Jump to content

Na Náisiúin Aontaithe

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Sonraí EagraíochtaNa Náisiúin Aontaithe
(en) United Nations
(zh) 联合国
(es) Organización de las Naciones Unidas
(ru) Организация Объединённых Наций
(ar) منظمة الأمم المتحدة
(fr) Organisation des Nations unies Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach na Náisiún Aontaithe Cuir in eagar ar Wikidata
lang=ga
Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnHymn to the United Nations (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
Ainm gearr🇺🇳, ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ, ANO, UN, UN, VN agus 国連 Cuir in eagar ar Wikidata
Cineáleagraíocht idir-rialtasach
eagraíocht idirnáisiúnta Cuir in eagar ar Wikidata
Cuspóir an tionscadail nó na gníomhaíochtasíocháin agus deonú Cuir in eagar ar Wikidata
Idé-eolaíocht pholaitíochtaidirnáisiúnachas Cuir in eagar ar Wikidata
Teanga oifigiúilan Rúisis, an Araibis, an Mhandairínis Chaighdeánach, Béarla, an Fhraincis, an Spáinnis agus an tSínis Cuir in eagar ar Wikidata
Foirm dlíeagraíocht idir-rialtasach Cuir in eagar ar Wikidata
Stair
Téann in áitConradh na Náisiún (1946) Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta a bunaíodh1945
Bunaitheoir(í)an tAontas Sóivéadach, Stáit Aontaithe Mheiriceá, Poblacht na Síne, Poblacht Shóivéadach Shóisialach na hÚcráine, Poblacht Shóivéadach Shóisialach na Bealarúise, an Ríocht Aontaithe, an Fhrainc, an Aetóip, an India, Ceanada, An Iúgslaiv, an tSeicslóvaic, an Astráil, an Nua-Shéalainn, an Ísiltír, an Danmhairg, Lucsamburg, an Bheilg, an Pholainn, an Iorua, an Ghréig, an Araib Shádach, an Éigipt, an Iaráic, an tSiria, an Liobáin, an Tuirc, an Iaráin, an Airgintín, an Bholaiv, an Bhrasaíl, an tSile, an Cholóim, Cósta Ríce, Cúba, an Phoblacht Dhoiminiceach, Eacuadór, an tSalvadóir, Guatamala, Háítí, Hondúras, an Libéir, Meicsiceo, Nicearagua, Panama, Paragua, Peiriú, na hOileáin Fhilipíneacha, an Afraic Theas, Uragua agus Veiniséala Cuir in eagar ar Wikidata

Gníomhaíocht
Limistéar oibriúcháindomhanda Cuir in eagar ar Wikidata
Rialachas corparáideach
Ceanncheathrú
UachtaránachtAntónio Guterres Cuir in eagar ar Wikidata
ArdrúnaíAntónio Guterres (2017–2026) Cuir in eagar ar Wikidata
Ard-Rúnaí na Náisiún Aontaithe Cuir in eagar ar WikidataAntónio Guterres Cuir in eagar ar Wikidata
Fochomhlacht
Codanna
Cuid deCóras na Náisiún Aontaithe Cuir in eagar ar Wikidata
Iar-ainm
United Nations
منظمة الأمم المتحدة
Organisation des Nations unies
Vereinte Nationen
Организация Объединённых Наций
联合国
Organización de las Naciones Unidas
Organizacja Narodów Zjednoczonych Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Uimhir teileafón+1-212-963-4475 Cuir in eagar ar Wikidata
Gradam a fuarthas

Suíomh gréasáinhttps://www.un.org/
Facebook: unitednations Twitter: UN Instagram: unitednations LinkedIn: united-nations Youtube: UC5O114-PQNYkurlTg6hekZw Pinterest: unitednations TikTok: unitednations Flickr: 35483578@N03 GitHub: UNGlobalPlatform Cuir in eagar ar Wikidata
WD Bosca Sonraí Foirgneamh
WD Bosca Sonraí Foirgneamh
Headquarters of the United Nations (en) Aistrigh
Íomhá den taobh istigh
Íomhá
Lipéad sa teanga dhúchais(en) Headquarters of the United Nations Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí
CineálCoimpléasc foirgneamh agus foirgneamh oifige Cuir in eagar ar Wikidata
AiltireOscar Niemeyer
Ernest Cormier
Liang Sicheng
Sven Markelius
Best Overend
Wallace Harrison
Skidmore, Owings & Merrill (en) Aistrigh
Julio Vilamajó
Howard Robertson
Le Corbusier
Harrison & Abramovitz (en) Aistrigh
Gaston Brunfaut (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Príomhconraitheoir tógálaTurner Construction (en) Aistrigh agus Walsh Construction (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Foirgníocht9 Deireadh Fómhair 1952 Cuir in eagar ar Wikidata
Croineolaíocht
14 Meán Fómhair 1948 start of construction (en) Aistrigh
Tréith
Stíl ailtireachtaStíl idirnáisiúnta
Costas65,000,000 $
Tomhas154.3 (airde) m
Achar dromchla18 acre
Airde os cionn na farraige12 m
Stórtha os cionn talún39 Cuir in eagar ar Wikidata
Líon ardaitheoirí20 Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh geografach
SuíomhTurtle Bay (en) Aistrigh
Suite i nó in aice le limistéar uisceAn Abhainn Thoir
Map
 40° 44′ 59″ N, 73° 58′ 03″ O / 40.7496292°N,73.96739°W / 40.7496292; -73.96739
CodannaUnited Nations Secretariat Building (en) Aistrigh
Dag Hammarskjöld Library (en) Aistrigh

Bunaíodh Eagraíocht na Náisiún Aontaithe (nó Na Náisiúin Aontaithe de ghnáth) sa bhliain 1945. Fóram is ea na Náisiúin Aontaithe inar féidir leis na 193 ballstát ceisteanna deacra a ardú agus a phlé, fadhbanna cogaidh agus síochána ina measc.[1] Chomh maith leis an tsíocháin agus an tslándáil a chothú ar domhan, cosnaíonn Eagraíocht na Náisiún Aontaithe cearta an duine, tugann sí cabhair dhaonnúil, cuireann sí an fhorbairt inbhuanaithe chun cinn agus seasann sí leis an dlí idirnáisiúnta.

Sa bhliain 1919, cuireadh Conradh na Náisiún ar bun mar thoradh ar phlean Woodrow Wilson, Uachtarán na Stát Aontaithe, tar éis an Chéad Chogadh Domhanda. Ach ar ndóigh, níor éirigh leis an eagraíocht sin cogadh domhanda eile a sheachaint.

Baineadh úsáid as an ainm ‘Na Náisiúin Aontaithe’, a chum Franklin D. Roosevelt, Uachtarán na Stát Aontaithe, den chéad uair ar an 1 Eanáir 1942, le linn an Dara Cogadh Domhanda, nuair a gheall ionadaithe ó 26 náisiún go leanfadh a rialtais orthu ag troid le chéile i gcoinne Chumhachtaí na hAise (an Ghearmáin, an Iodáil agus an tSeapáin).

Bhí an saol réabtha ó bhonn tar éis scrios an Dara Chogaidh Dhomhanda. Bhí rún ag na bunaitheoirí nach ligfí dona leithéid de shlad tarlúint arís. D’aithin ceannairí domhanda go raibh gá le heagraíocht dhomhanda a chuideodh leis an tsíocháin a chothú agus lena chinntiú nach dtarlódh cogaí feasta.

Síníodh cáipéis bhunaidh na Náisiún Aontaithe, Cairt na Náisiún Aontaithe, ar an 26 Meitheamh 1945, i San Francisco. Tháinig Cairt na Náisiún Aontaithe i bhfeidhm ar an 24 Deireadh Fómhair 1945. Anois ceiliúrtar Lá na Náisiún Aontaithe ar an 24 Deireadh Fómhair gach bliain.

Ceanncheathrú na Náisiún Aontaithe i Nua-Eabhrac
Na 193 ballstát de chuid na Náisiún Aontaithe

Tá formhór thíortha an domhain ina mbaill ar an eagraíocht.

Tá a ceanncheathrú suite i Nua-Eabhrac, agus tá 193 ballstát aige. Tá 6 teangacha oifigiúla aige: Béarla, Fraincis, Spáinnis, Araibis, Sínis agus Rúisis.

Íocann baill na Náisiún Aontaithe as gach rud a dhéanann an eagraíocht, de réir scála measúnachtaí a chomhaontaíonn gach tír. Tá an scála sin bunaithe ar chumas íoca tíre, ar a hioncam agus ar dhaonra na dtíortha éagsúla.

An Chomhairle Slándála le Barack Obama
  • Cothaíonn na Náisiún Aontaithe an tsíocháin: tá 117,000 coimeádaí síochána aici in 15 oibríocht ar cheithre ilchríoch.
  • Baineann sí leas as an taidhleoireacht chun coinbhleachtaí a chosc: cabhraíonn sé le thart ar 67 dtír in aghaidh na bliana lena gcuid toghcháin
  • Déanann sí cearta an duine a chosaint agus a chur chun cinn ar fud an domhain agus trí 80 conradh/dearbhú.
  • Cabhraíonn sí le níos mó ná 65 milliún duine atá ag teitheadh ó chogadh, gorta agus géarleanúint, agus tugann sí cosaint dóibh.
  • Cuireann sí vacsaíní ar fáil do 45% de pháistí an domhain, rud a chuidíonn le trí mhilliún duine a thabhairt slán gach bliain .
  • srl.
Catherine Aylward sa bhliain 2015

Éire agus na Náisiúin Aontaithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Chuaigh Éire isteach sna Náisiúin Aontaithe sa bhliain 1955.[2]

trúpaí de chuid na hÉireann ina gcoimeádaithe síochána ar fud an domhain faoi bhratach na Náisiún Aontaithe le breis agus 50 bliain anois – ó 1958 i leith, in áiteanna deacra dúshlánacha ar nós an Mheánoirthir, an Chongó agus na hAfraice Thiar agus na hAfraice Thuaidh. Is ag Éirinn atá an teist is faide gan bhriseadh ó thaobh coimeádaithe síochána de chuid na Náisiún Aontaithe: tá breis is 70,000 turas dualgais curtha díobh ag fir agus mná de chuid Óglaigh na hÉireann.

D’fhóin Mary Robinson, iar-Uachtarán na hÉireann, mar Ard-Choimisinéir na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine ó 1997 go 2002.

Toghadh Éire chun fónamh ar Chomhairle na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine le linn na tréimhse 2013-2015.

Sa bhliain 2020, bhí suíochán gnóthaithe ag Éirinn ar Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe ar feadh dhá bhliain (2021-2022).[3][4]

Ard-Rúnaí na Náisiún Aontaithe

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Uimhir Ainm Tír Teacht in Oifig Éirí as Oifig Nótaí
1 Trygve Lie An Iorua 2 Feabhra 1946 10 Samhain 1952 a d'éirigh as a phost
2 Dag Hammarskjöld An tSualainn 10 Aibreán 1953 18 Meán Fómhair 1961 a fuair bás in oifig
3 U Thant Burma 30 Samhain 1961 31 Nollaig 1971 arbh é an chéad duine nach Eorpach é bheith in oifig
4 Kurt Waldheim An Ostair 1 Eanáir 1972 31 Nollaig 1981
5 Javier Pérez de Cuéllar Peiriú 1 Eanáir 1982 31 Nollaig 1991
6 Boutros Boutros Ghali An Éigipt 1 Eanáir 1992 31 Nollaig 1996 nár chaith ach an tréimhse ba ghairide riamh in oifig
7 Kofi Annan Gána 1 Eanáir 1997 31 Nollaig 2006
8 Ban Ki-moon An Chóiré Theas 1 Eanáir 2007 31 Nollaig 2016
9 António Guterres An Phortaingéil 1 Eanáir 2017 In oifig
  1. WorldWise Global Schools (2019). "Ag gabháil don Oideachas - Saoránachta Domhanda". Dáta rochtana: 2020.
  2. Department of Foreign Affairs. "Ireland at the UN" (en). www.dfa.ie. Dáta rochtana: 2020-10-24.
  3. "Suíochán ag Éirinn ar Chomhairle Slándála na Náisiún Aontaithe" (as ga) (2020-06-18). 
  4. Éanna Ó Caollaí (2020). "Ról na hÉireann i gcomhthéacs idirnáisiúnta -Na Náisiún Aontaithe: Céard is fiú an bua is déanaí agus cén chumhacht a thagann leis?" (ga). The Irish Times. Dáta rochtana: 2020-10-24.