An Chatalóin

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn Chatalóin
Catalunya (ca)
Catalonha (oc) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnEls Segadors (25 Feabhra 1993) Cuir in eagar ar Wikidata

Ainmnithe in ómósCatalónaigh Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 41°50′15″N 1°32′16″E / 41.8375°N 1.5378°E / 41.8375; 1.5378
Stát ceannasachan Spáinn Cuir in eagar ar Wikidata

PríomhchathairBarcelona Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán7,747,709 (2022) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús242.91 hab./km²
Teanga oifigiúilan Chatalóinis
an Spáinnis
an Ocsatáinis Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid dePaïsos Catalans
Pyrenees–Mediterranean Euroregion (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla31,895 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceAn Mheánmhuir Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdePica d'Estats (en) Aistrigh (3,143.45 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleEstany de Vilacolum (en) Aistrigh (−1 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síCaptaincy General of Catalonia (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú 988Contaetha na Catalóine
1137Corón na hAragóine
1283Catalan constitutions (en) Aistrigh
1469Na Monarcaí Caitliceacha
1715Nueva Planta decrees (en) Aistrigh
1932Statute of Autonomy of Catalonia of 1932 (en) Aistrigh
25 Deireadh Fómhair 1979Statute of Autonomy of Catalonia of 1979 (en) Aistrigh
18 Meitheamh 2006Statute of Autonomy of Catalonia 2006 (en) Aistrigh
Eachtra thábhachtach
Saoire phoiblí
ÉarlamhNaomh Seoirse agus Our mum of montserrat (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaiscóras parlaiminteach Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas na Catalóine Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachParlaimint na Catalóine Cuir in eagar ar Wikidata
• Uachtarán den Gheneralitat de Catalunya Cuir in eagar ar WikidataPere Aragonès i Garcia (2021–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeArd-Chúirt Bhreithiúnais na Catalóine Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil238,308,749 € (2019) Cuir in eagar ar Wikidata
AirgeadraEuro Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.cat Cuir in eagar ar Wikidata
Cód ISO 3166-2ES-CT Cuir in eagar ar Wikidata
Cód NUTSES51 Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinweb.gencat.cat… Cuir in eagar ar Wikidata

Is comhphobal féinrialaitheach in oirthuaisceart na Spáinne í an Chatalóin (CatalóinisCatalunya, OcsatáinisCatalonha, SpáinnisCataluña). Tá stádas aige mar Náisiún agus d'fhógair parlaimint an chomhphobail neamhspleáchas sa bhliain 2017.

Tá ceithre cúige sa chomhphobal: Barcelona, Girona, Lleida, agus Tarragona. Is í Barcelona an phríomhchathair agus an chathair is mó. Tá Barcelona mar an dara bardas is mó sa Spáinn. Tá trí theanga oifigiúil sa chomhphobal; An Chatalóinis, An Ocsatáinis agus An Spáinnis.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Féach freisin Stair na Catalóine

Neamhspleáchas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 27 Deireadh Fómhair, 2017, d'fhógair Parlaimint na Catalóine neamhspleáchas i ndiaidh reifrinn. Vótáil Seanad na Spáinne chun riail dhíreach a chur i bhfeidhm agus fuair siad réidh le parlaimint na Catalóine trí thoghcháin ar an 21 Nollaig. Ar an 2 Samhain cuireadh 7 iar-airí an rialtais i bprisiún ar chúis "réabhlóid agus mí-úsáid airgid poblí", agus theith airí eile go tíortha éagsúla, Uachtaráin Carles Puigdemont ina measc.

Tír Eolas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá teorainn aige leis an bhFrainc agus Andóra ó thuaidh, Aragón san iarthar, agus Valencia ó dheas. San oirthear tá 580 cm de chósta na Meánmhara aige.

Tá achar 32,114 Cm² le daonra oifigiúil 7,522,596 aige sé sin 234 duine gach ciliméadar.


Aonaid Riaracháin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is iad na cúigí na haonaid riaracháin is sine sa Chatalóin. Tógann siad ainm phríomhchathair an chúige. Bunaíodh an comhphohbal trí aontú foirmiúil na ceithre cúigi:

Cúige Príomhchathair Achar (cm²) Daonra Municipios
Barcelona (Cúige) Barcelona 7,728 5,576,037 311
Gerona (Cúige) Gerona 5,910 755,716 221
Lleida (Cúige) Lleida 12,172 432,384 231
Tarragona (Cúige) Tarragona 6,303 791,693 184

Faoi bhun na cúigí tá 41 contaetha nó Comarcas atá rialaithe ag comhairle chontae nó consell comarcal. Séard atá i gceist ná bailiúcháin bardais ag eagrú go hoifigiúil maidir le dualgaisí agus seibhisí ar leith. Bhíodh Gleann Aran mar chontae ach ón mbliain 2015 tá stádas ar leith aige mar aonán críche féinrialaitheach.

Tá 948 bardais faoi láthair. Rialann ajuntament an bardas agus toghfar é gach ceithre bhliana sna toghcháin áitiúil. De ghnáth bíonn an comhairle bardais ag suí in Halla an Bhaile (ajuntament, casa de la ciutatcasa de la vila).

Daonra[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bardais is mó sa Chatalóin (2017)[1]

Barcelona
Barcelona
L'Hospitalet de Llobregat
L'Hospitalet de Llobregat
Badalona
Badalona
Terrassa
Terrassa
Sabadell
Sabadell

Bardas Cúige Daonra Bardas Cúige Daonra

Lleida
Lleida
Tarragona
Tarragona
Mataró
Mataró
Santa Coloma de Gramenet
Santa Coloma de Gramenet
Reus
Reus

1 Barcelona Barcelona 1,608,746   11 Girona Girona 98,255
2 L'Hospitalet de Llobregat Barcelona 569,002   12 Sant Cugat del Vallès Barcelona 88,921
3 Badalona Barcelona 215,634   13 Cornellà de Llobregat Barcelona 86,072
4 Terrassa Barcelona 232,770   14 Sant Boi de Llobregat Barcelona 82,402
5 Sabadell Barcelona 208,246   15 Rubí Barcelona 75,568
6 Lleida Lleida 195,389   16 Manresa Barcelona 74,752
7 Tarragona Tarragona 131,094   17 Vilanova i la Geltrú Barcelona 65,972
8 Mataró Barcelona 125,517   18 Viladecans Barcelona 65,779
9 Santa Coloma de Gramenet Barcelona 117,153   19 Castelldefels Barcelona 64,829
10 Reus Tarragona 103,615   20 Íomhá:Bandera estepona.PNG El Prat de Llobregat Barcelona 63,457


Cultúr[cuir in eagar | athraigh foinse]

Teanga[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá trí theanga oifigiúla á labhairt sa réigiún: Catalóinis a bhfuil mar theanga dúchais ag beagnach leathchuid de mhuintir an chomhphobail, chomh maith leis an Spáinnis, agus an Aranais, canúint de chuid na hOcsatáinise a labhraítear sa ghleann d'Aran i gcoirnéal beag iargúlta sa chuid is faide siar ó thuaidh den chomhphobal atá suite díreach in aice na teorann leis an bhFrainc.


Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]



Comhphobail fhéinrialaitheacha na Spáinne

An Andalúis | Aragón | Asturias | Na hOileáin Bhailéaracha | Tír na mBascach Theas | Cantabria | Castilla-La Mancha | Castilla y León | Na hOileáin Chanáracha | An Chatalóin | Extremadura | An Ghailís | La Rioja | Comhphobal Mhaidrid | Murcia | Navarra | Comhphobal Valencia

Cathracha fhéinrialaitheacha na Spáinne

Ceuta · Melilla