Extremadura

Extremadura
Bratach Armas
Aintiún	Himno de Extremadura
Suíomh
39° 12′ N, 6° 09′ O
Stát ceannasach	an Spáinn
Príomhchathair	Mérida
Daonra
Iomlán	1,059,501 (2021)
• Dlús	25.45 hab./km²
Tíreolaíocht
Achar dromchla	41,634 km²
Pointe is airde	Calvitero (en) (2,401 m)
Ar theorainn le	An Andalúis Castilla-La Mancha Castilla y León
Sonraí stairiúla
Cruthú	1883
Éarlamh	Our Lady of Guadalupe (en)
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht reachtach	Comhthionól Extremadura
• Ceannaire an rialtais	María Guardiola (2023–)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 UTC+02:00
Cód ISO 3166-2	ES-EX
Cód NUTS	ES43
Eile
Suíomh gréasáin	juntaex.es

Is comhphobal féinrialaitheach í Extremadura atá suite in iarthar na Spáinne. Tá sé roinnte idir cúigí Badajoz agus Cáceres. Is í Mérida an phríomhchathair cé gurb í Badajoz an chathair is mó. Daonra timpeall milliún duine atá ann. Tá sé ar theorainn na Portaingéile thiar, agus Andalucia ó dheas.

Ba as Extremadura a tháinig na conquistadores ba cháiliúla ón Spáinn. Rugadh Hernán Cortés, Francisco Pizarro, Pedro de Alvarado agus ceannairí cáiliúla eile ann agus tá go leor cathracha i Meiriceá Thuaidh agus Theas ainmnithe i ndiaidh a mbailte dúchais. Chuaigh an-chuid daoine as an áit ar imirce agus is dá bharr sin atá an daonra chomh híseal anois. Conaíonn na daoine i mbailte agus i gcathracha agus is annamh a fheictear tithe aonair feirme faoin tuath.

Ciallaíonn an t-ainm Extremadura 'an taobh thall den Duoro', agus tugadh é ar na tailte a bhí ar theorainn na gcríocha Críostaí nuair a bhí an Spáinn roinnte idir iad agus na Múraigh.

Tá Zafra, sa deisceart, ar cheann de na cathracha is áille sa Spáinn, agus tá raidhse caisleán agus eaglaisí ar fud na mbailte.

Is é Extremadura an réigiún is boichte sa Spáinn, ach le blianta beaga anuas tá an-chuid tógála ar bun agus mótarbhealaigh á ndéanamh idir cathracha móra na tíre.

Tíreolas

Tá achar 41,633 ag Extremadura sé sin an 5ú comhphobal is mó sa Spáinn. Tá sé suite ar an Ardchlár theas. Ó thuaidh tá Sistema Central áit a bhfuil an pointe is airde in Extremadura, Calvitero ag 2,401 méadar.

Ó dheas tá Sierra Morena, a scarann Extremadura ón Andalúis.

Climate

Tá aeráid te-samhradh na meánmhura aige, sé sin samhraidh te agus tirim le go leor triomaigh ann, cé go mbíonn geimhridh measartha ann de thionchar an aigéin Atlantach.

Tá íosmeán teochta bliantúil 4°C ann agus uasmeán teochta 33°C. Sa tuaisceart bíonn na meán teochta níos ísle ná an deisceart. I rith an tsamhraidh bíonn meán teochta mí Iúil níos mó ná 26° agus chomh hard le 40|°C.

Sa gheimhreadh bíonn an meán teoachta thar ar 7.5°C.

Bíonn thart ar 40cm sneachta ar an meán don chuid is mó i rith mí Eanáir agus Feabhra ar talamh ard.

Daonra

Sean chathair Cáceres

Guadalupe

Tá thart ar 1,070,586 daoine ina gcónaí ann, sé sin 2.36% den daonra na Spáinne.

Tá an dlús daonra an-iseal aige ag 25.71 daoine/cm2 i gcomparáid leis an meán tíre.

Is é Badajoz an cúige leis an daonra is mó; tá 691,715 daoine ina gcónaí ann agus dlús daonra 31.78/cm2 ann agus is é an cúige is mó ó thaobh achar de sa Spáinn le 21,766cm². Is é Cáceres an dara cúige is mó sa Spáinn i ndiaidh Badajoz.

Teanga

Is í Spáinnis an t-aon teanga le aitheantas oifigiúil (glaotar Castúo ar an gcanúint áitiúil), ach labhraítear roinnt teangacha eile chomh maith:

• Fala; teanga Gailísis-Phortaingéilis, le cosaint ar leith aici a labhraítear i ngleann Jálama.
• Teanga Extremadura. Tá sí an ghaolta le Teanga León agus tá sí go mór i mbaol faoi láthair. Ní muintear í go poiblí nó aon áit.
• Labhraítear Portaingéilis in Cedillo agus Herrera de Alcántara, agus roinnt daoine sa réigiún (don chuid is mó iad siúd a rugadh roimh na 1940í in Olivenza.)

Stair

Iarsmaí den tSean-Róimh in Mérida, príomhchathair Lusitania

Ba chúige in Impireacht na Róimhe é Lusitania, a chlúdaigh chuid mhaith den Phortaingéil agus lár-Iarthar na Spáinne sé sin an comhphobail Extremadura an lae inniu. Ba í Mérida príomhchathair an chúige sinagus mar sin ar cheann de na cathracha is tábhachtaí in Impireacht na Róimhe.

I ndiaidh Ionradh na Moslamach agus titim ríocht Al Andalus ghabh Alfonso IX León an réigiúin thart ar an bhliain 1230.

De bharr bochtanas an réigiúin d'fhág fir uaillmhianaigh an áit chun rathúnas a fháil agus mar sin ba as Extremadura a tháinig na conquistadores ba cháiliúla ón Spáinn. Rugadh Hernán Cortés, Francisco Pizarro, Pedro de Alvarado agus ceannairí cáiliúla eile ann agus tá go leor cathracha i Meiriceá Thuaidh agus Theas ainmnithe i ndiaidh a mbailte dúchais. Samplaí ar leith ná:

• Mérida agus í mar ainm cathracha tábhachtach i Meicsiceo agus Veiniséala
• Is baile beag anois in Extremdura í Medellín agus í mar ainm an dara chathair is mó sa Cholumbán
• Is é Albuquerque an chathair is mó i [[Nua-Mheicsiceo] a dhéanann tagairt do Alburquerque i mBadajoz.
• Tá roinnt bailte san Sile ainmnithe i ndiaidh bailte beaga in Extremadura mar shampla; La Serena agus Valdivia. Ainmníodh príomhchathair na Sile, Santiago de Chile, mar Santiago de Nueva Extremadura (Santiago Extremadura Nua).

Chuaigh an-chuid daoine as an áit ar imirce agus is dá bharr sin atá an daonra chomh híseal anois.