An Iorua

An Iorua
	Kongeriket Norge (nb); Kongeriket Noreg (nn)
Flag of Norway (en)	Coat of arms of Norway (en)
Aintiún	Ja, vi elsker dette landet (en)
Mana	«Powered by nature»
Ainmnithe in ómós	tuaisceart agus bóthar
Suíomh
	65°N 11°E / 65°N 11°E
Príomhchathair	Osló
Daonra
Iomlán	5,391,369 (2021)
Teanga, nó leagan teanga	Bokmål ; Sami languages (en) ; Nynorsk ; Ioruais
Tíreolaíocht
Cuid de	Críoch Lochlann, Na Stáit Nordacha, Scandinavian Peninsula (en) , Fennoscandia (en) agus An Eoraip
Achar dromchla	385,207 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Norwegian Sea (en) , Barents Sea (en) , An Mhuir Thuaidh agus Skagerrak
Pointe is airde	Galdhøpiggen (en) (2,468.854 m)
Pointe is ísle	Norwegian Sea (en) (0 m)
Ar theorainn le	An tSualainn ; An Fhionlainn ; An Rúis ; An tAontas Eorpach (Eanáir 1, 1995)
Sonraí stairiúla
	9 century; Bealtaine 17, 1814: Constitution (en) ; Meitheamh 7, 1905: separated from (en) Union between Sweden and Norway (en) ; Deireadh Fómhair 26, 1905: Diplomatic recognition (en) separated from (en) Union between Sweden and Norway (en)
Saoire phoiblí	New Year's Day (en) (1 Eanáir); Déardaoin Mandála (Easter − 3 days (en) ); Aoine an Chéasta (Easter − 2 days (en) ); Easter Sunday (en) (22 Márta); Luan Cásca (Easter + 1 day (en) ); International Workers' Day (en) (1 Bealtaine); Norwegian Constitution Day (en) (17 Bealtaine); Deascabháil (Easter + 39 days (en) ); Whitsun (en) (Easter + 49 days (en) ); Luan Cincíse (Easter + 50 days (en) ); Christmas Day (en) (25 Nollaig); Second Day of Christmas (en) (26 Nollaig)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	monarcacht bhunreachtúil agus representative democracy (en)
Comhlacht feidhmiúcháin	Government of Norway (en)
Comhlacht reachtach	Stortinget (en)
• monarch of Norway (en)	Harald V of Norway (en) (Eanáir 17, 1991)
• Prime Minister of Norway (en)	Erna Solberg (Deireadh Fómhair 16, 2013)
Údarás breithiúnach is airde	Supreme Court of Norway (en)
Eacnamaíocht
Airgeadra	krone na hIorua
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00
Fearann Idirlín barrleibhéil	.no (en)
Glaochód	+47
Uimhir theileafóin éigeandála	112, 110 (en) agus 113 (en)
Eile
Láithreán gréasáin	norway.no

Is tír in iarthuaisceart na hEorpa í Ríocht na hIorua (Bokmål: Kongeriket Norge; Nynorsk: Kongeriket Noreg), nó an Iorua (Bokmål: Norge; Nynorsk: Noreg). Is cuid de leithinis Chríoch Lochlann í agus tá sí ar aghaidh na Mara Thuaidh. Tá teorainn aici leis an bhFionlainn, leis an tSualainn agus leis an Rúis.

Polaitíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is ríocht í an Iorua agus tá Harald V ina rí uirthi ón 17ú lá d'Eanáir 1991.

Tá lá náisiúnta na hIorua ar an 17ú lá de Bhealtaine. Ar an lá seo ceiliúrtar bunreacht na tíre, a síníodh ar an lá céanna sa bhliain 1814. Is ar an 11 Feabhra 1814 a d'fhógair an Iorua a neamhspleáchas.

Parlaimint[cuir in eagar | athraigh foinse]

Stortinget (Gaeilge: 'An Dáil Mhór') an t-ainm atá ar pharlaimint na tíre. Toghann an pobal na 169 dteachtaí gach ceithre bliana.

Limistéir riaracháin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá an Iorua roinnte ina 11 contaetha, Svalbard agus Jan Mayen. Tá na contaetha roinnt ina 356 bhardais. Tá stádas cathair oifigiúil ag 96 baile.

Contaetha na hIorua
Uimhir	Contae	Daonra^[1]	Achar^[1]
03	Osló	693,494	454 km²
11	Rogaland	479,892	9,377 km²
15	Møre og Romsdal	265,238	14,356 km²
18	Nordland	241,235	38,155 km²
30	Viken	1,241,165	24,593 km²
34	Innlandet	371,385	52,072 km²
38	Vestfold og Telemark	419,396	17,466 km²
42	Agder	307,231	16,434 km²
46	Vestland	636,531	33,871 km²
50	Trøndelag	468,702	42,202 km²
54	Troms og Finnmark	243,311	74,830 km²

Déimeagrafaic[cuir in eagar | athraigh foinse]

Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá 5,367,580 duine ina gcónaí san Iorua ag tús 2020.^[1]

Teangacha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is iad an Ioruais agus Sáimis teangacha oifigiúla na hIorua.

Tá dhá chaighdeán ag an Ioruais, mar atá, an Nynorsk agus an Bokmål. Úsáideann formhór na ndaoine (thart ar 80-85%) an Bokmål.

Creideamh[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is í an Chríostaíocht Liútarach an reiligiún is mó san Iorua ó an Reifirméisean i 1536. Ní raibh cead ag Ioruaigh an eaglais stáit a fhágáil go dtí 1845 agus ni raibh cead ag creideamh neamh-Chríostaí a eagrú go dtí 1891. Tá an shochaí níos dí-eaglaisithe sa lá atá inniu ann. I 2012, chinn an Storting an tearma "eaglais stáit" a bhaint den bunreacht.^[2]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 SSB. "11342: Population and area (M) 2007-2020" (no). Dáta rochtana: 2020-09-18.
↑ TV2: Her vedtar Stortinget å avvikle statskirken, 2012 Accessdate=2020-09-18

[SSB_11342-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 SSB. "11342: Population and area (M) 2007-2020" (no). Dáta rochtana: 2020-09-18.

[2] TV2: Her vedtar Stortinget å avvikle statskirken, 2012 Accessdate=2020-09-18

[1]

[2]