An Éigipt

An Éigipt
جُمهورِيّةُ مِصرَ العَرَبيّةِ (ar)
Flag of Egypt (en) Coat of arms of Egypt (en)
Aintiún	Bilady, Bilady, Bilady (en)
Ainmnithe in ómós	Ptah (en) agus Mizraim (en)
Suíomh
27°N 29°E / 27; 29
Príomhchathair	Caireo
Daonra
Iomlán	94,798,827 (2017)
Teanga, nó leagan teanga	An Araibis
Tíreolaíocht
Cuid de	An Afraic Thuaidh, An Meánoirthear agus Western Asia (en)
Achar dromchla	1,010,407.87 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	An Mheánmhuir agus An Níl
Pointe is airde	Mount Catherine (en) (2,629 m)
Pointe is ísle	Logán Qattara (−133 m)
Ar theorainn le	An tSúdáin An Libia Iosrael (Bealtaine 14, 1948) Stráice Gaza Bir Tawil (en)
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Kingdom of Egypt (en) agus All-Palestine Government (en)
Cruthú	Feabhra 28, 1922:  Kingdom of Egypt (en) 3150 "BCE"
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht
Comhlacht reachtach	Parliament of Egypt (en)
• President of Egypt (en)	Abdel Fattah el-Sisi (Meitheamh 8, 2014)
• Prime Minister of Egypt (en)	Moustafa Madbouly
Eacnamaíocht
Airgeadra	Egyptian pound (en)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+02:00
Fearann Idirlín barrleibhéil	.eg (en) agus .مصر (en)
Glaochód	+20
Uimhir theileafóin éigeandála	122 (en) , 123 (en) agus 180 (en)
Eile
Láithreán gréasáin	egypt.travel

Is tír í an Éigipt, nó Poblacht Arabach na hÉigipte (Araibis:مصر) atá suite in oirthuaisceart na hAfraice agus giota beag den Áise. Tagann an ainm Gaeilge An Éigipt ón ainm Gréigis Aígyptos (Αἴγυπτος), agus Egypte asFraincís agus Egypt as Béarla.

Tá teorainn ag an an Éigipt leis an Libia, an tSúdáin, agus le hIosrael. Tá 80.6 milliún daoine ina gcónaí ann. Is í Caireo an phríomhchathair.

Stair

Sean-Éigipt

Léigh an t-alt, an Sean-Éigipt agus Catagóir:Stair na hÉigipte.

Suais

Osclaíodh Canáil Suaise (Suez) ar an 7 Márta 1869, agus de bharr sin, d'éirigh Caireo tábhachtach ó thaobh cúrsaí geopholaitíochta.

Deachtóireacht mhíleata, 1952

Ar an 23 Iúil 1952, tharla coup d'état; cuireadh deachtóireacht mhíleata in ionad monarcachta bunreachtúla. Tugtar "Lá na Réabhlóide" ar an 23 Iúil san Éigipt inniu agus is lá saoire é.

Géarchéim Shuais, 1956

Tharla an ghéarchéim Shuais (Suez) sa bhliain 1956, idirghabháil mhíleata mhí-ámharach. Mar leithscéal, dúirt rialtas na Fraince go raibh an tUachtarán Nasser ag tabhairt cabhrach don FLN. Ach eachtra mhíleata mhí-ámharach a bhí ann; rinne an Fhrainc agus an Ríocht Aontaithe praiseach dá dheis. Lagaigh an géarchéim seo an Fhrainc agus an Ríocht Aontaithe ar thaobh idirnáisiúnta.

Cogadh na Sé Lá

Ar an 5 Meitheamh 1967, rinne an Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Cuireadh tús le “Cogadh na Sé Lá”. Cuireadh tús le “Cogadh na Sé Lá” ar an 5 Meitheamh 1967 nuair a rinne an Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Tháinig deireadh le Cogadh na Sé Lá, ar an 10 Meitheamh 1967 nuair a ghlac Fórsaí cosanta Iosraeil (IDF / Israel Defense Forces) seilbh ar Oirthear Iarúsailéim.

Deachtóireacht ar aghaidh

Sadat 1953

Bhí Muhammad Anwar el-Sadat ina uachtarán na hÉigipte ó 1970 go dtí an 6 Deireadh Fómhair 1981. Feallmharaíodh Sadat ar an 6 Deireadh Fómhair 1981.

Ar an 17 Meán Fómhair 1978, shínigh Sadat, agus Príomh-Aire Iosrael, Menachem Begin, conradh síocháin sa Teach Bán.

Bronnadh Duais Nobel na Síochána ar Sadat i nDeireadh Fómhair 1978.

Cúpla lá níos déanaí, ceapadh Hosni Mubarak ina uachtarán ar 14 Deireadh Fómhair 1981, an ceathrú ceann sa tír, tar éis feallmharú a réamhtheachtaithe Sadat.

Réabhlóid 2011

Sa chéad leath den bhliain 2011 bhí réabhlóid san Éigipt agus cuireadh Hosni Mubarak as a phost i ndiaidh 30 bliain i gcumhacht. I ndeireadh na dála, theip ar an réabhlóid, agus tháinig deachtóir eile chun chinn, Mohamed Hussein Tantawi Soliman.

An fásach dubh (Sahra as-Sauda) idir Farafra agus Bahariya

Geilleagar

Tá geilleagar ilghnéitheach san Éigipt. Tá táirgiúlacht na turasóireachta, an tionscail, na talmhaíochta agus seirbhísí go léir inchurtha lena chéile a bheagán nó a mhórán.

Príomhchathracha

• Asyut, Aswan
• Beni Suef, Banha
• Fayyum
• Hurghada
• Ismailia, Idfu
• Lucsar
• Mansoura, El-Mahalla El-Kubra, al-Minya, Marsa Matruh
• Port Said
• Qena
• Suais, Sohag
• Tanta
• Zagazig

armas, 1923 - 1953.

Tíreolaíocht

• Deilt na Níle
• Leithinis Síonáí, Loch Nasser, Logán Qattara
• An Níl

Cultúr

• Abu Simbel
• Carnac
• Eaglais Ortadocsach Choptach
• Gleann na Ríthe
• Músaem na hÉigipte
• Pirimidí na hÉigipte
• An Sfioncs Mór
• An Téibh

Féach freisin

• Sean-Éigipt
• Catagóir:Stair na hÉigipte