Cogadh Iosrael-Gaza

Cogadh Iosrael-Gaza
Lipéad sa teanga dhúchais	(ar) عملية طوفان الاقصى; (he) מלחמת חרבות ברזל
Cineál	cogadh
Cuid de	Gaza–Israel conflict (en)
Tréimhse	7 Deireadh Fómhair 2023 - luach anaithnid
Dáta na bliana	2023
Tréimhse ama	stair chomhaimseartha
Suíomh	An Leiveaint , Iosrael; Stráice Gaza
Tír	Iosrael, Stát na Palaistíne, an tSiria agus an Liobáin
	Ofir Libstein (en)
	Omar Daraghmeh (en)
	Hiba Abu Nada (en)
	Yahav Winner (en)
	Fouad Ali Suleiman Abu Butihan (en)
	Ibrahim Hamid Hussein Al-Astal (en)
	Roy Edan (en)
	Raafat Harb Hussein Abu Hilal (en)
	Osama Mazini (en)
	Jamila Abdallah Taha al-Shant (en)
	Ayman Nofal (en)
	Jihad Abdel Suleiman Muhaisen (en)
	Ali Qadhi (en)
	Roshdi Sarraj (en)
	Nismah Abū shaʻīra (en)
	Jihad Shehadeh (en)
	Mohamed S. R. Aldalou (en)
	Hayim Katsman (en)
	Yaniv Zohar (en)
	Omar Fares Omar Abu Shawish (en)
	Mohammed Dababish (en)
	Rachel Edri (en)
	Halima Al-Kahlot (en)
	Ibrahim Biari (en)
	Inas Saqqa (en)
	Oded Lifshitz (en)
	Salman Habaka (en)
	Billal Al Kedra (en)
	Abdul Fatah Dukhan (en)
	Vivian Silver
	Eli Ginsberg (en)
	Alim Abdallah (en)
	Emin Akhundov (en)
	Mohammed Deif
Giall	Shani Louk (7 Deireadh Fómhair 2023–)
	Lior Asulin
	Yonatan Steinberg (en)
	Izhar Peled (en)
	Jayar Davidov (en)
	Roi Levy (en)
	Omar Saleh Omar Farwaneh (en)
	Benjamin Netanyahu
	Carolin Bohl (en)
	Issam Abdallah (en)
	Khaled Mohtasib (en)
	Wael Al Zard (en)
	Ali Nasman (en)
	Yoav Galant
	Murad Abu Murad (en)
	Inbal Rabin-Lieberman (en)
	Danny Darlington (en)
	Osher Shmaya (en)
	Sergey Gredeskul (en)
	Amir Tibon (en)
	Ibrahim Qusaya (en)
Rannpháirtí	Hamas (en) ; Fórsaí Cosanta Iosrael ; Palestinian Islamic Jihad (en)
Ba chúis leis	effects of the Israel–Hamas war (en) ; Israeli war cabinet (en) ; evacuations during the Israel–Hamas war (en) ; Coimhlint Iosrael–Hamas, 2023 agus an comhthéacs idirnáisiúnta ; Israel–Hamas war protests (en) ; media coverage of the Israel–Hamas war (en) ; misinformation in the Israel–Hamas war (en) ; violent incidents in reaction to the Israel–Hamas war (en) ; Olaf Scholz visit to Israel (en) ; antisemitism during the Israel–Hamas war (en) ; casualties of the Israel–Hamas war (en) ; 2023 antisemitic riots in the North Caucasus (en) ; denial of the 7 October attacks (en) ; anti-Palestinianism during the Israel–Hamas war (en) ; Islamophobia during the Israel–Hamas war (en) ; international reactions to the al-Ahli Arab Hospital explosion (en) ; war crimes in the Israel–Hamas war (en) ; 2023–2024 Tulkarm incursion (en) ; October 2023 Tulkarm raid (en)
Líon básanna	± 11,500 (6 Samhain 2023); circa 21,600 (18 Nollaig 2023); circa 24,800 (11 Eanáir 2024); circa 17,180 (4 Nollaig 2023); circa 16,075 (23 Samhain 2023); circa 31,475 (29 Feabhra 2024)
Líon gortaithe	circa 31,400 (23 Samhain 2023); circa 65,000 (11 Eanáir 2024); circa 58,300 (18 Nollaig 2023); circa 71,888 (29 Feabhra 2024)
Imscrúduithe ag	an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta agus an Chúirt Bhreithiúnais Idirnáisiúnta
Croineolaíocht
	2023 Hamas-led attack on Israel (en)
	Battle of Re'im (en)
	Battle of Sderot (en)
	Stand-off in Be'eri and Ofakim (en)
	Israel–Hezbollah conflict (2023–present) (en)
	Re'im music festival massacre (en)
	Netiv HaAsara massacre (en)
	2023-2024 Israeli blockade of the Gaza Strip (en)
	Be'eri massacre (en)
	Hajji Tower airstrike (en)
	Kfar Aza massacre (en)
	2023 Israel–Hamas war hostage crisis (en)
	Battle of Zikim (en)
	Holit massacre (en)
	James Cleverly visit to Israel (en)
	Nir Oz massacre (en)
	Ein HaShlosha massacre (en)
	Global Day of Jihad (en)
	Israeli invasion of the Gaza Strip (en)
	Attacks on Palestinians evacuating Gaza City (en)
	Abu Qouta family massacre (en)
	Al-Ajrami family massacre (en)
	Gaza Strip evacuations (en)
	Kissufim massacre (en)
	Battle of Sufa (en)
	Nahal Oz massacre (en)
	AL-Najjar family massacre (en)
	Yakhini massacre (en)
	Church of Saint Porphyrius airstrike (en)
	Nirim attack (en)
	2023 Qabatiya and Tammun raids (en)
	October 2023 Tulkarm raid (en)
	Alumim massacre (en)
	Massacre of pensioners in Sderot (en)
	Al-Ansar Mosque airstrike (en)
	Zikim Beach massacre (en)
	Killing of Shani Louk (en)
	Battle of Beit Hanoun (en)
	Hamas beheading claims (en)
	Géarchéim na Mara Rua
	Death of Paul Kessler (en)
	Nir Yitzhak massacre (en)
	Siege of Gaza City (en)
	Sabra mosque airstrike (en)
	2023 Israel–Hamas ceasefire (en)
	2023 Givat Shaul shooting (en)
	Pléasc in Ospidéal Al-Ahli, Gaza
	2023 exchange of Israeli hostages for Palestinian prisoners (en)
Le cuid
	Israeli invasion of the Gaza Strip (en) ; airstrikes by Israel on Palestinian refugee camps during the 2023 Israel–Hamas war (en) ; Israeli attacks on health facilities during the 2023 Israel–Hamas war (en) ; Israeli airstrikes on schools during the 2023 Israel–Hamas war (en)

Rinne na míleataigh Ioslamacha Hamas ionsaí mór, gan choinne, ar Iosrael ar 7 Deireadh Fómhair 2023.^[1]^[2] Mar fhrithbheart, d’fhógair rialtas Iosrael cogadh ar Hamas, agus léigear iomlán ar Stráice Gaza.^[3]^[4] Ar 28 Deireadh Fómhair, rinne Iosrael ionradh talún ar Gaza.^[5]^[6] Ní raibh meas ná aird ag Iosrael ar an mbeatha, agus neamhshuim iomlán den dlí idirnáisiúnta, rud a tharraing conspóid.^[7] Faoi dheireadh Nollaig 2023 bhí 70% de thithe Gaza scriosta ag buamaí Iosrael.^[8]

As Eabhrais, tugtar תגובות בין-לאומיות למלחמת חרבות ברזל ar "Cogadh Iosrael-Gaza" nó "Cogadh na gclaimhte gan trua gan taise", agus fonn mallaithe díoltais ar Rialtas na hIosrael, rialtas i bhfad amach ar an eite dheis, agus rinne na Náisiúin Aontaithe cáineadh géar ar gach taobh.

Príomhalt: Cogadh Iosrael–Gaza agus an comhthéacs idirnáisiúnta

Ionsaithe ar 7/8 D.F. (Gaza ar chlé; Iosrael (buí) ar dheis)

Imeachtaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ionsaí ar Iosrael[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar 7 Deireadh Fómhair, cuireadh tús leis an aighneas nuair a chuaigh míleataigh armtha de chuid Hamas trasna na teorainn as Gaza agus déanadh ionsaí gan choinne ar Iosraelaigh. Thug lucht Hamas 'Oibríocht Dhíle d'al-Aqsa' (en arabe : عملية طوفان الأقصى, ʿamaliyyat ṭūfān al-ʾAqṣā) air. Mharaigh Hamas thart ar mhíle dhá chéad duine in Iosrael,^[9] páistí agus seandaoine ina measc. Maraíodh níos mó ná dhá chéad seasca duine óg a bhí ag freastal ar fhéile cheoil.

Dúirt 'Fórsaí Cosanta Iosrael' gur mharaigh siad níos mó ná míle cúig chéad de na míleataigh Hamas san ionsaí.^[3]

Ionsaí ar Gaza[cuir in eagar | athraigh foinse]

Thosaigh arm Iosrael ag bailiú taobh amuigh d'halla teorann Gaza ar 8 Deireadh Fómhair, agus iad ag fáil réidh le hionsaí talún. Ar 9 Deireadh Fómhair, bhí ordú tugtha ag Aire Cosanta Iosrael Yoav Gallant go ndéanfaí léigear iomlán ar Stráice Gaza. Ghearr siad soláthar de bhia, uisce, leictreachas, leigheas, agus gach ní eile, mar chuid den léigear.^[3]

Bhí ná mílte Palaistíneach maraithe taobh istigh de Gaza sna hionsaithe millteacha a rinne fórsaí Iosrael agus eachtraithe eile, mar shampla, pléasc in Ospidéal Al-Ahli, Gaza agus ruathair aeir ar champa teifeach Jabalia.

Dúirt na Náisiúin Aontaithe arís is arís go raibh beatha leanaí in Gaza i mbaol de dheasca an díhiodráitithe, srl.^[5]

Ar an 28 Deireadh Fómhair, thosaigh ionradh Iosrael ar Gaza i ndáiríre.

Dar le Roinn Sláinte Gaza, bhí breis agus 30,000 Palaistíneach maraithe idir Deireadh Fómhair - Feabhra 2024. Bhí Stráice Gaza faoi léigear le linn an ama seo agus tharla gorta.^[10]^[11]

Príomhalt: Cinedhíothú na bPalaistíneach

Eachtraí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Pléasc in Ospidéal Al-Ahli, Gaza
Ruathair aeir ar champa teifeach Jabalia
Eachtra lámhaigh in Shegaia, 2023. Scaoil an IDF marbh triúr gialla ainneoin go raibh brat bán ar iompar acu agus gur ghlaoigh siad amach in Eabhrais.
Sléacht Al-Rashid, 2024
Ionsaí de chuid Iosrael ar World Central Kitchen, 1 Aibreán 2024

Comparáid[cuir in eagar | athraigh foinse]

Dúirt na Náisiúin Aontaithe i mí na Samhna 2023 go bhfuair timpeall 5,400 daoine bás san iomlán i ngach coimhlint eile a bhí idir Iosrael agus Hamas ó bhí 2007 ann (am nuair a tháinig Hamas i gcumhacht in Gaza^[12])^[13] agus an feachtas buamála is faide de chuid Iosrael.^[14]

Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

Cásanna dlí agus taidhleoireacht[cuir in eagar | athraigh foinse]

An Afraic Theas v. Iosrael (Coinbhinsiún um Chinedhíothú) nó Cinedhíothú na bPalaistíneach

Scrúdú na Cúirte Bhreithiúnais Idirnáisiúnta maidir le forghabháil na hIosrael ar chríocha Palaistíneacha

Cogadh Iosrael–Gaza agus an comhthéacs idirnáisiúnta^[15]

Stair

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

↑ "Os cionn 1,100 duine marbh sa choimhlint idir Hamas agus Iosrael" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-10-09). Dáta rochtana: 2023-10-09.
↑ Nuacht RTÉ (2023-10-09). "Léigear iomlán ordaithe ag Aire Cosanta Iosrael ar Stráice Gaza" (as ga-IE).
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Conradh na Gaeilge, Londain (14 Deireadh Fómhair 2023). "‎Nuacht Mhall (Maigh Eo)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-10-15.
↑ "Timeline of the 2023 Israel–Hamas war" (as en) (2023-11-11). Wikipedia.
↑ ^5.0 ^5.1 "Muintir Gaza i ngarbhaol ‘tubaiste’, trúpaí Iosrael ag déanamh ar Chathair Gaza" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-10-31). Dáta rochtana: 2023-11-11.
↑ "2023 Israeli invasion of the Gaza Strip" (as en) (2023-11-11). Wikipedia.
↑ Ciarán Ó Pronntaigh (4 Nollaig 2023). "Síorchogadh? < Meon Eile". www.meoneile.ie. Dáta rochtana: 2023-12-04.
↑ https://www.aljazeera.com/news/2023/12/31/israeli-bombardment-destroyed-over-70-of-gaza-homes-media-office
↑ "Israel revises down toll from October 7 attack to ‘around 1,200’" (en). Al Jazeera. Dáta rochtana: 2023-11-11.
↑ "Siege and Starvation: How Israel Obstructs Aid to Gaza" (en-US). Refugees International. Dáta rochtana: 2024-03-15.
↑ Nuacht RTÉ (2024-03-16). "Páistí ag fáil bháis leis an ocras i dtuaisceart Gaza" (as ga-IE).
↑ "Battle of Gaza (2007)" (as en) (2023-11-10). Wikipedia.
↑ "Israel-Gaza live news: Firing outside Gaza hospitals, with patients and staff trapped inside - BBC News" (en-GB). BBC News. Dáta rochtana: 2023-11-11.
↑ Conradh na Gaeilge, Londain (11 Samhain 2023). "‎Nuacht Mhall: (Tiobraid Árann)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-11-11.
↑ Julian Borger (2024-04-01). "Why do arms continue to flow from US to Israel despite ceasefire resolution?" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2024-04-03.

[1] "Os cionn 1,100 duine marbh sa choimhlint idir Hamas agus Iosrael" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-10-09). Dáta rochtana: 2023-10-09.

[2] Nuacht RTÉ (2023-10-09). "Léigear iomlán ordaithe ag Aire Cosanta Iosrael ar Stráice Gaza" (as ga-IE).

[:0-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Conradh na Gaeilge, Londain (14 Deireadh Fómhair 2023). "‎Nuacht Mhall (Maigh Eo)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-10-15.

[4] "Timeline of the 2023 Israel–Hamas war" (as en) (2023-11-11). Wikipedia.

[:1-5] 5.0 ^5.1 "Muintir Gaza i ngarbhaol ‘tubaiste’, trúpaí Iosrael ag déanamh ar Chathair Gaza" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-10-31). Dáta rochtana: 2023-11-11.

[6] "2023 Israeli invasion of the Gaza Strip" (as en) (2023-11-11). Wikipedia.

[7] Ciarán Ó Pronntaigh (4 Nollaig 2023). "Síorchogadh? < Meon Eile". www.meoneile.ie. Dáta rochtana: 2023-12-04.

[8] ttps://www.aljazeera.com/news/2023/12/31/israeli-bombardment-destroyed-over-70-of-gaza-homes-media-office

[9] "Israel revises down toll from October 7 attack to ‘around 1,200’" (en). Al Jazeera. Dáta rochtana: 2023-11-11.

[10] "Siege and Starvation: How Israel Obstructs Aid to Gaza" (en-US). Refugees International. Dáta rochtana: 2024-03-15.

[11] Nuacht RTÉ (2024-03-16). "Páistí ag fáil bháis leis an ocras i dtuaisceart Gaza" (as ga-IE).

[12] "Battle of Gaza (2007)" (as en) (2023-11-10). Wikipedia.

[13] "Israel-Gaza live news: Firing outside Gaza hospitals, with patients and staff trapped inside - BBC News" (en-GB). BBC News. Dáta rochtana: 2023-11-11.

[14] Conradh na Gaeilge, Londain (11 Samhain 2023). "‎Nuacht Mhall: (Tiobraid Árann)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2023-11-11.

[15] Julian Borger (2024-04-01). "Why do arms continue to flow from US to Israel despite ceasefire resolution?" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2024-04-03.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]