Pápa Leon X

Pápa Leon X
protonotary apostolic (en)
ab Monte Cassino
ab
cairdinéal-deagánach
riarthóir aspalda
cairdinéal-prótadheagánach
riarthóir aspalda
217. Pápa
Saol
Ainm iomlán	Giovanni di Lorenzo de' Medici
Eolas breithe	Flórans, 11 Nollaig 1475
Náisiúntacht	Stáit an Phápa
Bás	An Róimh, 1ú Nollaig 1521
Áit adhlactha	Santa Maria sopra Minerva (en)
Muintir
Athair	Lorenzo de' Medici
Máthair	Clarice Orsini
Céile/Céilí	luach ar iarraidh
Siblíní	liosta iomláin Piero the Unfortunate (en) ; Giuliano de' Medici, Diúc Nemours; Maddalena de' Medici; Lucrezia de' Medici; Contessina de' Medici;
Treibh	Teaghlach Medici
Oideachas
Alma mater	Ollscoil Pisa
Teangacha	An Iodáilis; An Laidin
Múinteoirí	Dimitrios Chalkokondyles; Filippo Decio (en)
Gairm
Gairm	sagart Caitliceach Rómhánach, sagart Caitliceach agus Pápa
	Rannpháirtí 1492 papal conclave (en) ; September 1503 papal conclave (en) ; October 1503 papal conclave (en) ; 1513 papal conclave (en)
Áit oibre	An Róimh, Stáit an Phápa agus Pisa
Cleamhnú
Reiligiúin	Eaglais Chaitliceach Rómhánach

Rugadh an Pápa Leon X ar an 11ú Nollaig, 1475, leis an ainm Giovanni di Lorenzo de' Medici. Bhí sé mar an Pápa ón 9ú Márta 1513 go dtí a bháis i 1521.^[1] Tá sé ceaptha bheith mar an Pápa is tábhachtaí i rith an Renaissance, agus bhí a cinneadh chun saol loghanna a cheadú cheann de na cúinsí ag baint leis an Reifirméisean.

Rug sé i bhFlórans sa bhliain 1475 mar an dara mac le Lorenzo de Medici^[2]. Bhí an oideachas is fearr ar fáil dó mar gheall ar cumhacht agus saibhreas a hathair. Ó 1489 rinne sé staidéir ar an diagacht agus dlí canónta ag Ollscoil Pisa. I 1492, rinne mar bhaill de Ollscoil na gCairdinéal é, gan é a bheith mar sagart roimh ré. Rinne sé an cinneadh chun a bheith ina chónaí sa Róimh, ach mar gheall ar bás a hathair agus toghadh an Pápa nua, bhog sé ar ais go bhFlórans.

Ó 1494 go 1500, rinne sé taistil thar timpeall ar Tuaisceart na hEorpa. I 1500, bhog sé ar ais don Róimh, agus d’fhan sé ann. Rinne é mar leagáid an Phápa do Bologna agus Romagna i 1511, agus i 1512 bhí sé ag stiúir thar athbhunú cumhacht na Medicis go bhFlórans.

I 1513 fuair an Pápa Julius II, bás. Bhí ar Ollscoil na gCairdinéal Pápa nua a phioca. Tar éis íosmachnamh a dhéanamh, phioc siad an Cardinéal de Medici mar Pápa. Thóg sé an ainm Leon X.

An Pápa Leon X.

Ag 37 bliain d’aois, bhí an Pápa seo mar samhail de idéal an Renaissance. Bhí an Pápa seo ciúin agus suaimhneach, difriúil leis an saighdiúir-Pápa roimhe é, Julius II.

Bhí Leo an-flaithiúl leis a chuid airgead féin, agus airgead an Eaglais. Faoi a chuid Pátrúnacht, rinne an Róimh mar lárionad cultúr an dhoman thiar arís eile. Bhí tógáil Baisleac Naomh Peadar - a roimh tosaithe faoi Julius II - déanta i bhfad níos sciobtha, bhí bailiúchán Leabharlann na Vatacáine méadaithe go mór, agus chaitear an t-uafás airgead ar na healaíona, a chuaigh faoi bhláth de bharr. Freisin, rinne cráifeacht an Pápa níos faoi faoi Leon, a raibh droch-cháil air mar gheall ar cúpla de na Pápaí roimh ré.

Thóg an 5ú Comhairle Lateran an chéad chuig bhliain dá phápacht suas, mar bhí súil aige go mbeidh sé in ann leasú a dhéanamh ar an Eaglais Chaitliceach. Theip sé leis an tasc seo, áfach, agus níor rinne sé mórán.

Thug Leon faomhadh loghanna a dhíol sa bhliain 1517 chun airgead a fháil don Eaglais. Duiridh le muintir na hEorpa go rachaidh siad díreach go Neamh má cheannaigh siad na loghanna seo. An fá a raibh an Pápa ag bailiú airgead ná chun críochnú tógáil Baisleac Naomh Peadar. Bhí sé i gceist aige freisin leath don airgead a raibh bailithe a thabhairt d’Ard Easpaig Mainz freisin. Bhí iasacht airgead tógtha ag Ard-Easpaig Mainz chun a phost a cheannach.

Nuair a chuala fear darbh ainm Mártan Liútar faoi seo bhí sé ar buille. Bheartaigh sé 95 de na rudaí a raibh mícheart leis an Eaglais a scríobh síos, agus chroch sé iad sa séipéil i Wittenberg.

Nuair a chuala an Pápa go raibh daoine ag ceistiú an Eaglais chuir sé alltacht air. Thosaigh sé Liútar a stopadh.

Bhí díospóireacht poiblí idir Liútar agus díogaire cáiliúil ag an am, Johann Eck. I rith na díospóireachta cheistigh Liútar údarás an Pápa. Scríobh an Pápa litir do Liútar ag rá go raibh air gach rud a raibh ráite aige a shéanadh nó go gcuirfeadh sé faoi choinnealbh é. Glaoitear an Exsurge Domine ar an litir seo. An freagra a raibh ag Liútar ná chun an litir a dhó go poiblí chomh maith le roinnt leabhar Caitliceach. Nuair a chuala an Pápa faoi seo chuir sé Liútar faoi choinnealbhá.

Níor rinne Leon mórán faoi an Ghearmáin agus tuaisceart na hEorpa ag brise ón Eaglais Caitliceach. Fuair sé bás ar an 1ú Nollaig 1521. Bhí sé curtha ina luí i Santa Maria sopra Minerva.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.
↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[1] "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[2] "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[1]

[2]

f p a Pápaí ar an Eaglais Chaitliceach
1ú-4ú haois	Peadar • Líneas • Anacletus • Clemeint I • Evaristus • Alaisdir I • Sixtus I • Telesphorus • Hyginus • Pius I • Anicetus • Soter • Eleuterus • Vioctór I • Zephyrinus • Callixtus I • Urban I • Pontian • Anterus • Fabian • Cornelius • Lucius I • Stiofán I • Sixtus II • Dionysius • Feilimí I • Eutychian • Caius • Marcellinus • Marcellus I • Eusbius • Miltiades • Sailbheastar I • Marcas • Iúil I • Liberius • Damasus I • Siricius • Anastasius I
5ú-8ú haois	Innocentius I • Zosimus • Bonifatius I • Celestine I • Sixtus III • Leon I • Hilarius • Simplicius • Feilimí III • Gelasius I • Anastasius II • Symmachus • Hormisdas • Eoin I • Feilimí IV • Bonifatius II • Eoin II • Agapetus I • Silverius • Vigilius • Pelagius I • Eoin III • Beinidict I • Pelagius II • Gréagóir I • Sabinian • Bonifatius III • Bonifatius IV • Adeodatus I • Bonifatius V • Honorius I • Severinus • Eoin IV • Teádóir I • Máirtín I • Eoghan I • Vitalian • Adeodatus II • Donus • Agatho • Leon II • Beinidict II • Eoin V • Conon • Sergius I • Eoin VI • Eoin VII • Sisinnius • Consaidín • Gréagóir II • Gréagóir III • Zacharias • Pápa tofa Stiofán • Stiofán II • Pól I • Stiofán III • Aidrian I • Leon III
9ú-12ú haois	Stiofán IV • Pascal I • Eoghan II • Vailintín • Gréagóir IV • Sergius II • Leon IV • Beinidict III • Nioclás I • Aidrian II • Eoin VIII • Marinus I • Aidrian III • Stiofán V • Formosus • Bonifatius VI • Stiofán VI • Romanus • Teádóir II • Eoin IX • Beinidict IV • Leon V • Sergius III • Anastasius III • Lando • Eoin X • Leon VI • Stiofán VII • Eoin XI • Leon VII • Stiofán VIII • Marinus II • Agapetus II • Eoin XII • Beinidict V • Leon VIII • Eoin XIII • Beinidict VI • Beinidict VII • Eoin XIV • Eoin XV • Gréagóir V • Sailbheastar II • Eoin XVII • Eoin XVIII • Sergius IV • Beinidict VIII • Eoin XIX • Beinidict IX • Sailbheastar III • Gréagóir VI • Clemeint II • Damasus II • Leon IX • Vioctór II • Stiofán IX • Nioclás II • Alaisdir II • Vioctór III • Urban II • Pascal II • Gelasius II • Callixtus II • Honorius II • Innocentius II • Celestine II • Lucius II • Eoghan III • Anastasius IV • Aidrian IV • Alaisdir III • Lucius III • Urban III • Gréagóir VIII • Clemeint III • Celestine III • Innocentius III
13-16ú haois	Honorius III • Gréagóir IX • Celestine IV • Innocentius IV • Alaisdir IV • Urban IV • Gréagóir X • Innocentius V • Aidrian V • Eoin XXI • Nioclás III • Máirtín IV • Honorius IV • Nioclás IV • Celestine V • Bonifatius VIII • Beinidict XI • Clemeint V • Eoin XXII • Beinidict XII • Clemeint VI • Innocentius VI • Urban V • Gréagóir XI • Urban VI • Bonifatius IX • Innocentius VII • Gréagóir XII • Máirtín V • Eoghan IV • Nioclás V • Callixtus III • Pius II • Pól II • Sixtus IV • Innocentius VIII • Alaisdir VI • Pius III • Iúil II • Leon X • Aidrian VI • Clemeint VII • Pól III • Iúil III • Marcellus II • Pól IV • Pius IV • Pius V • Gréagóir XIII • Sixtus V • Urban VII • Gréagóir XIV • Innocentius IX • Clemeint VIII
17-20ú haois	Leon XI • Pól V • Gréagóir XV • Urban VIII • Innocentius X • Alaisdir VII • Clemeint IX • Clemeint X • Innocentius XI • Alaisdir VIII • Innocentius XII • Clemeint XI • Innocentius XIII • Beinidict XIII • Clemeint XII • Beinidict XIV • Clemeint XIII • Clemeint XIV • Pius VI • Pius VII • Leo XII • Pius VIII • Gréagóir XVI • Pius IX • Leo XIII • Pius X • Beinidict XV • Pius XI • Pius XII • Eoin XXIII • Pól VI • Eoin Pól I • Eoin Pól II
21ú haois	Beinidict XVI • Proinsias