Leabhar Leasa Mhóir

Leabhar Leasa Mhóir

Cineál	lámhscríbhinn
Cárta innéacs
Teanga	an Ghaeilge
Bunábhar	veilleam
Tréith
Príomhábhar	history of ancient Israel and Judah (en) , beathaisnéis, scéilín, filíocht, Séarlas Mór, Lombards (en) , Marco Polo, Diarmaid mac Cearbhaill, Cellachán Caisil, Tromdhámh Ghuaire, Agallamh Bheag agus Agallamh na Seanórach

Lámhscríbhinn Ghaelach na meánaoise is ea Leabhar Leasa Mhóir. Thug Dennis O'Flynn, staraí as Corcaigh, an t-ainm úd dó, tar éis dá tabhairt di sa bhliain. Sa bhliain 1855, chuir Eugene O'Curry an milleán ar O'Flynn óir gur scar sé an leabhar as a chéile agus dhíol sé iad astu féin le bailitheoirí.

Cur síos

Is lámhscríbhinn phárpháipéir é Leabhar Leasa Mhóir, le tomhas 37cm x 25.5cm. Leabhar Mhic Chárthaigh Riabhaigh an t-ainm ar dtús a bhí air.

Caisleán Leasa Mhóir, Contae Phort Láirge, Éire, air a d'aimsigh Leabhar Leasa Mhóir, i bhfolach raibh thiar de bhalla sa bhliain 1814.

Tiomsú

Coimisiúnaíodh leabhar ag Finghín Mac Cárthaigh Riabhaigh agus a bhean chéile Lady Catherine, iníon Thomas FitzGerald, 7ú Iarla Dheasumhan, agus dá bharr a ainm eile. Tiomsaíodh an lámhscríbhinn sa luath 15ú haois (1408-11), bunaithe ar Leabhar Mainistir Bhuithe atá caillte, chomh maith le lámhscríbhinní eile. Scríobhadh tuairim is nócha fán gcéad den saothar ag scríobhaí anaithnid amháin. Scríobh Aonghas Ó Callanáin (fl. 15ú haois), de chlann áitiúil leighis, tuairim is dhá fhóilió déag. Cuireadh lámha anaithnide eile roinnt míreanna gearra isteach. Luath-NuaGhaeilge is ea teanga an tsaothair.

Ábhar

Faightear beathaí na naomh sa saothar, go háirithe Naomh Bríd, Naomh Pádraig, agus Naomh Colm Cille. Tá ann freisin Agallamh na Seanórach, scéal oll-tábhachtach na Fiannaíochta as Meán-Ghaeilge a théann siar go dtí an 12ú haois. Tá ann chomh maith Leabhar Ser Marco Polo, aistriúchán Gaeilge den leabhar le Marco Polo, Il Milione.

Iar-1814

Cailleadh roinnt leathanach as an leabhar go gairid tar éis dó a aimsiú, i bhfolach taobh thiar de bhalla i gCaisleán Leasa Mhóir sa bhliain 1814, ach creidtear go gcaomhnaítear iad in altanna léannta scríofa sa 19ú haois.

Tá leagan digiteach de Leabhar Leasa Mhóir le fáil, le cur síos le Pádraig Ó Macháin, ar ISOS.

Téacsanna

Téacsanna naomhsheanchais

• Betha Shenáin meic Geirginn
• Téacs gearr faoi Naomh Molaise, dar teideal "Molaisse agus a dheirfiúr"

Prós

• Agallamh Beag
• Echtra Loegairi meic Crimthainn
• Airne Fíngein
• Tromdám Guaire

Aistriúcháin ón Laidin

• Leabhar Ser Marco Polo (Il Milione le Marco Polo)
• Gabháltas Séarlais Mhóir
• Stair na Lombardach

Foinsí

• Leabhar Leasa Móir, Irish Script On Screen (ISOS)
• Lives of the Saints, G201001, CELT
• Stokes, Whitley (eag. agus aistr.), Lives of saints, from the Book of Lismore. Oxford: Clarendon Press, 1890. PDF le fáil ar archive.org</ref>
• Ó Comhraí, Eoghan (1861). "Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish History: Delivered at the Catholic University of Ireland, During the Sessions of 1855 and 1856". Baile Átha Cliath: James Duffy. 

Tuilleadh le léamh

• Breatnach, Caoimhín. "Lismore, Book of." In Medieval Ireland: An Encyclopedia, eag. Seán Duffy. Nua-Eabhrac agus Londain: Routledge, 2005, ll. 270–80.
• Macalister, R.A.S. The Book of Lismore. Facsimile with introduction. Baile Átha Cliath: Irish Manuscripts Commission, 1950.
• Ó Cuív, Brian (1983). "Observations on the Book of Lismore". Proceedings of the Royal Irish Academy 83C: 269–292. JSTOR 25506104. 
• Ó Murchadha, Family Names of County Cork. Corcaigh: The Collins Press. 2a eagrán, 1996, lch. 54

Naisc sheachtracha

• The book of Lismore, ISoS
• Book of Lismore ar maryjones.us
• Lost and found: the leabhar of Lismore comes home, Irish Times, 8ú Iúil, 2011
• The Book of Lismore: An Introduction le Donald Brady, Lismore Heritage Centre
• University College Cork to exhibit major medieval Irish manuscript, Medieval Archives, 5ú Iúil 2011