An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"
Padraicdeb (plé | dréachtaí) m basic grammar |
Padraicdeb (plé | dréachtaí) mNo edit summary |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] |
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] in [[1916]], bhí a lán tacaíochta ag an bpáirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint nua féin in Éirinn leis an ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna. |
||
Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Forógra Neamhspleáchais na hÉireann|Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na |
Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Forógra Neamhspleáchais na hÉireann|Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na hionaid Éireannacha fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 diobh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó shin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.n |
||
[[Íomhá:Firstdail.jpg|right|thumb|340px|An Chéad Dáil ag bailiú le chéile i d[[Teach an Ardmhéara]], [[Baile Átha Cliath]] ar [[21 Eanáir]], [[1919]].]] |
[[Íomhá:Firstdail.jpg|right|thumb|340px|An Chéad Dáil ag bailiú le chéile i d[[Teach an Ardmhéara]], [[Baile Átha Cliath]] ar [[21 Eanáir]], [[1919]].]] |
||
Leagan ó 22:39, 16 Eanáir 2019
Ba í an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca in 1916, bhí a lán tacaíochta ag an bpáirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint nua féin in Éirinn leis an ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.
Ag an chéad chruinniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhm. Bhí a lán de na hionaid Éireannacha fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 diobh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó shin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.n
Cruinniú i dTeach an Ardmhéara
Bhí an chéad chruinniú i dTeach an Ardmhéara ar an 21 Eanáir, agus rinneadh an chuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Cheann Comhairle (nó cathaoirleach) agus cuireadh cúpla cáipéis i láthair:
- Bunreacht Dála Éireann - bunreacht gearr agus sealadach
- Faisnéis Neamhspleádhchuis
- Scéal Ó Dháil Éireann Chun Saor-Náisiúin an Domhain
- Clár Oibre Poblacánaighe
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dáil leis an ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dáil comhaireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teideal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. Ba é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
Rialtas na chéad Dála
Aireacht a haon (sealadach)
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó 21 Eanáir 1919 go dtí 1 Aibreán 1919.
Aireacht a dó (sealadach)
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó 1 Aibreán 1919 go dtí 26 Lúnasa 1921.
Airí nach raibh san aireacht
Baill shuntasacha
- Éamon de Valera
- Mícheál Ó Coileáin
- Liam Tomás Mac Cosgair
- An Cunta Pluincéad
- Eoin Mac Néill
- Art Ó Gríofa
- Cathal Brugha
- Caoimhín Ó hUiginn
- Constance Markievicz
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |