baint iomlán acu leis.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Lóma rua Gavia stellata Red-throated loon
Lóma Artach Gavia arctica Arctic loon (F)
Lóma an Aigéin Chiúin Gavia pacifica Pacific loon (F)
Lóma mór Gavia immer Common loon
Lóma gobgheal Gavia adamsii Yellow-billed loon (F)

Ord: Procellariiformes Fine: Diomedeidae

Tá na halbatrais i measc na n-éan eitilte is mó, agus tá na réisí sciathán is mó ag na halbatrais mhóra i ngéineas na 'Diomedea' ', d'aon éan atá ar marthain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Albatras dú-mhalach Thalassarche melanophris Black-browed albatross (F)

Guairdill deisceartacha

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Procellariiformes Fine: Oceanitidae

Is éin mhara san fhine Oceanitidae na guairdill dheisceartaigh, cuid den ord Procellariiformes. Itheann na héin mhara is lú seo crústaigh planctónacha agus éisc bheaga a phioctar ón dromchla, de ghnáth agus iad ag faoileáil go híseal. Bíonn a n-eitilt ag corraí agus uaireanta cosúil le sciatháin leathair.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Guairdeall Wilson Oceanites oceanicus Wilson's storm-petrel (F)

Guairdill tuaisceartacha

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Guairdeall na mara; Tá an daonra pórúcháin is mó ar domhan ag Éirinn.

Ord: Procellariiformes Fine: Hydrobatidae Cé go bhfuil baill na fine seo cosúil ar go leor bealaí leis na guairdill ó dheas, lena n-áirítear a gcuma agus a nósanna ginearálta, tá go leor difríochtaí géiniteacha ann chun a socrúchán a dhéanamh i bhfine ar leithligh.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Guairdeall na mara Hydrobates pelagicus European storm-petrel
Guairdeall gabhlach Oceanodroma leucorhoa Leach's storm-petrel
Guairdeall Swinhoe Oceanodroma monorhis Swinhoe's storm-petrel (F)
Guairdeall Maidéarach[2] Oceanodroma castro Band-rumped storm-petrel (F)

Cánóga agus and peadairíní

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Thosaigh fulmaire ag pórú i 1911 ach tá siad forleathan anois.

Ord: Procellariiformes   Fine: Procellariidae

Is iad na Procellariidae an príomhghrúpa de “fhíor-pheadairíní” mheánmhéide, arb iad is sainairíonna polláirí aontaithe le seiptim meánach agus cleite príomhúla fhada sheachtrach.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Fulmaire Fulmarus glacialis Northern fulmar
Peadairín clúmhach Maidéarach Pterodroma madeira Zino's petrel (F)
Peadairín clúmhach Fea Pterodroma feae Fea's petrel (F)
Peadairín clúmhach deisceartach Pterodroma mollis Soft-plumaged petrel (F)
Pterodroma cahow Bermuda petrel (F)
Peadairín Bulwer Bulweria bulwerii Bulwer's petrel (F)
Cánóg Cory Calonectris borealis Cory's shearwater
Cánóg mhór Ardenna gravis Great shearwater
Cánóg dhorcha Ardenna griseus Sooty shearwater
Cánóg dhubh Puffinus puffinus Manx shearwater
Cánóg Mheánmhuirí Puffinus yelkouan Yelkouan shearwater (F)
Cánóg Bhailéarach Puffinus mauretanicus Balearic shearwater
Cánóg Barolo Puffinus baroli Barolo shearwater (F)
Puffinus bailloni Tropical shearwater (F)

Ord: Ciconiiformes Fine: Ciconiidae

Lapairí móra, fadchosacha, fadmhuineálacha is ea na stoirc, le goba fada láidre. Tá stoirc balbh, ach is modh tábhachtach cumarsáide é clagarnach na ngob le linn neadaithe. Is féidir lena neadacha a bheith mór agus féadfar iad a athúsáid ar feadh blianta fada. Tá go leor de na speiceas imirceach.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Storc dubh Ciconia nigra Black stork (F)
Storc bán Ciconia ciconia White stork (F)

Ord: Suliformes   Fine: Fregatidae

Is éin mhara mhóra iad frigéaid a fhaightear de ghnáth thar aigéin thrópaiceacha. Tá siad mór, dubh agus bán, nó go hiomlán dubh, le sciatháin fhada agus eireabaill dhorcha. Tá púitsí scornach inséidte daite ag na fireannaigh. Ní bhíonn siad ag snámh ná ag siúl agus ní féidir leo éirí as dromchla cothrom. Agus an cóimheas is mó idir sciathán-agus-meáchan coirp acu d’éan ar bith, is aeróg iad go bunúsach, in ann fanacht eadarbhuas ar feadh níos mó ná seachtain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Speiceas frigéid Fregata Frigatebird (F)

Búbaraithe agus gainéid

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Suliformes Fine: Sulidae

Cuimsíonn na Sulidae na gainéid agus na búbaraithe. Is éin mhara cósta mheán go mór iad an dá ghrúpa a bhíonn ag tumadh le haghaidh iasc.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Sula leucogaster Brown booby (F)
Gainéad Morus bassanus Northern gannet

Broighill agus seagaí

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Suliformes Fine: Phalacrocoracidae

Is éard atá i Phalacrocoracidae ná teaghlach d’éin mhara a itheann cósta meán go mór agus a chuimsíonn cormáin agus shags. Ní hionann dathú pluiméireachta, agus pluiméireacht dhorcha den chuid is mó ag an gcuid is mó díobh, tá roinnt speiceas dubh agus bán agus cuid acu ildaite.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Broigheall Phalacrocorax carbo Great cormorant
Seaga Phalacrocorax aristotelis European shag
Broigheall cluasach Phalacrocorax auritus Double-crested cormorant (F)

Corra, éigrití agus bonnáin

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Thosaigh Éigrit bheag ag pórú i 1997 agus tá sé ag éirí níos coitianta i gcónaí.
Is fánach í éigrit eallaigh.

Ord: Pelecaniformes   Fine: Ardeidae

Tá na corra, éigrití agus bonnáin sa teaghlach Ardeidae. Is éin chreiche mheán go mór iad corra agus éigrití le muineál agus cosa fada. Eitlíonn na Ardeidae agus a gcuid muineál tarraingthe siar, murab ionann agus éin eile a bhfuil muineál fada orthu mar stoca, íbisí agus corra leitheadacha.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Bonnán Meiriceánach Botaurus lentiginosus American bittern (F)
Bonnán Botaurus stellaris Great bittern (F)
Bonnán beag Ixobrychus minutus Little bittern (F)
Corr réisc Ardea cinerea Grey heron
Corr chorcra Ardea purpurea Purple heron
Éigrit mhór Ardea alba Great egret
Éigrit bheag Egretta garzetta Little egret
Éigrit ghorm Egretta caerulea Little blue heron (F)
Éigrit eallaigh Bubulcus ibis Cattle egret (F)
Corr scréachach Ardeola ralloides Squacco heron (F)
Corr ghormghlas Butorides virescens Green heron (F)
Corr oíche Nycticorax nycticorax Black-crowned night-heron (F)

Íbisí agus corra leitheadach

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Corr leitheadach Eoráiseach, fánaí neamhchoitianta.

Ord: Pelecaniformes   Fine: Threskiornithidae

Is lapairí mhóra talún iad baill na Threskiornithidae. Cuimsíonn siad na íbisí agus na corra leitheadach. Tá sciatháin fhada, leathan acu le 11 chleite príomhúla agus thart ar 20 cleite tánaisteacha. Eitlíonn siad go láidir agus in ainneoin a méid agus a meáchan, tá siad an-ábalta eitilt ardaitheach.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Íbis niamhrach Plegadis falcinellus Glossy ibis (F)
Corr leitheadach Eoráiseach Platalea leucorodia Eurasian spoonbill (F)
Coirneach.

Ord: Accipitriformes   Fine: Pandionidae

Níl ach speiceas amháin sa teaghlach Pandionidae, an coirneach nó ospróg. Is é an coirneach éin chreiche mheán-mhór atá mar ghnáth-itheoir éisc le dáileadh ar fud an domhain. Bhí an speiceas seo ina phóraitheoir coitianta in Éirinn tráth ach rinneadh géarleanúint air go ndeachaigh sé as feidhm faoin 19ú haois. Feictear go rialta é agus é ar imirce.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Coirneach Pandion haliaetus Osprey

Seabhaic, iolair agus cúir

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Cromán na gearc, éan pórúcháin annamh.
Clamhán, ag méadú i líon agus ag scaipeadh.

Ord: Accipitriformes   Fine: Accipitridae

Is teaghlach éan creiche é Accipitridae a chuimsíonn seabhaic, iolair, cúir, cromáin agus bultúir. Tá goba cumhachtacha crúcaí ag na héin seo tá a úsáideann siad chun feoil a chuimilt óna gcreach. Tá cosa láidre acu, spuaiceanna cumhachtacha, agus radharc na súl géar.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Clamhán riabhach Pernis apivorus European honey-buzzard (F)
Bultúr gríofa Gyps fulvus Eurasian griffon (F)
Iolar breac mór Clanga clanga Greater spotted eagle (F)
Iolar fíréan Aquila chrysaetos Golden eagle (F, á thabhairt isteach arís)
Cromán móna Circus aeruginosus Eurasian marsh-harrier
Cromán na gcearc Circus cyaneus Hen harrier
Circus hudsonius Northern harrier (F)
Cromán bánlíoch Circus macrourus Pallid harrier (F)
Cromán liath Circus pygargus Montagu's harrier (F)
Spioróg Accipiter nisus Eurasian sparrowhawk
Spioróg mhór Accipiter gentilis Northern goshawk (F)
Cúr rua Milvus milvus Red kite
Cúr dubh Milvus migrans Black kite
Iolar maol Haliaeetus leucocephalus Bald eagle (F)
Iolar mara Haliaeetus albicilla White-tailed eagle (F, á thabhairt isteach arís)
Clamhán lópach Buteo lagopus Rough-legged hawk (F)
Clamhán Buteo buteo Common buzzard

Ord: Strigiformes   Fine: Tytonidae

Is ulchabháin mheán go mór iad scréachóga le cinn mhóra agus aghaidheanna múnlaithe croí tréith agus tréith croíchruthach aghaidheanna. Tá cosa fada láidre acu le croibh cumhachtacha.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Scréachóg reilige Tyto alba Barn owl
Ceann cait, speiceas cónaitheach atá deacair a fheiceáil.

Ord: Strigiformes   Fine: Strigidae

Is éin chreiche oíche beag go mór iad na h-ulchabháin. Tá súile móra agus cluasa acu atá os comhair agus gob cosúil le seabhac. Tá ciorcal feiceálach cleití timpeall gach súl ar a dtugtar diosca aghaidhe.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ulchabhán scopach Eoráiseach Otus scops Eurasian scops-owl (F)
Ulchabhán sneachtúil Bubo scandiacus Snowy owl (F)
Ulchabhán beag Athene noctua Little owl (F)
Ceann cait Asio otus Long-eared owl
Ulchabhán réisc Asio flammeus Short-eared owl

Ord: Bucerotiformes   Fine: Upupidae

Tá dath dubh, bán agus oráiste-bándearg ar húpúnna le cuircíní mór ar a gceann.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Húpú Upupa epops Eurasian hoopoe
Feictear cruidín coitianta in aice le haibhneacha agus lochanna.

Ord: Coraciiformes   Fine: Alcedinidae

Is éin mheánmhéide iad cruidíní le cinn mhóra, goba bioracha fada, cosa gearra, agus eireabaill ghiortacha.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Cruidín Alcedo atthis Common kingfisher
Cruidín creasa Ceryle alcyon Belted kingfisher (F)

Ord: Coraciiformes   Fine: Meropidae

Is fine éan iad na beachadóirí a fhaightear den chuid is mó san Afraic, ach tá cinn eile le fáil i ndeisceart na hEorpa, i Madagascar, san Astráil, agus sa Ghuine Nua. Is sainairíonna iad pluiméirí daite saibhir, coirp caol, agus cleití eireaball fada fadaithe de ghnáth. Tá siad uile ildaite agus tá goba fada laghdaithe agus sciatháin bioracha acu a thugann cuma cosúil le fáinleog dóibh.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Beachadóir Eorpach Merops apiaster European bee-eater (F)

Ord: Coraciiformes   Fine: Coraciidae

Tá rollóirí cosúil le préacháin i méid agus i struchtúr, ach tá baint níos dlúithe acu le cruidíní agus beachadóirí. Roinneann siad cuma ildaite na ngrúpaí sin le gormacha agus donn is mó.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Rollóir Eorpach Coracias garrulus European roller (F)
Cuairteoir ócáideach ab ea mórchnagaire breac ach phóraigh sé le déanaí.

Ord: Piciformes   Fine: Picidae

Is éin bheaga nó mheánmhéide iad cnagairí na coille le gob cosúil le siséal, cosa gearra, eireabaill righin, agus teangacha fada a úsáidtear chun feithidí a ghabháil. Tá cosa ag roinnt speiceas le dhá bharraicín ag pointeáil ar aghaidh agus dhá cheann ar gcúl, agus níl ach trí bharraicín ag roinnt speiceas. Tá sé de nós ag go leor cnónna coill cnagadh go torann ar stoc crainn lena goba.

Thosaigh mórchnagaire breac ag pórú le blianta beaga anuas.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Cam-mhuin Jynx torquilla Eurasian wryneck (F)
Súdhiúlaí tarrbhuí Sphyrapicus varius Yellow-bellied sapsucker (F)
Mórchnagaire breac Dendrocopos major Great spotted woodpecker
Cnagaire glas Picus viridis Eurasian green woodpecker
Is gnáthchónaitheoir é pocaire gaoithe.

Ord: Falconiformes   Fine: Falconidae

Is fine d’éin chreiche laethúil é Falconidae. Tá siad difriúil ó seabhaic, iolair agus cúir sa mhéid is go maraíonn siad lena gob in ionad a crobh.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Mionphocaire gaoithe Falco naumanni Lesser kestrel (F)
Pocaire gaoithe Falco tinnunculus Eurasian kestrel
Fabhcún cosdearg Falco vespertinus Red-footed falcon (F)
Meirliún Falco columbarius Merlin
Fabhcún coille Falco subbuteo Eurasian hobby (F)
Fabhcún mór Falco rusticolus Gyrfalcon (F)
Fabhcún gorm Falco peregrinus Peregrine falcon

Ord: Passeriformes   Fine: Tyrannidae

Is fine éan é Tyrannidae atá le fáil ar fud Mheiriceá Thuaidh agus Theas. Aistrítear a n-ainm Béarla mar "cuilirí anlatha". Féach siad cosúil leis na cuilirí an tSean-Domhain, ach tá níos láidre agus tá a goba níos láidre. Níl scileanna amhránaíochta na n-éan ceoil acu. Tá an chuid is mó, ach níl siad uile, sách simplí. Tá an chuid is mó díobh feithiditeach.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Tyrannus tyrannus Eastern kingbird (F)

Ord: Passeriformes   Fine: Vireonidae

Is éard atá sna glaseáin ná grúpa éan pasaireach beag nó meánmhéide atá teoranta don Domhan Nua. Is gnách go mbíonn dath glas orthu agus bíonn siad cosúil le ceoldrámaí an Domhain Nua seachas a gcuid gob níos troime.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Glaséan Philadelphia Vireo philadelphicus Philadelphia vireo (F)
Glaséan súildearg Vireo olivaceus Red-eyed vireo (F)

Óiréil an tseandomhain

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes   Fine: Oriolidae

Is éin pasaireach ildaite iad óiréil an tseandomhain. Níl baint acu leis óiréil an Domhain Nua.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Óiréal órga Oriolus oriolus Eurasian golden oriole (F)
Is imirceach pasáiste annamh é scréachán droimrua.

Ord: Passeriformes   Fine: Laniidae

Is éin pasaireach iad scréacháin a bhfuil aithne orthu mar gheall ar a nós éan agus ainmhithe beaga eile a ghabháil. Cuireann siad coirp a gcreach ar ndealga. Tá gob scréacháin ceangailte, cosúil le héan creiche tipiciúil.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Scréachán droimrua Lanius collurio Red-backed shrike
Scréachán earr-rua Lanius phoenicuroides Red-tailed shrike (F)
Lanius isabellinus Isabelline shrike (F)
Scréachán donn Lanius cristatus Brown shrike (F)
Mórscréachán liath Lanius excubitor Great gray shrike (F)
Mionscréachán liath Lanius minor Lesser gray shrike (F)
Scréachán coille Lanius senator Woodchat shrike (F)

Caróga agus meaigeanna

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is gnáthchónaitheoir é caróg liath.

Ord: Passeriformes   Fine: Corvidae

Tá baill an Corvidae níos airde ná an meán i measc na pasairigh. Taispeánann cuid de na speicis is mó leibhéil arda faisnéise.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Scréachóg choille Garrulus glandarius Eurasian jay
Snag breac Pica pica Eurasian magpie
Cág cosdearg Pyrrhocorax pyrrhocorax Red-billed chough
Cág Corvus monedula Eurasian jackdaw
Rúcach Corvus frugilegus Rook (bird)
Caróg dhubh Corvus corone Carrion crow
Fiach dubh Corvus corax Common raven
Caróg liath Corvus cornix Hooded crow
Tá meantán dubh coitianta i gcoillte agus i ngairdíní.

Ord: Passeriformes   Fine: Paridae

Is speicis bheaga coillearnacha iad na meantáin le goba gearra láidre. Tá círíni ag cuid acu. Is éin inoiriúnaithe iad, le réim bia measctha lena n-áirítear síolta agus feithidí.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Meantán dubh Periparus ater Coal tit
Meantán lathaí Poecile palustris Marsh tit (F)
Meantán gorm Cyanistes caeruleus Eurasian blue tit
Meantán mór Parus major Great tit
Is gnáthchónaitheoir í fuiseog.

Ord: Passeriformes   Fine: Alaudidae

Is éin bheaga talún iad fuiseoga le hamhráin iomarcacha go minic agus eitiltí ar taispeáint. Tá cuma pat-baoth ar fhormhór na speiceas. Is feithidí agus síolta a gcuid bia.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Fuiseog adharcach Eremophila alpestris Horned lark
Fuiseog ladharghearr Calandrella brachydactyla Greater short-toed lark (F)
Fuiseog choille Lullula arborea Wood lark (F)
Fuiseog Alauda arvensis Eurasian skylark

Ord: Passeriformes   Fine: Panuridae

Tá an speiceas seo, an t-aon cheann dá fhine, le fáil i leapacha giolcach ar fud na hEorpa measartha agus na hÁise.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Meantán croiméalach Panurus biarmicus Bearded reedling (F)

Ord: Passeriformes   Fine: Cisticolidae

Is ceolairí iad na Cisticolidae a fhaightear go príomha i réigiúin theas níos teo den Sean-Domhan. De ghnáth is éin an-bheag iad a bhfuil cuma dhonn nó liath orthu. Tá siad le fáil i bhfor-réidh mar talamh féaraigh nó scrobarnach.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire feanearrach Cisticola juncidis Zitting cisticola (F)

Ceolairí giolcaí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ceolaire giolcaí

Ord: Passeriformes   Fine: Acrocephalidae

Is iondúil go mbíonn baill an teaghlaigh seo sách mór do cheolairí. Tá an chuid is mó díobh donn thuas le buí nó bánlíoch thíos. Is gnách go mbíonn siad le fáil i gcoillearnach oscailte, i leapacha giolcacha nó i bhféar ard. Faightear an fine den chuid is mó i ndeisceart go iarthar na hEoráise agus sa timpeallacht, ach téann sé i bhfad isteach san Aigéan Ciúin, le roinnt speiceas san Afraic.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire cuaráin Iduna caligata Booted warbler (F)
Ceolaire Syke Iduna rama Sykes's warbler (F)
Ceolaire bánlíoch Iduna pallida Eastern olivaceous warbler (F)
Ceolaire binn Hippolais polyglotta Melodious warbler (F)
Ceolaire ictireach Hippolais icterina Icterine warbler (F)
Ceolaire uisce Acrocephalus paludicola Aquatic warbler (F)
Ceolaire cíbe Acrocephalus schoenobaenus Sedge warbler
Ceolaire gort ríse Acrocephalus agricola Paddyfield warbler (F)
Ceolaire Blyth Acrocephalus dumetorum Blyth's reed warbler (F)
Ceolaire corraigh Acrocephalus palustris Marsh warbler (F)
Ceolaire giolcaí Acrocephalus scirpaceus Eurasian reed warbler
Ceolaire giolcaí mór Acrocephalus arundinaceus Great reed warbler (F)

Gealóga an tseandomhain

[cuir in eagar | athraigh foinse]
An bhuíóg, tá líon na gcónaitheoirí seo ag laghdú.

Ord: Passeriformes Fine: Emberizidae

Is fine mhór éan pasaireach iad na hEmberizidae ina bhfuil géineas amháin ann. Itheann siad síolta le goba a bhfuil cruth sainiúil orthu. Tá patrúin sainiúla sa chloigeann ag go leor speiceas acu. Go dtí 2017, measadh go raibh gealbhain an Domhain Nua (Passerellidae) mar chuid den fhine seo freisin.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gealóg cheanndubh Emberiza melanocephala Black-headed bunting (F)
Gealóg bhuachair Emberiza calandra Corn bunting (F, pórtha a thuilleadh)
Cirlghealóg Emberiza cirlus Cirl bunting (F)
Buíóg Emberiza citrinella Yellowhammer
Gealóg phéine Emberiza leucocephalos Pine bunting (F)
Gealóg gharraí Emberiza hortulana Ortolan bunting (F)
Gealóg ghiolcaí Emberiza schoeniclus Reed bunting
Gealóg bhroinnbhuí Emberiza aureola Yellow-breasted bunting (F)
Gealóg bheag Emberiza pusilla Little bunting (F)
Gealóg thuathúil Emberiza rustica Rustic bunting (F)

Gealbhain an Domhain Nua

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes   Fine: Passerellidae

Go 2017, measadh go raibh na speicis seo mar chuid den fhine Emberizidae. Tugtar "gealbhain" ar fhormhór na speiceas, ach níl dlúthbhaint ag na héin seo leis na gealbhain Sean-Domhain atá sa fhine Passeridae. Tá patrúin sainiúla ceann ag go leor acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gealbhan sionnaigh Passerella iliaca Fox sparrow (F)
Luachairín shúildubh Junco hyemalis Dark-eyed junco (F)
Gealbhan bánchorónach Zonotrichia leucophrys White-crowned sparrow (F)
Gealbhan píbgheal Zonotrichia albicollis White-throated sparrow (F)

Gealbhain an tseandomhain

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Gealbhan binne, coitianta timpeall áitreabh an duine.

Ord: Passeriformes Fine: Passeridae

Is éin bheaga phasaireacha iad gealbhain an tseandomhain. Go ginearálta, is gnách gur éin bheaga, ramhara, dhonna nó liatha iad le heireabaill ghearra agus ghoba gearra cumhachtacha. Itheoirí síol na iad gealbhain, ach itheann siad feithidí beaga freisin.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gealbhan binne Passer domesticus House sparrow
Gealbhan crainn Passer montanus Eurasian tree sparrow

Ord: Passeriformes   Fine: Icteridae

Is éard atá sna Icteridae ná grúpa éan pasaireach beag go meánmhéide, go minic ildaite, atá teoranta don Dhomhan Nua. Is é dubh an chuid is mó de na speicis mar an dath cluimhrí is mó, go minic beoga le buí, oráiste nó dearg.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Bobóilinc Dolichonyx oryzivorus Bobolink (F)
Óiréal tuaisceartach Icterus galbula Baltimore oriole (F)

Ceolairí an Domhain Nua

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ba é an ceolaire gormeiteach ar Cléire sa bhliain 2000 an chéad taifead Eorpach.

Ord: Passeriformes   Fine: Parulidae

Is grúpa d’éin bheaga, ildaite, paserine iad na ceolairí an Domhain Nua atá teoranta do Chríocha Mheiriceá. Tá an chuid is mó díobh ainmhí crannach, ach tá cuid acu ainmhí talún. Is feithidicídí iad formhór na mball den fhine seo.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Seiurus aurocapilla Ovenbird (F)
Smólach uisce tuaisceartach Parkesia noveboracensis Northern waterthrush (F)
Ceolaire gormeiteach Vermivora cyanoptera Blue-winged warbler (F)
Ceolaire dubh is bán Mniotilta varia Black-and-white warbler (F)
Buíphíb choiteann Geothlypis trichas Common yellowthroat (F)
Earrdheargán Meiriceánach Setophaga ruticilla American redstart (F)
Setophaga americana Northern parula (F)
Setophaga petechia Yellow warbler (F)
Ceolaire dubhéadanach Setophaga striata Blackpoll warbler (F)
Ceolaire buíphrompach Setophaga coronata Yellow-rumped warbler (F)
Ceolaire Ceanadach Cardellina canadensis Canada warbler (F)
Cardellina pusilla Wilson's warbler (F)

Ord: Passeriformes   Fine: Cardinalidae

Is fine iad na cairdinéil d’éin láidre a itheann síolta le goba láidre. De ghnáth bíonn baint acu le coillearnach oscailte. Is minic go mbíonn a gcluimhreach an-difriúil ag bhfireannach agus ag mbaineannaigh.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Tanagair scarlóideach Piranga olivacea Scarlet tanager (F)
Gobach mór broinnrósach Pheucticus ludovicianus Rose-breasted grosbeak (F)
Gealóg phlúiríneach Passerina cyanea Indigo bunting (F)

Glasóga agus riabhóga

[cuir in eagar | athraigh foinse]
An ghlasóg shráide, cónaitheoir coitianta agus forleathan.
Tá an ghlasóg liath beagán níos mó ná an ghlasóg bhán.

Ord: Passeriformes Fine: Motacillidae

Fine bheag éan le eireabaill mheánmhéide go fada is ea na Motacillidae. Cuimsíonn siad na glasóga, na crúba fada agus na riabhóga. Is feithiditeoirí caola iad a itheann ar an talamha amuigh faoin tuath.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Glasóg liath Motacilla cinerea Gray wagtail
Glasóg bhuí iartharach Motacilla flava Western yellow wagtail
Glasóg bhuí oirthearach [2] Motacilla tschutschensis Eastern yellow wagtail (F)
Glasóg chiotrónach Motacilla citreola Citrine wagtail (F)
Glasóg bhán/Glasóg shráide Motacilla alba White wagtail
Riabhóg Richard Anthus richardi Richard's pipit (F)
Riabhóg dhonn Anthus campestris Tawny pipit (F)
Riabhóg mhóna Anthus pratensis Meadow pipit
Riabhóg choille Anthus trivialis Tree pipit
Riabhóg dhroimghlas Anthus hodgsoni Olive-backed pipit (F)
Riabhóg Pechora Anthus gustavi Pechora pipit (F)
Riabhóg phíbrua Anthus cervinus Red-throated pipit (F)
Riabhóg uisce Anthus spinoletta Water pipit (F)
Rock pipit Anthus petrosus Eurasian rock pipit
Riabhóg scothdhearg Anthus rubescens American pipit (F)

Glasáin, Euphonia, agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]
An rí rua, cónaitheoir an-choitianta.

Ord: Passeriformes Fine: Fringillidae

Is éin phasaireacha a itheann síolta iad na glasáin, atá beag go measartha mór agus a bhfuil goba láidre orthu, de ghnáth cónúil agus i roinnt speiceas an-mhór. Tá dhá chleite eireabaill déag acu agus naoi bpríomhchleite ag gach ceann acu. Tá eitilt phreabadh ag na héin seo le babhtaí malartacha ag bualadh a sciathán agus ag faoileitilt ar sciatháin iata, agus bíonn cantain na n-éan seo go maith.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Rí rua Fringilla coelebs Common chaffinch
Breacán Fringilla montifringilla Brambling
Glasán gobmhór Coccothraustes coccothraustes Hawfinch (F)
Rósghlasán coiteann Carpodacus erythrinus Common rosefinch (F)
Corcrán coille Pyrrhula pyrrhula Eurasian bullfinch
Glasán darach Chloris chloris European greenfinch
Gleoiseach sléibhe Linaria flavirostris Twite
Gleoiseach Linaria cannabina Eurasian linnet
Deargéadan coiteann Acanthis flammea Common redpoll
Deargéadan beag [2] Acanthis cabaret Lesser redpoll
Deargéadan Hornemann Acanthis hornemanni Hoary redpoll (F)
Crosghob pearóide Loxia pytyopsittacus Parrot crossbill (F)
Crosghob rua Loxia curvirostra Red crossbill
Crosghob báneiteach Loxia leucoptera White-winged crossbill (F)
Lasair choille Carduelis carduelis European goldfinch
Seirín Eorpach Serinus serinus European serin (F)
Siscín Eoráiseach Spinus spinus Eurasian siskin

Ord: Passeriformes   Fine: Calcariidae

Is fine éan pasaireach iad na Calcariidae a bhí grúpáilte go traidisiúnta le gealbhain an Domhain Nua, ach atá difriúil ar roinnt bealaí agus is gnách go mbíonn siad le fáil i limistéir for-réidhe.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gealóg Laplannach Calcarius lapponicus Lapland longspur
Gealóg shneachta Plectrophenax nivalis Snow bunting
An donnóg, cónaitheoir an-choitianta.

Ord: Passeriformes Fine: Prunellidae

Is iad na donnóga an t-aon fhine éan atá go hiomlán eindéimeach sa Phailéartach. Is speiceas beag, measartha gruama é atá cosúil go leor le gealbhain an tSean-Domhain.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Donnóg shléibhe [2] Prunella montanella Siberian accentor (F)
Donnóg Prunella modularis Dunnock

Ord: Passeriformes Fine: Bombycillidae

Síodeiteach Boihéamach-fireann, Ottawa

Is grúpa éan iad na síodeitigh le cluimhreach bhog shíoda agus reanna dearga uathúla ar chuid de na cleití sciatháin. Sna síodeitigh Bhoihéamacha agus chéadair, tá cuma céir séalaithe ar na reanna seo agus tugann siad a ainm don ghrúpa. Is éin chrainn iad seo i bhforaoisí thuaidh. Fanann siad beo ina gcónaí ar fheithidí sa samhradh agus ar chaora sa gheimhreadh.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Síodeiteach Boihéamach Bombycilla garrulus Bohemian waxwing
Síodeiteach céadair Bombycilla cedrorum Cedar waxwing (F)
An dreoilín, Is sean-thraidisiún in Éirinn é Lá an Dreoilín

Ord: Passeriformes Fine: Troglodytidae

Tá na dreoilíní beag agus neamhshuntasach den chuid is mó ach amháin a gcuid ceiliúr ard. Tá sciatháin ghearra agus goba tanaí casta síos ar na héin seo. Is minic a choinníonn roinnt speiceas a n-eireabaill ina seasamh. Is éin fheithiditeacha iad uile.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Dreoilín Troglodytes troglodytes Eurasian wren

Cuilirí an tSean-Domhain

[cuir in eagar | athraigh foinse]
An cuilire liath, ceann de na cuairteoirí deireanacha a thagann le linn an tsamhraidh go hÉirinn.
An spideog bhroinndearg, cónaitheoir coiteanna agus aithnidiúil.

Ord: Passeriformes Fine: Muscicapidae

Fine mhór d'fheithiditeoirí bheaga crainn den chuid is mó is ea cuilirí an tSean-Domhain. Tá cuma an-éagsúil ar na héin seo, ach den chuid is mó bíonn ceiliúir laga agus glaonna crua acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Cuilire liath Muscicapa striata Spotted flycatcher
Torspideog ruadhonn Cercotrichas galactotes Rufous-tailed scrub-robin (F)
Spideog bhroinndearg Erithacus rubecula European robin
Filiméala smólaigh Luscinia luscinia Thrush nightingale (F)
Filiméala coiteann Luscinia megarhynchos Common nightingale (F)
Gormphíb Shualannach Luscinia svecica Bluethroat (F)
Gormphíb earrdhubhghorm, Tarsiger cyanurus Red-flanked bluetail (F)
Cuilire earrbhán [2] Ficedula albicilla Taiga flycatcher (F)
Cuilire beag Ficedula parva Red-breasted flycatcher (F)
Cuilire alabhreac Ficedula hypoleuca European pied flycatcher
Cuilire píb-bhán Ficedula albicollis Collared flycatcher (F)
Earrdheargán coiteann Phoenicurus phoenicurus Common redstart
Earrdheargán dubh Phoenicurus ochruros Black redstart
Smólach aille Monticola saxatilis Rufous-tailed rock-thrush (F)
Caislín aitinn Saxicola rubetra Whinchat
Caislín dristeánach Saxicola rubicola European stonechat
Caislín Múrach Saxicola maurus Siberian stonechat (F)
Clochrán coiteann Oenanthe oenanthe Northern wheatear
Clochrán Sibéal Oenanthe isabellina Isabelline wheatear (F)
Clochrán fásaigh Oenanthe deserti Desert wheatear (F)
Clochrán alabhreac Oenanthe pleschanka Pied wheatear (F)
Clochrán Easpáinneach Oenanthe hispanica Western black-eared wheatear (F)
Clochrán dubh is bán Oenanthe melanoleuca Eastern black-eared wheatear (F)
Clochrán earrbhán Oenanthe leucura Black wheatear (F)

Smólaigh agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Lon creige, cuairteoir annamh sa samhradh, ar shléibhte arda.

Ord: Passeriformes Fine: Turdidae Is grúpa éan pasaireach iad na smólaigh a tharlaíonn go príomha sa sean domhan. Is feithiditeoirí nó omnabhóirí uaireanta méithe iad le cluimhreach bhog. Bíonn siad beag go meánmhéide agus beathaíonn siad ar an talamh go minic. Tá céiliúr tarraingteach ag go leor acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Smólach Sibéarach Geokichla sibirica Siberian thrush (F)
Smólach White Zoothera dauma White's thrush (F)
Smólach dubh Catharus fuscescens Veery (F)
Smólach glasleicneach Catharus minimus Gray-cheeked thrush (F)
Smólach Swainson Catharus ustulatus Swainson's thrush (F)
Smólach breac Catharus guttatus Hermit thrush (F)
Liatráisc Turdus viscivorus Mistle thrush
Smólach ceoil Turdus philomelos Song thrush
Deargán sneachta Turdus iliacus Redwing
Lon dubh Turdus merula Eurasian blackbird
Smólach imirce Turdus migratorius American robin (F)
Sacán Turdus pilaris Fieldfare
Lon creige Turdus torquatus Ring ouzel
Smólach píbdhubh [2] Turdus atrogularis Black-throated thrush (F)
Smólach ordúil [2] Turdus eunomus Dusky thrush (F)
Smólach Naumann [2] Turdus naumanni Naumann's thrush (F)

Éin aithriseacha agus Toxostoma

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Mimidae Is fine d’éin phasaireacha iad na Mimidae a chuimsíonn Toxostoma, éin aithriseacha, creathóirí, agus catéin an Domhain Nua. Tá na héin seo suntasach mar gheall ar a nguthaíochtaí, go háirithe a gcumas aithris a dhéanamh ar réimse leathan éan agus fuaimeanna eile a chloistear amuigh faoin aer. Bíonn claonadh ag a gcuid dathú i dtreo dathanna liatha agus donna.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Catéan liath Dumetella carolinensis Gray catbird (F)
An druid choiteann, tá cluimhreach dhathlonrach acu.

Ord: Passeriformes Fine: Sturnidae

Is éin phasaireacha bheaga nó mheánmhéide iad na druideanna. Tá a n-eitilt láidir agus díreach agus tá siad an-thréadúil. Is í an ghnáthóg is fearr leo ná bheith i lár na tuaithe oscailte. Itheann siad feithidí agus torthaí. Is gnách go mbíonn cluimhreach dhorcha le loinnir mhiotalach acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Druid choiteann Sturnus vulgaris Common starling
Druid rósach Pastor roseus Rosy starling (F)
An gabha dubh a bhíonn le fáil feadh sruthanna agus aibhneacha atá ag sreabhadh go tapa.

Ord: Passeriformes Fine: Cinclidae

Is grúpa éan den fhine Cinclidés iad na tumadóirí, a bhíonn ar fara i dtimpeallachtaí uisceacha i gCríocha Mheiriceá, san Eoraip agus san Áise. Ainmnítear iad as a ngluaiseachtaí ' ag bogadaíl' nó 'ag tumadh'.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gabha dubh Cinclus cinclus White-throated dipper

Corra, éigrití agus bonnáin

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Éigrítí bheaga, a tógadh den chéad uair sa bhliain 1997 agus atá ag éirí níos coitianta i gcónaí.
An éigrit eallaigh, fánaí neamhchoitianta.

Ord: Pelecaniformes   Fine: Ardeidae

Tá na bonnáin, corra agus éigrití san fhine Ardeidae. Is lapairí mheánméide go mór iad le muiníl agus cosa fada. Is gnách go mbíonn muiníl níos giorra ag na bonnáin agus bíonn siad níos faichillí. Eitlíonn baill de na hArdeidae lena gcuid muineál tarraingthe siar, murab ionann agus éin eile a bhfuil muiníl fhada orthu, a leithéid agus stoirmeacha, ibises agus corra leitheadacha. Eitlíonn baill de na hArdeidae lena gcuid muineál tarraingthe siar, murab

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Bonnán Meiriceánach Botaurus lentiginosus American bittern (F)
Bonnán Botaurus stellaris Great bittern (F)
Bonnán beag Ixobrychus minutus Little bittern (F)
Corr réisc Ardea cinerea Gray heron
Corr chorcra Ardea purpurea Purple heron
Éigrit mhór Ardea alba Great egret
Éigrit bheag Egretta garzetta Little egret
Egretta caerulea Little blue heron (F)
Éigrit eallaigh Bubulcus ibis Cattle egret (F)
Ardeola ralloides Squacco heron (F)
Butorides virescens Green heron (F)
Nycticorax nycticorax Black-crowned night-heron (F)
An snag coiteann, cónaitheoir neamhshuntasach.

Ord: Passeriformes Fine: Certhiidae

Is éin bheaga coillearnacha iad na snaganna, donn ar bharr agus bán laistíos. Tá goba tanaí síoschuartha acu, a úsáideann siad chun feithidí a bhaint as coirt. Tá cleití eireabaill righin acu, cosúil le cnagairí, a úsáideann siad chun iad féin a choinneáil ar chrainn ingearacha.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Snag coiteann Certhia familiaris Eurasian treecreeper

Cíorbhuíonna

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Regulidae

Is éard atá sna cíorbhuíonna ná grúpa beag éan a chuimsítear go minic i measc ceolairí an tSean-Domhain, ach a thugtar stádas fine dóibh go minic toisc go bhfuil siad cosúil leis na meantáin. Tá 7 speiceas ar fud an domhain agus 3 speiceas le fáil in Éirinn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Cíorbhuí rúibínchorónach Regulus calendula Ruby-crowned kinglet (F)
Cíorbhuí coiteann Regulus regulus Goldcrest
Lasairchíor choiteann Regulus ignicapillus Common firecrest
An caipín dubh atá ina chónaitheoir sa chuid is mó den tír.

Ord: Passeriformes Fine: Sylviidae

Is é atá san fhine Sylviidae ná grúpa éan beag pasaireach feithiditeach. Is éin ghoir iad a mbíonn áit phórúcháin roinnte acu de ghnáth. Bíonn siad le fáil i go leor áiteanna san Eoraip, san Áise agus a bheagán san Afraic. Go hiondúil, bíonn cuma neamhshuntasach ar an gcuid is mó díobh, ach tá amhráin shainiúla ag go leor acu.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Caipín dubh Sylvia atricapilla Eurasian blackcap
Ceolaire garraí Sylvia borin Garden warbler
Ceolaire barrach Sylvia nisoria Barred warbler (F)
Gilphíb bheag Sylvia curruca Lesser whitethroat
Ceolaire fo-Alpach Sylvia cantillans Subalpine warbler (F)
Ceolaire Sairdíneach Sylvia melanocephala Sardinian warbler (F)
Gilphíb choiteann Sylvia communis Common whitethroat
Ceolaire fraoigh Sylvia undata Dartford warbler (F)

Meantáin earrfhada

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Aegithalidae

An meantán earrfhada, gnáthchónaitheoir.

Grúpa beag éan pasaireach a bhfuil eireabaill mheánmhéide go fada acu. Is sac solúbtha a neadacha le bealach isteach beag, cruinn ar a bharr, ar crochadh íseal i tor aiteann nó tor nó go hard i bhforcanna craobhacha na gcrann. Itheann a bhformhór aiste bia measctha lena n-áirítear feithidí. Tá 9 speiceas ar fud an domhain agus 1 speiceas le fáil in Éirinn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Meantán earrfhada Aegithalos caudatus Long-tailed tit

Ceolairí agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Scotocercidae

Faightear baill na fine seo ar fud na hAfraice, na hÁise agus na Polainéise. Is é an speiceas seo an t-aon cheann a fhaightear go rialta san Eoraip.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire Cetti Cettia cetti Cetti's warbler (F)

Feadcheolairí

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Phylloscopidae

Fine d’éin bheaga fheithiditeacha, a fhaightear den chuid is mó san Eoráise agus a théann isteach i Wallacea (réigiún nádúrtha scaipthe idir an Indinéis agus Tíomór Thoir) agus san Afraic, is ea na fadcheolairí. Tá na speicis de mhéideanna éagsúla, go minic le cluimhreach ghlas os cionn agus buí laistíos, nó níos fainne le dathanna liathghlas go liathdhonn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire coille Phylloscopus sibilatrix Wood warbler
Ceolaire Bonelli iartharach Phylloscopus bonelli Western Bonelli's warbler (F)
Ceolaire Bonelli oirthearach[2] Phylloscopus orientalis Eastern Bonelli's warbler (F)
Ceolaire Pallas Phylloscopus proregulus Pallas's leaf warbler (F)
Ceolaire buímhalach Phylloscopus inornatus Yellow-browed warbler
Ceolaire Hume Phylloscopus humei Hume's warbler (F)
Ceolaire Radde Phylloscopus schwarzi Radde's warbler (F)
Ceolaire breacdhorcha Phylloscopus fuscatus Dusky warbler (F)
Ceolaire sailí Phylloscopus trochilus Willow warbler
Tiuf-teaf Phylloscopus collybita Common chiffchaff
Tiuf-teaf Ibéarach Phylloscopus ibericus Iberian chiffchaff (F)
Ceolaire scothghlas Phylloscopus trochiloides Greenish warbler (F)
Ceolaire Artach Phylloscopus borealis Arctic warbler (F)
An fáinleog tuaithe, cuairteoir samhraidh an-choitianta.

Ord: Passeriformes Fine: Hirundinidae

Tá an fhine Hirundinidae curtha in oiriúint do bheathú ón aer. Tá corp caol sruthlínithe acu, sciatháin bhioracha fhada agus gob gearr atá in ann bheith ar leathadh go mór. Cuirtear na cosa in oiriúint bheith ina sheasamh seachas ag siúl, agus tá na ladhracha tosaigh ceangailte go páirteach ag an mbun. Tá 75 speiceas ar fud an domhain agus 5 speiceas le fáil in Éirinn.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Gabhlán gainimh Riparia riparia Bank swallow
Fáinleog tuaithe Hirundo rustica Barn swallow
Fáinleog ruaphrompach Cecropis daurica Red-rumped swallow (F)
Fáinleog aille Mheiriceánach Petrochelidon pyrrhonota American cliff swallow (F)
Gabhlán binne Delichon urbicum Common house-martin

Ord: Passeriformes Fine: Locustellidae

Is fine d’éin bheaga cheoil fheithiditeacha iad na Locustellidae atá le fáil go príomha san Eoráise, san Afraic, agus i réigiún na hAstráile. Is éin bheaga iad le heireabaill atá fada agus boireach de ghnáth, agus is gnách go mbíonn siad liathdhonn nó donnbhuí ó bhun go barr.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire casarnaí Pallas Locustella certhiola Pallas's grasshopper-warbler (F)
Ceolaire Savi Locustella luscinioides Savi's warbler (F)
Ceolaire casarnaí Locustella naevia Common grasshopper-warbler

Ceolairí giolcaí agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Acrocephalidae

Is iondúil go mbíonn baill na fine seo sách mór le bheith ina gceolairí. Tá an chuid is mó díobh donn glasbhuí ar bharr le go leor béasa ar an mbun. Is gnách go mbíonn siad le fáil i gcoillearnach oscailte, i ngiolcarnaí nó i bhféar ard. Bíonn siad an fhine ar fáil den chuid is mó i ndeisceart go iarthar na hEoráise agus a thimpeallacht, ach téann sí i bhfad isteach san Aigéan Ciúin freisin, le roinnt speiceas san Afraic.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire cuaráin Iduna caligata Booted warbler (F)
Ceolaire Rama Iduna rama Sykes's warbler (F)
Ceolaire bánlíoch Iduna pallida Eastern olivaceous warbler (F)
Ceolaire binn Hippolais polyglotta Melodious warbler (F)
Ceolaire ictireach Hippolais icterina Icterine warbler (F)
Ceolaire uisce Acrocephalus paludicola Aquatic warbler (F)
Ceolaire cíbe Acrocephalus schoenobaenus Sedge warbler
Ceolaire gort ríse Acrocephalus agricola Paddyfield warbler (F)
Ceolaire Blyth Acrocephalus dumetorum Blyth's reed warbler (F)
Ceolaire corraigh Acrocephalus palustris Marsh warbler (F)
Ceolaire giolcaí Acrocephalus scirpaceus Eurasian reed warbler
Ceolaire giolcaí mór Acrocephalus arundinaceus Great reed warbler (F)

Cisticola agus comhghuaillithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ord: Passeriformes Fine: Cisticolidae

Is ceolairí iad na Cisticolidae a fhaightear go príomha sna réigiúin theas atá níos teo den Sean-Domhan. De ghnáth, bionn na héin seo an-bheag le cuma donn nó liath orthu agus iad le fáil i dtimpeallacht oscailte, ar nós féarthalaimh nó scrobarnaí.

Ainm coitianta Ainmníocht dhéthéarmach Ainm Béarla Stádas
Ceolaire feanearrach Cisticola juncidis Zitting cisticola (F)
  1. "Irish List covering the whole of Ireland on 31st Dec 2019".
  2. 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Bird Checklists of the World.