An Chatalóin

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn Chatalóin
Catalunya (ca)
Catalonha (oc) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach
Bratach
NASA Satellite Catalonia.jpg
Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnEls Segadors (25 Feabhra 1993) Cuir in eagar ar Wikidata

Ainmnithe in ómósCatalónaigh Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Localització catalunya països catalans.svg Map
 41°50′15″N 1°32′16″E / 41.8375°N 1.5378°E / 41.8375; 1.5378
Stát ceannasachAn Spáinn Cuir in eagar ar Wikidata

PríomhchathairBarcelona Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán7,747,709 (2022) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús242.91 hab./km²
Teanga oifigiúilAn Chatalóinis
An Spáinnis
An Ocsatáinis Cuir in eagar ar Wikidata
Reiligiúnneamh-shainchreidmheach Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid dePaïsos Catalans
Pyrenees–Mediterranean Euroregion (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla31,895 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceAn Mheánmhuir Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdePica d'Estats (en) Aistrigh (3,143.45 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleEstany de Vilacolum (en) Aistrigh (−1 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síCaptaincy General of Catalonia (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú 988Contaetha na Catalóine
1137Corón na hAragóine
1283Catalan constitutions (en) Aistrigh
1469Na Monarcaí Caitliceacha
1715Nueva Planta decrees (en) Aistrigh
1932Statute of Autonomy of Catalonia of 1932 (en) Aistrigh
25 Deireadh Fómhair 1979Statute of Autonomy of Catalonia of 1979 (en) Aistrigh
18 Meitheamh 2006Statute of Autonomy of Catalonia 2006 (en) Aistrigh
Eachtra barrthábhachtach
Saoire phoiblí
ÉarlamhNaomh Seoirse agus Our Lady of Montserrat (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaiscóras parlaiminteach Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas na Catalóine Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachParlaimint na Catalóine Cuir in eagar ar Wikidata
• Uachtarán den Gheneralitat de Catalunya Cuir in eagar ar WikidataPere Aragonès i Garcia (2021–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeHigh Court of Justice of Catalonia (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil238,308,749 € (2019) Cuir in eagar ar Wikidata
AirgeadraEuro Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Cód ISO 3166-2ES-CT Cuir in eagar ar Wikidata
Cód NUTSES51 Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinweb.gencat.cat… Cuir in eagar ar Wikidata

Is comhphobal féinrialaitheach in oirthuaisceart na Spáinne í an Chatalóin (CatalóinisCatalunya, OcsatáinisCatalonha, SpáinnisCataluña). Tá stádas aige mar Náisiún agus d'fhógair parlaimint an chomhphobail neamhspleáchas sa bhliain 2017.

Tá ceithre cúige sa chomhphobal: Barcelona, Girona, Lleida, agus Tarragona. Is í Barcelona an phríomhchathair agus an chathair is mó. Tá Barcelona mar an dara bardas is mó sa Spáinn. Tá trí theanga oifigiúil sa chomhphobal; An Chatalóinis, An Ocsatáinis agus An Spáinnis.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Féach freisin Stair na Catalóine

Neamhspleáchas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 27 Deireadh Fómhair, 2017, d'fhógair Parlaimint na Catalóine neamhspleáchas i ndiaidh reifrinn. Vótáil Seanad na Spáinne chun riail dhíreach a chur i bhfeidhm agus fuair siad réidh le parlaimint na Catalóine trí thoghcháin ar an 21 Nollaig. Ar an 2 Samhain cuireadh 7 iar-airí an rialtais i bprisiún ar chúis "réabhlóid agus mí-úsáid airgid poblí", agus theith airí eile go tíortha éagsúla, Uachtaráin Carles Puigdemont ina measc.

Tír Eolas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá teorainn aige leis an bhFrainc agus Andóra ó thuaidh, Aragón san iarthiar, agus Valencia ó dheas. San oirthear tá 580 cm de chósta na Meánmhara aige.

Tá achar 32,114 Cm² le daonra oifigiúil 7,522,596 aige sé sin 234 duine gach ciliméadar.


Aonaid Riaracháin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Provincias de Cataluña.svg

Is iad na cúigí na haonaid riaracháin is sine sa Chatalóin. Tógann siad ainm phríomhchathair an chúige. Bunaíodh an comhphohbal trí aontú foirmiúil na ceithre cúigi:

Cúige Príomhchathair Achar (cm²) Daonra Municipios
Barcelona (Cúige) Barcelona 7,728 5,576,037 311
Gerona (Cúige) Gerona 5,910 755,716 221
Lleida (Cúige) Lleida 12,172 432,384 231
Tarragona (Cúige) Tarragona 6,303 791,693 184

Faoi bhun na cúigí tá 41 contaetha nó Comarcas atá rialaithe ag comhairle chontae nó consell comarcal. Séard atá i gceist ná bailiúcháin bardais ag eagrú go hoifigiúil maidir le dualgaisí agus seibhisí ar leith. Bhíodh Gleann Aran mar chontae ach ón mbliain 2015 tá stádas ar leith aige mar aonán críche féinrialaitheach.

Tá 948 bardais faoi láthair. Rialann ajuntament an bardas agus toghfar é gach ceithre bhliana sna toghcháin áitiúil. De ghnáth bíonn an comhairle bardais ag suí in Halla an Bhaile (ajuntament, casa de la ciutatcasa de la vila).

Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bardais is mó sa Chatalóin (2017)[1]

Barcelona
Barcelona
L'Hospitalet de Llobregat
L'Hospitalet de Llobregat
Badalona
Badalona
Terrassa
Terrassa
Sabadell
Sabadell

Bardas Cúige Daonra Bardas Cúige Daonra

Lleida
Lleida
Tarragona
Tarragona
Mataró
Mataró
Santa Coloma de Gramenet
Santa Coloma de Gramenet
Reus
Reus

1 Flag of Barcelona.svg Barcelona Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 1,608,746   11 Bandera de Girona.svg Girona Flag of Girona province (unofficial).svg Girona 98,255
2 Bandera de l'Hospitalet de Llobregat.svg L'Hospitalet de Llobregat Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 569,002   12 Bandera Sant Cugat del Vallès.png Sant Cugat del Vallès Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 88,921
3 Bandera Badalona.svg Badalona Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 215,634   13 Escut de Cornellà de Llobregat.svg Cornellà de Llobregat Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 86,072
4 Terrassa Spain.svg Terrassa Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 232,770   14 Flag of Sant Boi de Llobregat.svg Sant Boi de Llobregat Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 82,402
5 Flag of Sabadell.svg Sabadell Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 208,246   15 Flag of Rubi.svg Rubí Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 75,568
6 Flag of Lleida.svg Lleida Bandera de la provincia de Lérida.svg Lleida 195,389   16 Bandera de Manresa fosca.svg Manresa Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 74,752
7 Bandera de Tarragona.svg Tarragona Diputació copy.jpg Tarragona 131,094   17 Flag of Vilanova i la Geltrú.svg Vilanova i la Geltrú Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 65,972
8 Flag of Mataró.svg Mataró Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 125,517   18 Flag of Viladecans.svg Viladecans Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 65,779
9 Escut de Santa Coloma de Gramenet.svg Santa Coloma de Gramenet Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 117,153   19 Bandera Castelldefels.jpg Castelldefels Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 64,829
10 Flag of Reus (Tarragona).svg Reus Diputació copy.jpg Tarragona 103,615   20 Íomhá:Bandera estepona.PNG El Prat de Llobregat Flag of Barcelona province(official).svg Barcelona 63,457


Cultúr[cuir in eagar | athraigh foinse]

Teanga[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá trí theanga oifigiúla á labhairt sa réigiún: Catalóinis a bhfuil mar theanga dúchais ag beagnach leathchuid de mhuintir an chomhphobail, chomh maith leis an Spáinnis, agus an Aranais, canúint de chuid na hOcsatáinise a labhraítear sa ghleann d'Aran i gcoirnéal beag iargúlta sa chuid is faide siar ó thuaidh den chomhphobal atá suite díreach in aice na teorann leis an bhFrainc.


Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]



Comhphobail fhéinrialaitheacha na Spáinne
Flag of Spain.svg

An Andalúis | Aragón | Asturias | Na hOileáin Bhailéaracha | Tír na mBascach Theas | Cantabria | Castilla-La Mancha | Castilla y León | Na hOileáin Chanáracha | An Chatalóin | Extremadura | An Ghailís | La Rioja | Comhphobal Mhaidrid | Murcia | Navarra | Comhphobal Valencia

Cathracha fhéinrialaitheacha na Spáinne

Ceuta · Melilla