An Bhrasaíl

An Bhrasaíl
República Federativa do Brasil (pt)
Bratach Armas
Aintiún	Amhrán náisiúnta na Brasaíle
Mana	«Ordem e Progresso»
Ainmnithe in ómós	Caesalpinia echinata
Suíomh
14° S, 53° O
Príomhchathair	Brasília
Daonra
Iomlán	203,062,512 (2022)
• Dlús	23.85 hab./km²
Déamainm	Brasaíleach
Teanga oifigiúil	an Phortaingéilis
Tíreolaíocht
Cuid de	Meiriceá Laidineach Southern Cone (en) Ibéir-Mheiriceá Meiriceá Theas
Achar dromchla	8,515,767 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an tAigéan Atlantach, an Amasóin, Paraná agus Abhainn São Francisco
Pointe is airde	Pico da Neblina (en) (2,994 m)
Pointe is ísle	an tAigéan Atlantach (0 m)
Ar theorainn le	an Airgintín Suranam Uragua Veiniséala an Cholóim Peiriú an Ghuáin Paragua an Bholaiv Guáin na Fraince an Fhrainc
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Impireacht na Brasaíle, Republic of the United States of Brazil (en) agus Colonial Brazil (en)
Cruthú	1549:  Stát na Brasaíle (Coilíneacht) 7 Meán Fómhair 1822:  Impireacht na Brasaíle (Stát ceannasach)
Eachtra thábhachtach	Independence of Brazil (en)
Saoire phoiblí	Universal Brotherhood Day (en) (1 Eanáir) Tiradentes Day (en) (21 Aibreán) Lá Idirnáisiúnta na nOibrithe (1 Bealtaine) Independence Day (en) (7 Meán Fómhair) Lá Fhéile na Marbh (2 Samhain) An Nollaig (25 Nollaig) luach anaithnid (15 Samhain) luach anaithnid (12 Deireadh Fómhair) luach ar iarraidh
Éarlamh	Muire Aparecida
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht chónaidhme, representative democracy (en) agus córas uachtaránachta
Comhlacht feidhmiúcháin	Federal Government of Brazil (en)
Comhlacht reachtach	National Congress of Brazil (en)
• Uachtarán na Brasaíle	Luiz Inácio Lula da Silva (2023–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Uachtarach na Cónaidhme
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	1,649,622,972,159 $ (2021)
Airgeadra	real na Brasaíle
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC−02:00 (a Fernando de Noronha, Trindade and Martim Vaz (en) ) UTC−02:00 (a Federal District, Espírito Santo, Goiás, Minas Gerais, Paraná, Rio de Janeiro, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, am samhraidh) UTC−03:00 (a Alagoas, Amapá, Bahia, Ceará, Maranhão, Pará, Paraíba, Pernambuco, Piauí, Rio Grande do Norte, Sergipe, Tocantins) UTC−03:00 (a Federal District, Espírito Santo, Goiás, Minas Gerais, Paraná, Rio de Janeiro, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, am caighdeánach) UTC−03:00 (a Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, am samhraidh) UTC−04:00 (a Amazonas, Rondônia, Roraima) UTC−04:00 (a Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, am caighdeánach) UTC−05:00 (a Acre, Atalaia do Norte, Benjamin Constant, Boca do Acre, Eirunepé, Envira, Guajará, Ipixuna, Itamarati, Jutaí, Lábrea, Pauini, São Paulo de Olivença, Tabatinga (en) )
Fearann Idirlín barrleibhéil	.br
Glaochód	+55
Uimhir theileafóin éigeandála	190, 192, 193 agus 188
Cód tíre	BR
Eile
Suíomh gréasáin	gov.br

Is tír i Meiriceá Theas í an Bhrasaíl (Poblacht Chónaidhmitheach na Brasaíle, go hoifigiúil). Is í an tír is mó in ilchríoch Mheiriceá Theas í, agus í ag clúdach réimse ollmhór talún idir shléibhte na nAindéas agus an tAigéan Atlantach.

Rio de Janeiro, agus an Cristo Redentor sa chúlra

Dilma Rousseff agus Lula, 2016

Tíreolaíocht na Brasaíle

Ritheann Abhainn na hAmasóine trí thuaisceart na tíre, agus tá a habhantrach ar cheann de na réigiúin is tábhachtaí ar domhan ó thaobh na bithéagsúlachta de, chomh maith le tábhacht na gcoillte don atmaisféar.

Tá timpeall 180 milliún duine ina gcónaí sa Bhrasaíl. Is í Brasília príomhchathair na tíre, ach is iad São Paulo agus Rio de Janeiro na cathracha is mó sa tír.

Stair na Brasaíle

Fuair os cionn 700,000 Brasaíleach bás le linn na paindéime Covid 19

Polaitíocht na Brasaíle

Na córais pholaitíochta

Is í Brasília an phríomhchathair. De réir bhunreacht na bliana 1988, is poblacht dhaonlathach ionadaíoch chónascach uachtaráin í an Bhrasaíl. Is é an tUachtarán ceann an rialtais agus an stáit, agus córas ilpháirtithe i bhfeidhm leis an tsaoirse pholaitiúil a chinntiú do na saoránaigh.

An polaitíocht sa 21ú haois

Toghadh fear iomráiteach na heite clé, Luiz Inácio da Silva (Lula) mar uachtarán in 2002. Sna blianta 2007 agus 2008 bhí borradh chomh mór sin faoin mBrasaíl nár bhain an ghéarchéim airgeadais a bhain creathadh as an Eoraip agus na S-A an Bhrasaíl amach go ceann cúpla bliain ina dhiaidh sin. Níor mhair an borradh a bhí faoi eacnamaíocht na Brasaíle. Go deimhin caitheadh an oiread sin airgid ar Chorn an Domhain 2014 agus ar Chluichí Oilimpeacha 2016 go raibh cófraí an stáit nach mór folamh faoin am gur cuireadh comharba Lula, Dilma Rousseff, as cumhacht go gairid tar éis na gCluichí céanna. D’fhéadfaí a rá gur coup d’état ‘bog’ a bhí in eachtraí polaitiúla na bliana sin agus thosaigh an Bhrasaíl ag flirteáil leis an bhfaisisteachas.

Toghadh Jair Bolsonaro, i mí Dheireadh Fómhair 2018, an toradh a bhí ar sin. Bhain paindéim an choróinvíris an ghaoth as seolta Bolsonaro le linn 2020-2022. Fuair os cionn 700,000 Brasaíleach bás le linn na paindéime.

In 2022, fuair Lula – agus an daonlathas féin – an lámh in uachtar arís tar éis ceithre bliana, ach ba ar éigean é: ní raibh dhá faoin gcéad féin idir é agus Bolsonaro i dtoghchán uachtaránachta na Brasaíle 2022. Agus ní raibh ach seachtain caite in áras an uachtaráin ag Lula nuair a rinne lucht leanúna Bolsonaro iarracht coup d’état dáiríre a dhéanamh. In 2024, d’aimsigh na póilíní feidearálacha fianaise go raibh baint ag Bolsonaro féin leis an ionradh a rinneadh ar thithe an rialtais san ardchathair, Brasília, ar an 8 Eanáir 2023.

• Luiz Inácio Lula da Silva, Dilma Rousseff, Jair Bolsonaro

Stáit

Tá 26 stát agus aon Cheantar Cónaidhme amháin sa Bhrasaíl

Acre Alagoas Amapá Amazonas Bahia Ceará Espírito Santo Goiás Maranhão Mato Grosso Mato Grosso do Sul Minas Gerais Pará

Paraíba Paraná Pernambuco Piauí Rio de Janeiro Rio Grande do Norte Rio Grande do Sul Rondônia Roraima Santa Catarina São Paulo Sergipe Tocantins

.

.