Pápa Pius IX
| Pápa Pius IX | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
Meitheamh 3, 1827 - ← Mario Ancaiani (en)  - Ignazio Giovanni Cadolini (en) → Deoisí: Archdiocese of Spoleto (en)
Nollaig 17, 1832 - Meán Fómhair 21, 1846 ← Giacomo Giustiniani (en) - Gaetano Baluffi (en) → Deoisí: Deoise Chaitliceach Imola
Nollaig 14, 1840 - Feabhra 7, 1878 ← Giacomo Giustiniani (en) - Gaetano Baluffi (en) →
Meitheamh 16, 1846 - Feabhra 7, 1878 ← Pápa Greagóir XVI - Pápa Leo XIII → | |||||||||
| Saol | |||||||||
| Ainm iomlán | Giovanni Maria Mastai Ferretti | ||||||||
| Eolas breithe | Senigallia, 13 Bealtaine 1792 | ||||||||
| Náisiúntacht | Ríocht na hIodáile | ||||||||
| Bás |
Apostolic Palace (en) agus An Róimh, 7 Feabhra 1878 | ||||||||
| Áit adhlactha |
San Lorenzo fuori le Mura (en) | ||||||||
| Cúis bháis | bás nádúrtha (ionfharchtadh miócairdiach) | ||||||||
| Muintir | |||||||||
| Céile/Céilí | luach ar iarraidh | ||||||||
| Oideachas | |||||||||
| Alma mater |
Pontifical Gregorian University (en) | ||||||||
| Teangacha |
An Iodáilis An Laidin | ||||||||
| Gairm | |||||||||
| Gairm | sagart Caitliceach agus taidhleoir | ||||||||
|
Rannpháirtí | |||||||||
| Áit oibre | An Róimh agus Stáit an Phápa | ||||||||
| Féile | |||||||||
| 7 Feabhra | |||||||||
| Cleamhnú | |||||||||
| Reiligiúin | Eaglais Chaitliceach Rómhánach | ||||||||
| Ord | Proinsiasaigh | ||||||||
 | |||||||||
Bhí Pius IX Beannaithe (Iodáilis: Pio Nono) mar dhuine de na pápaí ar an Eaglais Chaitliceach is conspóidí riamh (13 Bealtaine 1792 – 7 Feabhra 1878). Chaill sé Stáit an Phápa nuair a ghabh Giuseppe Garibaldi an Iodáil sa bhliain 1870.
D'fhógair an Chéad Comhairle Vatacáine nach ndéanfadh an Pápa faillí agus é ag labhairt ex cathedra ar ábhar creidimh.
Tús a shaoil[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh Giovanni Maria Mastai-Ferretti i Senigallia san Iodáil in 1792. Oileadh é mar shagart agus bhí sé ag obair sa tSile agus Peiriú sula fill sé ar ais ar an Iodáil mar Ardeaspag Spoleto in 1827. Ceapadh é mar Easpag Imola (a bhí i bhfad níos tábhachtaí ná Spoleto) agus cairdinéal in 1839.
Pápa[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tógadh Mastai-Ferretti mar Phápa in 1846 tar éis bháis Ghreagóir XVI. Bhí cáil air mar liobrálaí ag an am. Ghlac sé an cairdinéal liobrálach, Gizzi, mar Rúnaí Stáit.
Nuair a rinne na náisiúnaí Iodáileacha ionsaigh ar an Róimh in 1848, bhí ar an bpápa éalú ón Róimh. Tháinig sé ar ais le mheon athraithe, agus fís fíor-choimeádach aige.
I 1860 ghabh Garibaldi mór-chuid de críocha an Phápa, am a bhí aontú na hIodáile ar siúl. Ghabh an Ríocht Iodálach an Róimh agus Stáit an Phápa. Ó shin i leith, chuir Pius IX 'príosúnach na Vatacáine' air féin. Thosaigh mór-fhadhbanna ansin le Poblacht nua na Fraince agus Impireacht na Gearmáine tar éis do Bismarck an Kulturkampf a cuir i bhfeidhm. Ba léir nach raibh an meas céanna ar na mór-chumhachtaí ar an bPápa níos mó.
Diagacht[cuir in eagar | athraigh foinse]
In 1854, d'fhógair sé go raibh Muire gan smál mar dhogma Caitliceach. In 1864, d'fhógair sé an Syllabum Errorum, a chuir síos earráidí na nua-aoise.
In 1869, ghlaoigh sé an Chéad Comhairle Vatacáine; d'fhógair a Chomhairle go mbeadh an Pápa saor ó earráide nuair a labhair sé ex cathedra (ón gcathaoir) ar ábhair chreidimh nó morálta.
Pius IX & Éire[cuir in eagar | athraigh foinse]
Cheap Pius IX Pól Ó Cuilinn, Ard-easpag Átha Cliath, mar an chéad cairdinéal Éireannach i stair na heaglaise.
Scríobh Pius IX an imlitir Praedecessores nostros sa bhliain 1847.[1] Bronnadh airgead ar charthanacht in Éirinn gus an Gorta Mór faoi lán seoil.
Cháin Pius IX na "Godless colleges" (Queens) in Éirinn ag an am.[2] Scríobh sé an imlitir, Optime noscitis (Catholic University of Ireland) a tháinig amach ar 20 Márta 1854.
Bás agus comharbas[cuir in eagar | athraigh foinse]
Fuair an Pápa Pius IX bás i 1878. Chaith sé níos mó ná 31 bhliain mar phápa. Tháinig Leo XIII i gcomharbacht air.
Rinne Eoin Pól II beannú ar Pius IX sa bhliain 2000, gníomh conspöideach ag an am.
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ "Praedecessores nostros" (as en) (2021-11-17). Wikipedia.
- ↑ Aodán Ó Sé. (Meitheamh 2013 / Feasta 66 (6), lch 22.). "Dr James Good: Réabhlóidí Inmheánach Eaglaise". Dáta rochtana: 2022.