Arthur Wellesley, 1ú Diúc Wellington

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Arthur Wellesley, 1ú Diúc Wellington
Sir Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington.png
Ball de Chomhairle Dhlíthiúil na Ríochta Aontaithe


Rúnaí Stáit Cogaidh agus Coilíneachtaí


Thomas Spring Rice, 1st Baron Monteagle of Brandon (en) Aistrigh - George Hamilton-Gordon
Ball de Ríchomhairle na hÉireann


Ball de 2ú Parlaimint na Ríochta Aontaithe


Ball Parlaiminte i bParlaimint na hÉireann


Ball de 4ú Parlaimint na Ríochta Aontaithe


Ball de 3ú Parlaimint na Ríochta Aontaithe


ambasadóir na Ríochta Aontaithe chun na Fraince

1814 - 1815
Constábla an Túir

1826 - 1852
Francis Rawdon-Hastings, 1st Marquess of Hastings (en) Aistrigh - Stapleton Cotton, 1st Viscount Combermere (en) Aistrigh
Ceannaire teach na dtiarnaí

Eanáir 1828 - Samhain 1830
Frederick John Robinson - Charles Grey, 2ú Iarla Grey
Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe

Eanáir 22, 1828 - Samhain 16, 1830
Frederick John Robinson - Charles Grey, 2ú Iarla Grey
Seansailéir Ollscoil Oxford

1834 - 1852
Rúnaí Stáit do Ghnóthaí Eachtracha agus Comhlathais

Samhain 14, 1834 - Aibreán 18, 1835
Henry John Temple - Henry John Temple
Rúnaí Baile

Samhain 15, 1834 - Nollaig 15, 1834
John Ponsonby - Henry Goulburn (en) Aistrigh
Ceannaire teach na dtiarnaí

Samhain 17, 1834 - Aibreán 8, 1835
William Lamb - William Lamb
Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe

Samhain 17, 1834 - Nollaig 9, 1834
William Lamb - Robert Peel
Ceannaire teach na dtiarnaí

Meán Fómhair 3, 1841 - Meitheamh 27, 1846
William Lamb - Henry Petty-Fitzmaurice, 3rd Marquess of Lansdowne (en) Aistrigh
Saol
Ainm iomlánArthur Colley Wellesley
Eolas breitheBaile Átha Cliath, 1ú Bealtaine 1769
NáisiúntachtÉire
Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
Ríocht na Portaingéile
Áit chónaitheCaisleán an Daingin
BásWalmer Castle (en) Aistrigh, 14 Meán Fómhair 1852
Áit adhlacthaArdeaglais Naomh Pól
Cúis bháisbás nádúrtha (stróc)
Muintir
AthairGarret Wesley
MáthairAnne Wellesley, Countess of Mornington
Céile/CéilíCatherine Wellesley, Duchess of Wellington (en) Aistrigh  (Aibreán 10, 1806 -
Páistí
Siblíní
TreibhWellesley (en) Aistrigh
Oideachas
Alma materColáiste Eton
Beverley Grammar School (en) Aistrigh
Drogheda Grammar School (en) Aistrigh
Teangachaan Béarla
Gairm
Gairmpolaiteoir, taidhleoir, oifigeach míleata agus bretteur (en) Aistrigh
Áit oibreLondain
FostóiríOllscoil Oxford
Oifig Gnóthaí Eachtracha
Duaiseanna
enllaç= Knight of the Order of the Holy Spirit  (Samhain 27, 1815)
enllaç= Knight of the Order of Saint-Michel
enllaç= Knight of the Order of the Golden Fleece  (Lúnasa 7, 1812)
Comhalta den Chumann Ríoga
enllaç= Grand Cross of the Order of Maria Theresa
enllaç= Order of the Black Eagle
enllaç= Knight Grand Cross of the Order of the Bath
enllaç= Knight Grand Cross of the Military Order of William  (Iúil 8, 1815)
enllaç= Order of Saint Alexander Nevsky
enllaç= Order of St. Andrew
enllaç= Ord an Ghairtéir
enllaç= Order of St Patrick
enllaç= Royal Guelphic Order
enllaç= Order of Saint Ferdinand
enllaç= Grand Cross of the Royal and Military Order of Saint Hermenegild  (Feabhra 1, 1817)
enllaç= Grand Cross of the Order of the Tower and Sword  (Deireadh Fómhair 18, 1811)
enllaç= Order of the Red Eagle 1st Class
enllaç= Military Order of Max Joseph
enllaç= Order of Fidelity
enllaç= Order of the Zähringer Lion
enllaç= Order of the Rue Crown
enllaç= Knight of the Grand Cross of the Order of the Sword
enllaç= Knight of the Order of the Elephant  (Iúil 1815)
enllaç= Order of Saint Januarius
enllaç= Knight Grand Cross of the Order of Saint Ferdinand and of Merit  (Iúil 16, 1817)
enllaç= Order of the Most Holy Annunciation
enllaç= Knight Grand Cross of the Order of Saints Maurice and Lazarus
enllaç= Order of St. George, 1st class
enllaç= knight of the Order of Saints Maurice and Lazarus
enllaç= Army Gold Medal
enllaç= Order of the Golden Fleece  (Lúnasa 7, 1812)
enllaç= Order of Saint Hermenegild
enllaç= Military Order of the Tower and Sword
enllaç= Order of the Holy Spirit
enllaç= Order of Maria Theresa I
enllaç= Order of the Red Eagle
enllaç= Order of Saint Ferdinand and of Merit
enllaç= Order of Saints Maurice and Lazarus
enllaç= Order of St. George  (Márta 4, 1814)
enllaç= Order of Saint Anna, 1st class
enllaç= Waterloo Medal
enllaç= Commander of the Order of the Sword
BallraíochtAn Cumann Ríoga
Academy of Science for Public Utility (en) Aistrigh
Seirbhís mhíleata
Brainse míleataArm na Breataine
Céimmarascal machaire
Throid sé/sí agFrench Revolutionary Wars (en) Aistrigh
Cogaí Napoléon
Cogadh na Saoirse
Cleamhnú
Páirtithe polaitíochtaPáirtí na dTóraithe
An Páirtí Coimeádach
Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington Signature.svg

Bhí Arthur Wellesley, an chéad díuc Wellington (1 Bealtaine 1769 - 14 Meán Fómhair 1852) ar dhuine de na saighdiúirí agus státairí ba thábhachtaí sa mBreatain i rith na naoú haoise déag.[1][2][3]

In Éirinn a rugadh é (ag 24 Sráid Mhuirfean Uachtarach i mBaile Átha Cliath, an t-óstán Merrion inniu), de phór uasal.

Gníomhaíocht mhíleata[cuir in eagar | athraigh foinse]

Chaith sé tamall ina aide-de-camp do dhá Lord Lieutenant in Éirinn.

Throid Wellesley san Ísiltír agus san India, i gCath Seringapatam sa gCeathrú Cogadh Anglo-Mysore. Déanadh gobharnóir ar Seringapatam agus ar Mysore de ina dhiaidh sin.

Tharraing Wellesley cáil air féin mar ghinearál i leithinis na Spáinne agus na Poirtingéile i rith chogaidh Napoleon.

Tugadh grád marascal machaire (field marshall) dhó tar éis buanna in aghaidh na Fraince ag Cath Vitoria in 1813.

Tar éis dhíbirt Napoleon in 1814, chaith sé tréimhse ina ambasadóir chun na Fraince. Déanadh Diúc de. Bhí sé i gceannas ar an arm a bhuail Napoleon ag Cath Waterloo sa bhliain 1815, ceann de na comhraic is iomráití, agus is tábhachtaí, i stair na hEorpa.[4] B'fhearr aithne ar an Mharascal Machaire Arthur Wellesley mar The Duke of Wellington in dhiaidh sin.

Príomhalt: Cath Waterloo
Teach Mornington, i mBÁC, áit a rugadh Wellesley, is cosúil

Príomh-aire[cuir in eagar | athraigh foinse]

Nuair a bhí sé fós óg, toghadh é ina fheisire i bParlaimint na hÉireann.

Chaith Wellesley dhá thréimhse ina phríomh-aire leis na Tóraithe, ar dtús idir 1828-30 agus arís in 1834.

Phós sé Kitty Pakenham san Eaglais Naomh George, 1806

Ba ea Wellesley a bhí ina phríomh-aire njuair a ritheadh an tAcht Faoisimh do Chaitlicigh (Fuascailt na gCaitliceach) sa bhliain 1829.

Bhí Wellesley ina phríomh-cheannasaí ar arm na Breataine go dtí gur cailleadh é in 1852.

Pearsanta[cuir in eagar | athraigh foinse]

Cuimhneachán Wellington i mBÁC inniu

B’Éireannach é Wellington féin ach ní raibh sé iomlán ar a shuaimhneas lena fhéiniúlacht. “Because a man is born in a stable, that does not make him a horse”, ráiteas a leagtar air.

Mar oifigeach, bhí sé in Éirinn go minic chun saighdiúirí a earcú. Measadh gur Éireannaigh iad 30% dá shaighdiúirí Wellington in Waterloo. Agus mar gur tharla na himeachtaí seo i bhfad roimh an athrú mór teanga a bhain leis an nGorta Mór, is cinnte go raibh Gaeilge le clos. Fear ilteangach ba ea Wellesley, agus scileanna maithe cumarsáide aige.[5] Mar sin, is cosúil go raibh an cúpla focal aige, ar a laghad.

Dóighiúil, láidir agus rachmasach,  bhí na mná  sa tóir ar Wellesley, agus ar an Duke níos déanaí. Agus  fear mór ban a bhí i Wellesley chomh maith.

Phós Wellesley Kitty Pakenham san Eaglais Naomh George,[6] i mBÁC ar 10 Aibréan 1806. Bhí beirt chlainne orthu ach d'éirigh sé scartha óna bhean agus leannáin luí go leor aige ar feadh a shaoil.

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. "Wellesley (Wesley), Arthur | Dictionary of Irish Biography" (en). www.dib.ie. Dáta rochtana: 2022-09-14.
  2. "The Duke of Wellington Called "the Beau"" (1861-04-27). Notes and Queries s2-XI (278): 339–339. doi:10.1093/nq/s2-xi.278.339j. ISSN 1471-6941. 
  3. "This month in history: The funeral of the Duke of Wellington | The Gazette". www.thegazette.co.uk. Dáta rochtana: 2022-09-14.
  4. Breandán M Mac Gearailt (20 Meitheamh 2015). "Waterloo na nGael – léiriú snasta, machnamhach ar eachtra mhór" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-09-14.
  5. "Wellington: A Hero, His Earnings, and His Score on the Marriage Market | Regency Explorer" (en-US). Dáta rochtana: 2022-09-14.
  6. "St. George's Church, Dublin" (as en) (2022-07-24). Wikipedia.