Robert Boyle

an tOnórach
Robert Boyle
	;
Beathaisnéis
Breith	25 Eanáir 1627; Lios Mór (Ríoghacht Éireann)
Bás	31 Nollaig 1691 ; 64 bliana d'aois; Londain (Ríocht Shasana)
Áit adhlactha	St Martin-in-the-Fields (en) 51° 30′ 32″ N, 0° 07′ 37″ O / 51.5089°N,0.1269°W
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Anglacánachas
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Coláiste Eton (1635–1638)
Áit chónaithe	Contae Phort Láirge; Sasana
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fisic, ceimic agus fealsúnacht
Gairm	fisiceoir, ceimiceoir, fealsamh
Tréimhse ama	Glúin an 17ú aois
Fostóir	Ollscoil Oxford (1654–1668)
Ball de	An Cumann Ríoga (founding member (en) ) (1660–); Invisible College (en)
Mac/iníon léinn	Robert Hooke
Faoi thionchar	Galileo Galilei, René Descartes, Francis Bacon, Cornelis Drebbel, Otto von Guericke agus Ibn Tufayl
Teangacha	Béarla, an Fhraincis, an Laidin agus an Ghaeilge
Saothar
	Saothar suntasach Dlí Boyle; (1660) New Experiments Physico-Mechanicall, Touching the Spring of the Air and its Effects (en) ; (1661) The Sceptical Chymist ;
Mac léinn dochtúireachta	Robert Hooke
Teaghlach
Athair	Richard Boyle, 1ú Iarla Chorcaí agus Catherine Fenton
Siblín	Francis Boyle, 1ú Bhíocunta na Sionainne, Roger Boyle, Céad Iarla Orbhraí, Katherine Jones, Bíocuntaois Raghnallach, Richard Boyle, Céad Iarla Burlington agus Mary Rich, Cuntaois Warwick
	Gradam a fuarthas (1660) Comhalta den Chumann Ríoga ;

Eolaí Angla-Éireannach ab ea Robert Boyle (25 Eanáir 1627 - 30 Nollaig 1691), a thuill an teideal Athair na Ceimice de bharr a chuid oibre.^[1]

'Athair na ceimice'

Cháin Boyle teoiricí an ama ar dhamhna, agus thairg teoiric adamhach^[2].

Rinne Boyle turgnaimh chuimsitheacha le caidéil aeir chun airíonna folúis a scrúdú: thaispeáin sé nach bhforleathann fuaim i bhfolús, go dtiteann cleite níos tapa ann ná san aer, go múchtar coinneal ann, agus go bhfaigheann ainmhithe bás ann. D'fhorbair sé "dlí Boyle” na ngás (pV = tairiseach), is é sin go bhfuil brú (P) is toirt (V) an gháis comhréireach go hinbhéartach lena chéile ag teocht thairiseach.

D'fhoilsigh Boyle an leabhar Sceptical Chymist (Ceimicí Amhrasach, 1661) agus bhunaigh sé an Cumann Ríoga an bhliain chéanna.

Saol

Rugadh agus tógadh Boyle i gCaisleán Lios Móir i gContae Phort Láirge, agus fealsúnaí nádúrtha a bhí ann.

Cor cinniúnach i stair na tíre agus i stair na Gaeilge ab ea foilsiú Shean-Tiomna Bedell sa bhliain 1682. Ba le hairgead Boyle a foilsíodh an chéad leagan Gaeilge den tSean-Tiomna i 1685.^[3] Bhí Boyle ina stiúrthóir ar Chomhlacht na hlndia Thoir.

Nasc seachtrach

Robert Boyle, Athair na Ceimice Curtha i gcartlann 2007-03-12 ar an Wayback Machine Alt faoi Rhobert Boyle ar Éire Intliúil

Tagairtí

↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “BOYLE, Robert (1627–1691) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
↑ dar le Matt Hussey, Fréamh an Eolais, l86
↑ Coinnímis in Éirinn é’ – feachtas ar bun chun an chéad aistriúchán Gaeilge ar an Sean-Tiomna a cheannach https://tuairisc.ie/coinnimis-in-eirinn-e-feachtas-ar-bun-chun-an-chead-aistriuchan-gaeilge-ar-an-sean-tiomna-a-cheannach/

[Ainm-1] Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “BOYLE, Robert (1627–1691) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.

[2] r le Matt Hussey, Fréamh an Eolais, l86

[3] Coinnímis in Éirinn é’ – feachtas ar bun chun an chéad aistriúchán Gaeilge ar an Sean-Tiomna a cheannach https://tuairisc.ie/coinnimis-in-eirinn-e-feachtas-ar-bun-chun-an-chead-aistriuchan-gaeilge-ar-an-sean-tiomna-a-cheannach/

[1]

[2]

[3]