Iosrael

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilIosrael
מְדִינַת יִשְׂרָאֵל (he)
دَوْلَة إِسْرَائِيل (ar) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnHatikvah Cuir in eagar ar Wikidata

Mana«luach ar iarraidh» Cuir in eagar ar Wikidata
Siombail oifigiúilhúpú, Anemone coronaria, Madra Chanán, ológ agus falafel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Ainmnithe in ómósTír Iosrael agus Iacób Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 31°N 35°E / 31°N 35°E / 31; 35

PríomhchathairIarúsailéim Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán872,700 (1948) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús42.02 hab./km²
Teanga oifigiúilAn Eabhrais Cuir in eagar ar Wikidata
ReiligiúnAn Giúdachas, An tIoslam, An Chríostaíocht agus Druze (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid deAn Meánoirthear
Iarthar na hÁise Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla20,770 km² Cuir in eagar ar Wikidata
• Uisce2.1 % Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceAn Mhuir Leiveantach, Muir na Gailíle, An Mhuir Mharbh, Gulf of Aqaba (en) Aistrigh, Abhainn na hIordáine agus An Mheánmhuir Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeSliabh Hearmón (2,814 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleAn Mhuir Mharbh (−437 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sían Phalaistín Shainordaitheach Cuir in eagar ar Wikidata
Bunaitheoir(í)David Ben-Gurion Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú 14 Bealtaine 1948:  (Declaration of Israeli independence (en) Aistrigh)
Saoire phoiblí
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaispoblacht pharlaiminteach agus stát aonadach Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháincabinet of Israel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachKnesset (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
• Prime Minister of Israel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar WikidataBenjamin Netanyahu (2022–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeCúirt Uachtarach Iosrael Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil520,700,000,000 dollar (2022) Cuir in eagar ar Wikidata
Airgeadranew shekel (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.il agus ישראל. (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+972 Cuir in eagar ar Wikidata
Uimhir theileafóin éigeandála100, 101 agus 102 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tíreIL Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáingov.il Cuir in eagar ar Wikidata
Facebook: IsraeliVibe Twitter: Israel Instagram: stateofisrael Youtube: UCt6Fq64J2rTswe4uhZtxNtg TikTok: israel Cuir in eagar ar Wikidata

Stát sceimhlitheoireachta sa Meánoirthear, ar bhruach thoir na Meánmhara é Iosrael. Bhí daonra de 8,4 milliún duine sa tír sa bhliain 2006.

Daoine[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá móramh Giúdach in Iosrael, agus is stát Giúdach é.[1] Ach bíonn lucht mór Arabach sa tír, maraon le mionlaigh eile. Tá dlúthbhaint ag tailte na bPalaistíneach le hIosrael maidir le cúrsaí airgid agus polaitíochta, mar go n-oibríonn an-chuid Palaistíneach in Iosrael, agus go bhfuil na céadta coilíneachtaí curtha ar bun ag Iosraelaigh den aicme chrua a dteastaíonn uathu seilbh a ghlacadh go hiomlán ar an 'Iosrael stairiúil'.

Ar 8 Nollaig 2017, d'fhógair Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá, Donald Trump, go raibh na Stáit Aontaithe chun aitheantas a thabhairt feasta go hIarúsailéim mar phríomhchathair Iosrael[2].

Tíreolas[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is í an Mhuir Mharbh an áit is ísle ar domhain, agus téann a lán ann le snámh, rud atá an-éasca, ós rud é go bhfuil an t-uisce trom le salann. Tá dún Masada fós le feiceáil, áit ar fhan buíon Giúdach a bhí ag cur i gcoinne na Rómhánach ar feadh trí bliana, gur mharaigh siad iad féin ar dheireadh. Tógann sé trí huair a chloig dul go dtí an mullach, nó is féidir dul le carr-chábla. I measc na sliabhraonta tá an Ghailíl, Shliabh Chairmeil agus an Golan sa tuaisceart.

14 Bealtaine 1948 - Forógra na “Saoirse”

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

De réir an Bhíobla, thug Maois na hIosraeilítigh go dtí an tír seo tar éis 40 bliain sa bhfásach. Bhí géarleanúint ar na hIosraeilítigh le linn dóibh bheith i ngéibheann ag na Bablónaigh, agus arís cuireadh chun siúil iad tar éis am Chríost, nuair a leagadh an dara Teampall. Níor fhan ach an-bheagán díobh sa tír go dtí gur thosaigh buíon bheag ag filleadh ag deireadh an 19ú haois.

Ar an 2 Samhain 1917, tharla an "Balfour Declaration": d'fhógair an Rúnaí Gnóthaí Eachtracha sa Bhreatain, Arthur Balfour ag an am, go mbunófaí stát Giúdach sa Phalaistín.

Ar 14 Bealtaine 1948, d'fhógair rialtas Iosrael  go foirmeálta go raibh neamhspleáchas bainte amach aige.[3]


Cogadh na Sé Lá[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ar an 5 Meitheamh 1967, rinne Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Cuireadh tús le Cogadh na Sé Lá.

Páiste scoile in Iosrael, 1954

Stádas polaitiúil Iosrael[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tosóidh Iosrael ag tarraingt amach ó Stráice Gaza i samhradh na bliana 2005, de réir ráitis a chuir Airiél Searón, Príomh-aire Iosrael amach i Meán Fómhair, 2004.

Balla an Olagóin, áit oilithreachta ag na Giúdaigh, agus Cruinneagán na Carraige, scrín thábhachtach Mhoslamach, in Iarúsailéim, príomhchathair Iosrael

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]