Réigiún Murcia

Réigiún Murcia
Región de Murcia (es)
Bratach Armas
Suíomh
38° 00′ N, 1° 50′ O
Stát ceannasach	an Spáinn
Príomhchathair	Cathair Murcia
Daonra
Iomlán	1,571,933 (2024)
• Dlús	138.95 hab./km²
Tíreolaíocht
Achar dromchla	11,313 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an Mheánmhuir
Airde	348 m
Pointe is airde	Macizo de Revolcadores (2,014 m)
Ar theorainn le	Comhphobal Valencia An Andalúis Castilla-La Mancha
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Region of Murcia (en)
Cruthú	1982
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháin	Council of Government of the Region of Murcia (en)
Comhlacht reachtach	Regional Assembly of Murcia (en)
• Uachtarán Réigiún Murcia	Fernando López Miras (2017–)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 UTC+02:00
Cód ISO 3166-2	ES-MC
Cód NUTS	ES62
INE code (en)	30
Eile
Suíomh gréasáin	carm.es

Tá Comhphobal Féinrialaithe Murcia (Spáinnis: Comunidad Autónoma de la Región de Murcia) suite in iardheisceart na Spáinne idir Andalucía agus Comhphobal Valencia ar chósta na Meánmhara.

Níl ach cúige amháin sa réigiún, rud as an ngnáth do réigiúin na Spáinne. Dá bharr seo, oibríonn rialtas an réigiúin agus an chomhphobail mar aonad amháin. Is í cathair Murcia príomhchathair an chúige.

Tá teorainn aici le Andalucía (cúigí Almería agus Granada); Castilla-La Mancha (cúige Albacete), a bhí ceangailte go stairiúil le Murcia go dtí an bhliain 1833; Comhphobal Valencia (cúige Alicante); agus an Mheánmhuir. Is é Revolcadores (2015 m) an sliabh is mó sa réigiún.

Tá sé 11,313 km² ina achar, agus tá daonra 1.2 million ina gcónaí sa réigiún, trian acu ina gcónaí sa phríomhchathair. Tá 48 contae sa réigiún ina measc Los Alcázares, Caravaca de la Cruz, Cartagena, San Pedro del Pinatar agus ar ndóigh Murcia.

Soláthraíonn an réigiún torthaí, glasraí, agus bláthanna don tír agus don chuid eile na hEorpa. Tá fíon iontach le fáil in aice na mbailte Bullas, Yecla, agus Jumilla, chomh maith le hola olóige in aice le Moratalla. Go ginearálta, is ceantar te é Murcia agus dá bharr sin, is áit oiriúnach í don talmhaíocht. Is beagán frasaíochta atá ann áfach, agus bíonn soláthar uisce ina fhadhb mhór san áit, go háirithe ó thaobh na turasóireachta de. Gan an dara rogha a bheith acu, tógtar uisce ón Río Segura (an abhainn is truaillithe san Eoraip).

Stair

Thosaigh na Cartagaigh port trádála ar an gcósta ag Cartagena, baile ar thug na Rómhánaigh Carthago Nova uirthi. Cheap na Cartagaigh go raibh an Spáinn mar chuid den Impireacht a bhí acu. Bhí Murcia ina chuid den chúige Rómhánach Hispania Carthaginensis. Faoi na Múraigh (a thug isteach eolaíocht an uiscithe, rud a bhfuil an talmhaíocht ag brath uirthi). I measc na gcathracha a bhí ann, bhí Orihuela, Lorca, Mula agus Chinchilla de réir Idrisi sa 11ú haois.

Tháinig Ríocht Neamhspleách Murcia ar an bhfód mar taifa san 11ú haois. Bhí Albacete agus cuid d'Almería san áireamh sa Taifa Múrach seo. I ndiaidh Chath Sagrajas sa bhliain 1086, thóg an ríshliocht Almoravid nó taifas go léir nuair a athaontaíodh an Spáinn Mhoslamach. Ghéill an rí Múrach Murcia do Ferdinand III sa bhliain 1243. Mar ba ghnáth, díbríodh na Moslamaigh as an gcathair.

Roinn Alfonso X an ríocht i trí chuid chun riarachán an réigiúin a éascú.

Ghabh Alfonso an réigiún iomlán sa bhliain 1266, agus mhair sé mar ríocht vasáilleach go dtí na leasúcháin a tháinig isteach leis an mbunreacht liobrálach sa bhliain 1812. Leis an gcóras nua féinrialaithe a cuireadh i bhfeidhm sa bhliain 1982, rinneadh comhphobal neamhspleách de Murcia.

Teanga

Tá an Spáinnis a labhraítear sa réigiún beagáinín difriúil ó áiteanna eile sa Spáinn. Faigheann “Muircis” (nó Panochó) réidh le focail a chríochnaíonn ar chonsan agus cuireann sí béim ar fhoclóireacht áitiúil. Tagann cuid mhaith den stór focal ó sheanfhocail Araibise agus Aragóinis. Tá cosúlachtaí idir an chanúint in Murcia agus na canúintí eile sa chúige Almería, Andalucía.

Riarachán agus Daonra

Learscáil na mBardas

Níl ach 45 bardas sa réigiún — is é an réigiún a bhfuil an líon is lú bardas ann. É sin ráite, is é Murcia an 7ú bardas is mó sa Spáinn, is é Cartagena an 23ú bardas is mó, agus Lorca an 69ú bardas is mó. Is é mórcheantar uirbeach Murcia an 10ú mórcheantar uirbeach is mó sa tír. Tá roinnt de na bardais sách mór agus mar sin bíonn roinnt acu eagraithe mar cheantar bardais. Tá 54 ceantar nó pedaías i mbardas Murcia mar shampla.

Tá 12 chontae nó comarcas sa réigiún, ach níl mórán cumhachta acu mar aonaid riaracháin.

Contaetha Murcia