Fearán baicdhubh

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
WD Bosca Sonraí Ainmhí BheoFearán baicdhubh
Streptopelia decaocto Cuir in eagar ar Wikidata

Streptopelia decaocto decaocto Cuir in eagar ar Wikidata
Taifead
Cuir in eagar ar Wikidata

Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
Mais9.2 g (meáchan breithe)
193 g (meáchan fásta) Cuir in eagar ar Wikidata
Réise sciathán30 cm Cuir in eagar ar Wikidata
Stádas caomhnaithe
Speiceas is lú imní
UICN22727811 Cuir in eagar ar Wikidata
Tacsanomaíocht
For-ríochtEukaryota
RíochtAnimalia
FíleamChordata
AicmeAves
OrdColumbiformes
FineColumbidae
GéineasStreptopelia
SpeiceasStreptopelia decaocto Cuir in eagar ar Wikidata
(Frivaldszky, 1838)
Ainmníocht
An chéad ainm Laidine a bhí airColumba decaocto Cuir in eagar ar Wikidata
Léarscáil de raon an tacsóin

Cuir in eagar ar Wikidata

Speiceas colm atá dúchasach don Eoraip agus don Áise is ea an fearán baicdhubh (Streptopelia decaocto); tugadh isteach sa tSeapáin, i Meiriceá Thuaidh agus oileáin i Muir Chairib é.

Tacsanomaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ba é Columba decaocto an t-ainm eolaíoch a mhol an nádúraí Ungárach Imre Frivaldszky sa bhliain 1838.[1] Is é Plovdiv na Bulgáire an ceantar tíopúil.[2] Sa lá atá inniu ann, cuirtear an speiceas sa ghéineas Streptopelia a mhol t-éaneolaí Francach Charles Lucien Bonaparte sa bhliain 1855.[3][4]

Mheastaí gur fospeiceas den fhearán baicdhubh é an fearán Burmach (S. xanthocycla), ach chuir an IOC ina speiceas féin é in 2021.[5][6] Glacadh le dhá fhospeicis eile roimhe seo, S. d. stoliczkae ón Turcastáin i lár na hÁise agus S. d. intercedens ó dheisceart na hIndia agus Srí Lanca.[7] Meastar anois gur comhchiallaigh shóisearacha iad den fhospeiceas ainmneach (S. d. decaocto).[8]

Sanasaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagann ainm an ghéinis ón tSean-Ghréigis streptos a chiallaíonn “coiléar” nó “muince”, agus peleia a chiallaíonn “colm”. Tagann ainm an speicis ón fhocal Gréigise decaocto a chiallaíonn “ocht déag”,[9] rud a bhaineann le scéal ó mhiotaseolaíocht na Gréige. Bhí cailín ann a bhí ag obair go crua ach a bhí míshásta nár shaothraigh ach 18 cianóg sa bhliain. D'impigh sí ar na déithe cur in iúl don saol a laghad a bhí sé ag fáil óna máistreás. Dá bharr sin, chruthaigh Séas an colm seo atá ag gairm “decaocto” ó shin i leith.[2][10]

Profile
A pair from Mangaon, Maharashtra, India
San India

Stádas i Meiriceá Thuaidh[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 1974, d'éalaigh níos lú ná 50 fearán baicdhubh ó shiopa peataí i Nassau na mBahámaí le linn eachtra buirgléireachta.[11][12] Ó na Bahámaí, scaip an speiceas go Florida,[13] agus faightear anois é i mbeagnach gach stát sna Stáit Aontaithe,[14] agus i Meicsiceo.[15]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Frivaldszky, I. (1838). "Balkány vidéki természettudományi utazás" (as hu). Magyar Tudós Társaság Évkönyvei 3 (3): 156–184 [183–184, Plate 8]. 
  2. 2.0 2.1 Fisher, J. (1953). "The collared turtle dove in Europe". British Birds 46 (5): 153–181.  Curtha i gcartlann 2023-04-15 ar an Wayback Machine
  3. Bonaparte, C. L. (1855). "Coup d'oeil sur les pigeons (quatrième partie)" (as fr). Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences 40: 15–24 [17]. 
  4. Gill: “Pigeons”. IOC World Bird List Version 10.1. International Ornithologists' Union (2020). Dáta rochtana: 28 February 2020.
  5. Species Updates – IOC World Bird List” (en-US). Dáta rochtana: 2021-06-13.
  6. del Hoyo, J. (2020). "Handbook of the Birds of the World Alive". Lynx Edicions. doi:10.2173/bow.eucdov.01.1. Dáta rochtana: 29 February 2020. 
  7. Cramp, S. (1985). "Handbook of the Birds of Europe, the Middle East and North Africa: the birds of the Western Palearctic. Volume 4: Terns to woodpeckers": 340−353. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-857507-8. 
  8. Baptista, L. F. (1997). "Handbook of the Birds of the World. Volume 4: Sandgrouse to Cuckoos": 137. Barcelona: Lynx Edicions. ISBN 84-87334-22-9. 
  9. Jobling, J. A. (2010). "The Helm Dictionary of Scientific Bird Names": 131, 367. London: Christopher Helm. ISBN 978-1-4081-2501-4. 
  10. Naumann, J. F. (1837). "Ornithologische Reise nach und durch Ungarn" (as de). Archiv für Naturgeschichte 3 (1): 69–110 [107]. 
  11. Hengeveld, R. (1993). "What to Do about the North American Invasion by the Collared Dove?". Journal of Field Ornithology 64 (4): 477–489. JSTOR 4513859. 
  12. "Eurasian Collared-Dove". Dáta rochtana: 2024-01-31.
  13. Scheidt, SN (2014). "Range Expansion and Population Dynamics of an Invasive Species: The Eurasian Collared-Dove (Streptopelia decaocto)". PLOS ONE 9 (10): e111510. doi:10.1371/journal.pone.0111510. PMID 25354270. Bibcode2014PLoSO...9k1510S. 
  14. Schuler, K. (2012). "Expansion of an Exotic Species and Concomitant Disease Outbreaks: Pigeon Paramyoxovirus in Free-Ranging Eurasian Collared Doves". EcoHealth 9 (2): 163–170. doi:10.1007/s10393-012-0758-6. PMID 22476688. 
  15. Almazán-Núñez, R. C. (2014). "Nuevos registros de la paloma turca (Streptopelia decaocto) en el estado de Guerrero, México". Acta Zoológica Mexicana 30 (3): 701–706. doi:10.21829/azm.2014.30389.