Silvio Berlusconi

Silvio Berlusconi
	;
Beathaisnéis
Breith	29 Meán Fómhair 1936; Milano (Ríocht na hIodáile)
Bás	12 Meitheamh 2023 ; 86 bliana d'aois; Milano, An Iodáil
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Chronic myelomonocytic leukemia (en) )
Ball de Sheanad na hIodáile
	13 Deireadh Fómhair 2022 – 12 Meitheamh 2023
Feisire de Pharlaimint na hEorpa
	Ina hionadaí do: Forza Italia; 2 Iúil 2019 – 12 Deireadh Fómhair 2022 – Lara Comi → ; Téarma parlaiminte: Naoú Parlaimint na hEorpa ; Toghcheantar: North-West Italy (en) ; Toghadh i: toghchán Pharlaimint na hEorpa 2019
Ball de Sheanad na hIodáile
	15 Márta 2013 – 27 Samhain 2013 ; Téarma parlaiminte: 17th Legislature of Italy (en)
Italian Minister of Economic Development (en)
	4 Bealtaine 2010 – 4 Deireadh Fómhair 2010 ; ← Claudio Scajola – Paolo Romani → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi IV Cabinet (en)
Uachtarán Chomhairle Airí Phoblacht na hIodáile
	8 Bealtaine 2008 – 16 Samhain 2011 ; ← Romano Prodi – Mario Monti → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi IV Cabinet (en) ; Ceaptha ag: Giorgio Napolitano
Ball de Theach na dTeachtaí de Phoblacht na hIodáile
	22 Aibreán 2008 – 14 Márta 2013 ; Téarma parlaiminte: 16th Legislature of Italy (en)
Ionadaí do Thionól Parlaiminteach Chomhairle na hEorpa
	Ina hionadaí do: an Iodáil; 2 Deireadh Fómhair 2006 – 29 Meán Fómhair 2008
Italian Minister of Economy and Finance (en)
	8 Bealtaine 2006 – 17 Bealtaine 2006 ; ← Giulio Tremonti – Tommaso Padoa-Schioppa → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi III Cabinet (en)
Ball de Theach na dTeachtaí de Phoblacht na hIodáile
	21 Aibreán 2006 – 28 Aibreán 2008 ; Téarma parlaiminte: 15th Legislature of Italy (en)
Italian Minister of Health (en)
	10 Márta 2006 – 17 Bealtaine 2006 ; ← Francesco Storace – Livia Turco → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi III Cabinet (en)
Uachtarán Chomhairle Airí Phoblacht na hIodáile
	23 Aibreán 2005 – 17 Bealtaine 2006 ; ← Silvio Berlusconi – Romano Prodi → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi III Cabinet (en) ; Ceaptha ag: Carlo Azeglio Ciampi
Italian Minister of Economy and Finance (en)
	3 Iúil 2004 – 16 Iúil 2004 ; ← Giulio Tremonti – Domenico Siniscalco → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi II Cabinet (en)
Uachtarán na Comhairle Eorpaí
	1 Iúil 2003 – 31 Nollaig 2003 ; ← Costas Simitis – Parthalán Ó hEachthairn →
Italian Minister of Foreign Affairs (en)
	6 Eanáir 2002 – 14 Samhain 2002 ; ← Renato Ruggiero – Franco Frattini → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi II Cabinet (en)
Uachtarán Chomhairle Airí Phoblacht na hIodáile
	11 Meitheamh 2001 – 23 Aibreán 2005 ; ← Giuliano Amato – Silvio Berlusconi → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi II Cabinet (en) ; Ceaptha ag: Carlo Azeglio Ciampi
Ball de Theach na dTeachtaí de Phoblacht na hIodáile
	25 Bealtaine 2001 – 27 Aibreán 2006 ; Téarma parlaiminte: 14th Legislature of Italy (en)
Feisire de Pharlaimint na hEorpa
	Ina hionadaí do: Forza Italia; 20 Iúil 1999 – 10 Meitheamh 2001 ; Téarma parlaiminte: Cúigiú Parlaimint na hEorpa ; Toghcheantar: North-West Italy (en) ; Toghadh i: toghchán Pharlaimint na hEorpa 1999
Ionadaí do Thionól Parlaiminteach Chomhairle na hEorpa
	Ina hionadaí do: an Iodáil; 4 Samhain 1998 – 25 Meitheamh 2001
Ball de Theach na dTeachtaí de Phoblacht na hIodáile
	2 Bealtaine 1996 – 29 Bealtaine 2001 ; Téarma parlaiminte: 13th Legislature of Italy (en)
Uachtarán Chomhairle Airí Phoblacht na hIodáile
	10 Bealtaine 1994 – 17 Eanáir 1995 ; ← Carlo Azeglio Ciampi – Lamberto Dini → ; Ball de chomh-aireacht: Berlusconi I Cabinet (en) ; Ceaptha ag: Oscar Luigi Scalfaro
Ball de Theach na dTeachtaí de Phoblacht na hIodáile
	3 Aibreán 1994 – 8 Bealtaine 1996 ; Téarma parlaiminte: 12th Legislature of Italy (en)
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Caitliceachas
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Milano - dlí-eolaíocht (–1961)
Comhairleoir dochtúireachta	Remo Franceschelli
Áit chónaithe	Palazzo Grazioli (en) ; Villa San Martino (en)
Teanga dhúchais	an Iodáilis
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Polaitíocht, media policy (en) , meáin chumarsáide agus entrepreneurship (en)
Suíomh oibre	Strasbourg ; An Bhruiséil ; An Róimh
Gairm	polaiteoir, media proprietor (en) , fiontraí, association football executive (en)
Fostóir	A.C. Milan, cathaoirleach (1986–2017)
Ball de pháirtí polaitíochta	Forza Italia (2013–2023); Pobal na Saoirse (2009–2013); Forza Italia (1994–2009)
Ball de	Propaganda Due (en) ; 15th Legislature of Italy (en) ; 16th Legislature of Italy (en) ; 17th Legislature of Italy (en) ; 14th Legislature of Italy (en) ; 12th Legislature of Italy (en) ; 13th Legislature of Italy (en) ; Tionól Parlaiminteach Chomhairle na hEorpa ; 19th Legislature of Italy (en)
Teangacha	An Iodáilis, Béarla agus an Fhraincis
Spórt	sacar
Eile
Céile	Carla Dall'Oglio (1965–1985), colscaradh; Veronica Lario (1990–2014), colscaradh
Páirtí	Francesca Pascale (2012–2020); Marta Antonia Fascina (2020–2023)
Páiste	Pier Silvio Berlusconi; ( Carla Dall'Oglio); Luigi Berlusconi; ( Veronica Lario); Marina Berlusconi; ( Carla Dall'Oglio); Barbara Berlusconi; ( Veronica Lario); Eleonora Berlusconi; ( Veronica Lario)
Athair	Luigi Berlusconi agus Rosa Bossi
Siblín	Maria Antonietta Berlusconi agus Paolo Berlusconi
Ciontaíodh i	mionnú éithigh (1990) ; → (luach ar iarraidh) ; calaois chuntasaíochta (1999) ; → (luach ar iarraidh) ; illegal party financing (en) (2000) ; → (luach ar iarraidh) ; calaois chuntasaíochta (2013) ; → (carcrú, interdiction from public works (en) ) ; calaois chánach (2013) ; → (carcrú, interdiction from public works (en) ) ; cúigleáil (2013) ; → (4 bliain carcrú, interdiction from public works (en) )
Croineolaíocht
12 Meitheamh 2023	death and state funeral of Silvio Berlusconi (en)
	Silvio Berlusconi underage prostitution charges (en)
	Gradam a fuarthas (11 Iúil 2005) Knight Grand Cross of the Order of Pius IX‎ (en) ; (21 Meitheamh 2005) Ord na dTrí Réiltín, an dara grád; (3 Eanáir 2005) Grand Cross of the Order of Prince Henry (en) ; (20 Eanáir 2004) Member of the National Order of Merit (en) ; (9 Deireadh Fómhair 2003) Medal of the Oriental Republic of Uruguay (en) ; (25 Feabhra 2002) Grand Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland (en) ; (2002) Grand Cross of the Order of the Star of Romania (en) ; (2000) Grand Cross of the National Order For Merit (en) ; Order of Merit for Labour (en) ; Ord Stara Planina; Grand Cross of Royal Norwegian Order of Merit (en) ; Grand Cross of the Order of the Sun of Peru‎ (en) ; Sacred Military Constantinian Order of Saint George (en) ; International Emmy Directorate Award (en) ; Ord Rí Abdulaziz al Saud ;
	Síniú
Suíomh gréasáin	silvioberlusconi.it

Iar-Phríomh-Aire na hIodáile, fear gnó agus pobalóir ba ea Silvio Berlusconi éist (a rugadh 29 Meán Fómhair 1936 agus a d'éag 12 Meitheamh 2023).

Fear gnó – agus fear seó – ab ea Silvio Berlusconi a raibh comhlacht mór meán cumarsáide bunaithe aige sula ndeachaigh sé le polaitíocht.^[1] Dar leis an iris Forbes, b'é Berlusconi an duine is saibhre san Iodáil sa bhliain 2014 agus maoin phearsanta EUR 9 billiún aige.^[2] B'úinéir chlub sacair A.C. Milan é go dtí 2017.

Polaitíocht

Bhunaigh Berlusconi an páirtí polaitíochta eite deise Forza Italia i 1993 agus toghadh ina Phríomh-Aire é den chéad uair an bhliain dar gcionn. Chaith sé ceithre théarma ina Phríomh-Aire ag tráthanna éagsúla idir 1994 agus 2011.

ar feadh seala sa bhliain 1994-1995.
ón mbliain 2001 go dtí 2006,
agus ón mbliain 2008 go dtí 2011.

Bhunaigh Berlusconi an páirtí Forza Italia sa bhliain 1993. Páirtí pobalach a bhí agus atá ann i gcónaí.

Sa bhliain 2001, dúirt Berlusconi gur oibrí coiléir ghoirm é, fiontraí, agus fear a thuig na feirmeoirí agus na ceardaithe. Dúirt sé le lucht gnó gur duine dá ngrúpa é, dúirt sé le feirmeoirí gur chabhraigh sé lena thuismitheoirí sna páirceanna i ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda agus dúirt sé le ceardaithe gurbh é féin a chuir síos an brat urláir ina chéad oifig. Bhí an teachtaireacht soiléir ar dtús: "Is duine mar sibh féin mise, fear a tháinig chun cinn sa saol as a stuaim féin".

Bhí muinín ag an am ag daoine as a scileanna bainisteoireachta agus bhí an tuairim ann go forleathan nach mbeadh deacracht aige ag reáchtáil Italia Inc., ós rud é gur éirigh leis impireacht mhór gnó a riar go héifeachtach.^[3]

Sa bhliain 2007, bhunaigh Berlusconi páirtí eile - comhghuaillíocht pholaitiúil i ndáiríre - le Gianfranco Fini, Popolo della Liberta (PDL).^[4] Gheall sé sláinte eacnamaíochta dá thír agus bhí sé ina phríomh-aire don tríú uair ón mbliain 2008 go dtí 2011. Bhrúdh as an bpost é sa deireadh mar gheall ar ghéarchéim fiachais.^[5]

Sa bhliain 2012, d'fhógair Príomh-aire na hIodáile ag an am, Mario Monti, go raibh sé chun éirí as a phost i ndiaidh do pháirtí an iarPhríomh-Aire, Silvio Berlusconi, a dtacaíocht don rialtas a tharraingt siar.^[7]

Bhí Berlusconi ag streachailt le drochshláinte sna 2010-20idí. Mar sin féin, feisire i bParlaimint na hEorpa a bhí ann idir 2019 agus 2022 agus toghadh é ina Sheanadóir i bparlaimint na hIodáile i mí Dheireadh Fómhair 2022, tráth a chuaigh Forza Italia i gcomhrialtas le páirtí eite deise an Phríomh-Aire Giorgia Meloni.^[1]

Conspóidí

Tharraing sé conspóid go minic agus cuireadh an dlí air go minic i gcaitheamh na mblianta a bhí sé ina pholaiteoir.

Cúisíodh é i gcúbláil airgid, i gcalaois chánach, i gcuntasaíocht bhréige agus in iarracht a dhéanamh breab a thabhairt do bhreitheamh – i measc neart cúiseanna eile.^[1] Fuarthas ciontach é i gcuid de na cúiseanna sin, neamhchiontach i gcuid eile agus cuireadh a chiontú ar neamhní in amanna eile, agus bhí cásanna eile ar siúl i gcónaí sa bhliain 2023 nuair a d'éag sé

Sa bhliain 2012, bhí téarma príosúin bliana gearrtha air as imghabháil cánach dofhulaingthe agus polaitiúil (ní dhearna sé ach seirbhís pobail níos déanaí). Dúirt Berlusconi freisin go raibh an tír míshibhialta, barbartha agus nach raibh sí daonlathach níos mó.^[8]

Bhí conspóidí ag baint le Berlusconi faoina chaidrimh le mná. Bhí an nós aige cóisir a reáchtáil le mná nochta (striapacha is cosúil), darbh ainm 'Bunga-Bunga'. In 2013, ciontaíodh é i gcaidreamh collaí a bheith aige le cailín faoi aois ach cuireadh an ciontú sin ar neamhní an bhliain dar gcionn. Bhí sé os comhair na cúirte ar chúiseanna brionnaithe fós nuair a d'éag sé.

Saol

Rugadh Berlusconi i Milano i mí Mheán Fómhair 1936. Ba fheidhmeannach meánaicmeach bainc é a athair.

D’íoc Berlusconi as a thréimhse san ollscoil trí bheith ag obair mar crooner (amhránaí) ar chúrsóirí agus trí tháille a ghearradh ar a chomhscoláirí as a bpáipéir scrúdaithe a scríobh. Chríochnaigh sé a chuid staidéir le céim sa dlí.

Fear gnó

Bhí cáil agus rachmas ag Berlusconi sular thosaigh sé a ghairm pholaitiúil Sa bhliain 1962, ag am a raibh borradh faoi thionscal na tógála, bhunaigh sé comhlacht darbh ainm Edilnor. Seacht mbliana ina dhiaidh sin fuair sé 3 bhilliún lira ar iasacht chun an baile codail Milano 2 a thógáil in aice lena chathair dhúchais. Gan mhoill, ba é Berlusconi an forbróir ba mhó áras cónaithe agus móreastát réadach miondíola san Iodáil.

I 1974 thosaigh Berlusconi ag infheistiú in earnáil na teilifíse den chéad uair, earnáil bhí ar tí fás go mór. I 1980, bhunaigh sé Canale 5, an chéad ghréasán tráchtála náisiúnta teilifíse, mar aon le Italia 1 i 1982 agus Rete 4 i 1984. D’éirigh leis é sin a dhéanamh mar gur rialaigh an Chúirt Bhunreachtúil i 1976 nach raibh sé de chead ag an stáisiún náisiúnta teilifíse, RAI (Radio Televisione Italiana) monaplacht a bheith aige i réimse na craoltóireachta náisiúnta a thuilleadh. I ndiaidh an chinnte seo, d’imigh cúrsaí ó smacht agus bunaíodh 700 stáisiún bradach teilifíse ar fud na hIodáile.

Bhunaigh sé an comhlacht Mediaset^[9] sa bhliain 1987, an t-ilchomhlacht meán is mó san Iodáil níos déanaí.

Sacar

Milanese cruthanta a bhí ann agus ba leis ceann de na cumainn sacair is mó san Eoraip, AC Milan, idir 1986 agus 2017.

Bás

Bhí cóir leighis á cur ar Berlusconi in Ospidéal San Raffaele in Milano faoi ionfhabhtú scamhóige, nuair a d'éag dé ar 12 Meitheamh 2023. Bhí sé 86 bliain d'aois agus bhí leoicéime air le tamall.^[10]

Féach freisin

Tagairtí

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Nuacht RTÉ (2023-06-12). "Iar-Phríomh-Aire na hIodáile Silvio Berlusconi tar éis bháis" (as ga-IE).
↑ "Silvio Berlusconi & family" (en). Forbes. Dáta rochtana: 2023-06-12.
↑ Roberta Stefan (EAGRÁN 12 · AIBREÁN 2002). "Silvio Berlusconi: ag imirt deismireachta ar náisiún" (ga-IE). Beo!. Dáta rochtana: 2023-06-12.
↑ "The People of Freedom" (as en) (2023-06-13). Wikipedia.
↑ Conradh na Gaeilge, Londain (17 Meitheamh 2023). "‎Nuacht Mhall: (Tiobraid Árann)" (en-CA). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-06-18.
↑ "Veronica Lario" (as en) (2023-05-13). Wikipedia.
↑ Nuacht RTÉ (2012-12-09). "Ceannlínte Nuachta" (as ga-IE).
↑ Nuacht RTÉ (2012-10-27). "Ceannlínte Nuachta" (as ga).
↑ "Mediaset" (as en) (2023-05-20). Wikipedia.
↑ Barbie Latza Nadeau,Valentina Di Donato,Alex Hardie,Rob Picheta (2023-04-06). "Former Italian PM Silvio Berlusconi diagnosed with leukemia" (en). CNN. Dáta rochtana: 2023-06-13.

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Nuacht RTÉ (2023-06-12). "Iar-Phríomh-Aire na hIodáile Silvio Berlusconi tar éis bháis" (as ga-IE).

[2] "Silvio Berlusconi & family" (en). Forbes. Dáta rochtana: 2023-06-12.

[3] Roberta Stefan (EAGRÁN 12 · AIBREÁN 2002). "Silvio Berlusconi: ag imirt deismireachta ar náisiún" (ga-IE). Beo!. Dáta rochtana: 2023-06-12.

[4] "The People of Freedom" (as en) (2023-06-13). Wikipedia.

[5] Conradh na Gaeilge, Londain (17 Meitheamh 2023). "‎Nuacht Mhall: (Tiobraid Árann)" (en-CA). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-06-18.

[6] "Veronica Lario" (as en) (2023-05-13). Wikipedia.

[7] Nuacht RTÉ (2012-12-09). "Ceannlínte Nuachta" (as ga-IE).

[8] Nuacht RTÉ (2012-10-27). "Ceannlínte Nuachta" (as ga).

[9] "Mediaset" (as en) (2023-05-20). Wikipedia.

[10] Barbie Latza Nadeau,Valentina Di Donato,Alex Hardie,Rob Picheta (2023-04-06). "Former Italian PM Silvio Berlusconi diagnosed with leukemia" (en). CNN. Dáta rochtana: 2023-06-13.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]