X (líonra sóisialta)
|
|||||
.png) registration page (en)   | |||||
| Sonraí | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Cineál | seirbhís líonrú sóisialta comhphobal ar líne ardán ar líne an-mhór user-generated content platform (en) micreabhlagáil eagraíocht | ||||
| Stair | |||||
| Dáta a bunaíodh | 21 Márta 2006 24 Iúil 2023: X under Elon Musk (en) | ||||
| Bunaitheoir(í) | Jack Dorsey, Noah Glass, Biz Stone agus Evan Williams | ||||
Ócáid shuntasach | |||||
| Márta 2006 | bunú | ||||
| Iúil 2006 | seoladh | ||||
| 2022- | srian ar rochtain Cúis leis seo: international sanctions during the Russo-Ukrainian War (en) | ||||
| Deireadh Fómhair 2022 14 Aibreán 2022-8 Iúil 2022 | acquisition of Twitter by Elon Musk (en) | ||||
| Iúil 2023-Bealtaine 2024 | athbhrandáil
| ||||
| Úsáideann sé/sí | Twemoji | ||||
| Rialachas corparáideach | |||||
| Ceanncheathrú | |||||
| Oibreoir | X Corp. (2023–) | ||||
| Uachtaránacht | Elon Musk | ||||
| Príomhoifigeach feidhmiúcháin | Linda Yaccarino (en) (2023–) | ||||
| Úinéir | X Corp. (2023–) | ||||
| Iar-ainm | twttr (2006–2006) Twitter (2006–2023) X (2023–) | ||||
| Eile | |||||
| Dath | | ||||
| Suíomh gréasáin | x.com | ||||
     
 | |||||
Is láithreán líonraithe shóisialta é X, nó Twitter, a chuireann seirbhísí líonraithe shóisialta agus micreabhlagála ar fáil dá úsáideoirí. Bhaist Elon Musk 'X' ar an aip sa bhliain 2023, "an aip a dhéanann gach rud" dá réir seisean. Ach is deacair sean-nós a bhriseadh agus tá 'Twitter' i mbéal an phobail fós.
Foilsítear teachtaireachtaí ghearra faoi 280 carachtar i bhfoirm théacs ar a dtugtar tvuíteanna, giolcanna nó tweets as Béarla. Ós rud é go gcuirtear srian ar líon na gcarachtar in aon phostáil nó tvuít, déantar cur síos uaireanta air mar "SMS (Seirbhís Gearrtheachtaireachtaí) an Idirlín". Úsáidtear Twitter chun, mar shampla, ceoltóirí, aisteoirí agus daoine cáiliúla eile a leanúint.
Cruthaíodh Twitter ar an 21 Márta 2006 nuair a sheol Jack Dorsey a chéad tvuít. Tá cúpla céad mhilliún úsáideoir sroichte acu ó shin. Tá ceanncheathrú Twitter lonnaithe i San Francisco, California.
Stair
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ar dtús, bhí Twitter á úsáid ag fostaithe na cuideachta Odeo, go dtí gur osclaíodh an lán-leagan poiblí ar an 15 Iúil, 2006. Bunaíodh Twitter mar chuideachta ina aonar i mí Aibreáin 2007.
_(cropped).jpg)
D'éirigh Twitter an-choitianta tar éis an '2007 South by Southwest festival'. Bhí 60,000 tweet ann gach lá tar éis na féile.
Ar an 14 Meán Fómhair, 2010, d'athraigh Twitter dearadh an láithreáin agus tugadh lógó nua isteach.
Sa bhliain 2022, bhí tairiscint déanta ag an bhfiontraí agus billiúnaí, Elon Musk, Twitter a cheannach ar shuim os cionn daichead a trí billiún dollar.[1] Ba é Musk an scairshealbhóir is mó ar Twitter ag an am tar éis dó sciar naoi faoin gcéad a cheannach. Dúirt an príomhoifigeach feidhmiúcháin conspóideach ar Tesla agus SpaceX go ndíghlasfadh sé acmhainneacht na cuideachta dá mbeadh sé ina úinéir agus go gcuirfeadh sé béim ar shaoirse cainte a chur chun cinn ar an suíomh.
Leasuithe de chuid Musk
[cuir in eagar | athraigh foinse]Cheannaigh Elon Musk Twitter ar 27 Deireadh Fómhair 2022.[2] Ar dtús, i mí Aibreáin 2022, bhí bord Twitter go mór in aghaidh an comhlacht a dhíol le Elon Musk ar an gcéad ásc. Ach ghéill siad nuair a leasaigh sé a thairiscint agus nuair a deimhníodh go raibh an maoiniú faighte aige. Cheannaigh sé Twitter ar phraghas an-ard ag an am, $44 billiún.[3]
Ar 3/4 Samhain 2022, cuireadh ríomhphost chuig oibrithe áirithe timpeall a domhain inar cuireadh in iúl dóibh go raibh iomarcaíocht i ndán dóibh. Bhí sé i gceist ag Twitter 50% dá bhfórsa oibre a chiorrú ar fud an domhain, agus chaill Twitter leath a fhoirne i gcúpla lá.[4]
Cuireadh glasáil amach i bhfeidhm bhí oifigí an chomhlachta dúnta go sealadach agus ní raibh cead ag oibrithe dul isteach iontu. Bhí thart ar 500 duine fostaithe ag Twitter ag an am i mBaile Átha Cliath.[4]
Ar 16 Samhain, scaip Musk ríomhphost - agus fógra deiridh - ar fhostaithe, inar cuireadh ceist orthu an mbeidís sásta glacadh le coinníollacha nua, nó nach mbeadh.[5] Theastaigh uaidh grúpa dígeanta fostaithe a chothú. Bhí oifigí Twitter dúnta idir 18-21 Samhain mar bhí faitíos ar bhainisteoirí go gcuirfidh fostaithe míshásta an comhlacht ó rath.[6]
Scannal Elonjet agus cosc ar iriseoirí agus iomaitheoirí
[cuir in eagar | athraigh foinse]I mí na Nollag 2022, cuireadh toirmeasc ar chuntais áirithe (nó ar fionraí) agus ar naisc chuig ardáin meáin shóisialta eile, mar shmapls Mastodon, Facebook agus Instagram. Laistigh de 24 uair an chloig d'aisiompaigh an tUasal Musk an cinneadh.[7]
Éirí as
[cuir in eagar | athraigh foinse]I mí na Samhna 2022, tugadh le fios ag Musk go raibh sé i gceist aige duine eile a aimsiú chun an gnólacht a threorú. D'eagraigh sé pobalbhreith faoi ar 20 Nollaig 2022. Agus tar éis do 58% den 17 milliún vótálaí glaoch a chur ar imeacht Musk, sheol sé giolc : 'Mar a deirtear, bí cúramach faoin rud atá uait..'[7]
_(cropped).jpg)
An ré X
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí Twitter úsáideach ar feadh i bhfad mar fhoinse nuachta agus mar ghléas chun teacht ar ábhar fiúntach den uile chineál. Ach ó chuaigh Elon Musk i gceannas ar X/Twitter sa bhliain 2022, tugadh deis as cuimse do dhaoine nach bhfuil aon mheas acu ar an bhfírinne agus ar mian leo bréaga a inseacht, fearg a threisiú agus fuath a chothú. Ó thosaigh Musk ag díbirt daoine iontaofa ón suíomh, tá X á neartú aige mar fhoinse mífhaisnéise, feirge agus seafóide.[8]
Teastaíonn bearna a fhágáil idir go leor scéalta a chloistear agus iad a fhoilsiú – is é sin más fiú iad a fhoilsiú in aon chor. Déanann iriseoirí an jab sin, ach níl iriseoireacht le fáil ar Twitter níos mó.
Meath
[cuir in eagar | athraigh foinse]Nuair a cheannaigh Musk Twitter in 2022, bheartaigh daoine áirithe an t-ardán a thréigean agus a n-aghaidh a thabhairt ar mhachairí nua, ar dtús Mastodon le linn 2023. An bhliain dár gcionn, bhí go leor daoine míshásta faoin ról a bhraith siad a bhí ag Musk i bhfeachtas Trump (Toghchán Uachtaránachta na Stát Aontaithe 2024) agus tharla tréigean nua. Bhí go leor de phobal na Gaeilge a bhíodh i dteagmháil rialta lena chéile ar X gaibhte anonn go Bluesky, gréasán sóisialta eile.[9]
Foclaíocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bíonn daoine ag giolcaireacht, ag giolcadh nó ag tvuíteáil ar an suíomh (ón bhfocal Béarla tweeting). Chomh maith, tugtar tvuíteanna nó giolcanna ar na teachtaireachtaí aonaracha, bunaithe ar an bhfocal Béarla tweet(s).
Haischlibeanna
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ar an 24 Lúnasa 2007, seoladh an chéad ghiolc ar Twitter a raibh ‘haischlib’ ann[10]. Ba é Chris Messina a sheol an chéad haischlib. Ba éard a bhí i haischlibeanna i dtús aimsire ná bealach le giolcacha a rangú de réir téama ar Twitter.
Scaip an coincheap ó Twitter go hardáin eile ar na meáin shóisialta. Sa bhliain 2017, seoltar os cionn 125,000,000 haischlib ar Twitter amháin in aghaidh an lae.
An Ghaeilge ar Twitter
[cuir in eagar | athraigh foinse]Thart ar 10,000 tvuít sa mhí a bhí á seoladh i nGaeilge in 2014. Bhí sin ardaithe sa bhliain go 40,000 sa bhliain 2022. Tháinig Tuairisc ar an bhfód sa bhliain 2014, rud a mhéadaigh an méid Gaeilge ar líne go suntasach ó shin. Bhí an figiúr seo ag an bpointe is airde riamh ag tús na bliana 2020, tráth a raibh beagnach 1,200,000 focal Gaeilge á scríobh ar líne gach mí.[11]
D'fhág go leor cainteoirí Gaeilge an suíomh sa bhliain 2022/2023 nuair a ghlac Elon Musk seilbh ar an ardán. Ní raibh an API ar Twitter le fáil saor in aisce níos mó agus cuireadh stop le chuala.me. Chuaigh roinnt daoine chuig Mastadon agus bhí borradh beag faoi phobal na Gaeilge ar Bluesky[12] de chuid Jack Dorsey.[13]
Na giolcacha is mó a bhí i mbéal an phobail[14]
[cuir in eagar | athraigh foinse]- 18 Nollaig 2006: Áine @aine “Níl sa saol ach gaoth agus toit”. Ba ó chuntas @aine a seoladh an chéad ghiolc Gaeilge sa bhliain 2006.
- I mí na Samhna 2008, d’úsáideadh an haischlib #Gaeilge den chéad uair riamh ar Twitter. Sheol @enormous an chéad ghiolc sin, de réir eolais atá faighte ón Ollamh Kevin Scannell. Is í #Gaeilge an haischlib is coitianta ag cainteoirí Gaeilge ar Twitter sa lá atá inniu ann. Seoladh os cionn 150,000 giolc leis an haischlib #Gaeilge ar feadh 2008-2017.
- 18 Feabhra 2013: Chris Hadfield @Cmdr_Hadfield “Tá Éire fíorálainn! Land of green hills and dark beer. With capital Dublin glowing in the Irish night”. Chuir an spásaire Chris Hadfield an Ghaeilge os comhair an domhain mhóir nuair a chuir sé giolc amach agus é ag taisteal ar an Stáisiún Spáis Idirnáisiúnta.
- 7 Aibreán 2014: BritishMonarchy @BritishMonarchy “Tá Londain bainte amach ag Uachtarán na hÉireann agus ag Bean Uí Uiginn, agus chuir ionadaí na Banríona fáilte rompu #Fáilte #CuairtStáit” Chuir cuntas oifigiúil Theaghlach Ríoga Shasana giolc amach i nGaeilge. Bhí Uachtarán na hÉireann, Mícheál D. Ó hUiginn, agus a bhean ar cuairt i Sasana ag an am.
- 28 Deireadh Fómhair 2014: Dara Ó Briain @daraobriain “@extrastarsboss No, nil se, Tá teanga da chuid fein aici, agus an cultur a theann leis. Is trua nach dtuigeann tu sin.” Dúirt an cuntas @extrastarsboss le Ó Briain gur beag idir Éire agus Sasanaagus nach bhféadfadh sé a mhaíomh gur inimirceach i Sasana a bhí ann. D’easaontaigh Ó Briain go láidir leis.
- 8 Nollaig 2015: U2 @U2 @TheNotoriousMMA “Beidh rírá agus ruaille buaille de satharn san Las Vegas! Éirí Conor Éirí ! @TheNotoriousMMA” Bhí an trodaí UFC Conor McGregor i Las Vegas agus ghuigh U2 gach rath ar McGregor.
- Ar an 21 Aibreán 2015, tháinig an leagan Gaeilge amach. Cuireadh tús leis an tionscnamh mar thogra slua-aistrithe, mar a rinneadh le Facebook. Bhí 200 duine páirteach in aistriú an tsuímh sóisialta ar dtús. Ach ar deireadh ní raibh ach foireann bheag d’aistritheoirí ag obair ar an togra[15]. Ba é ‘tweet', ‘tweetanna' agus ‘tweetáil’ in áit an fhocail Gaeilge ‘giolc’ nó an fhocail Ghaelaithe ‘tvuít’ an rogha ba chonspóidí.[16]
Na haischlib is mó úsáid
[cuir in eagar | athraigh foinse]Seo thíos na deich haischlib is mó úsáid ó thús ama ar ghiolcacha Gaeilge ar feadh 2008-2017, de réir eolais atá faighte ón Ollamh Kevin Scannell:
1. #gaeilge
2. #TG4
3. #GAA
4. #ireland
5. #aimsir
6. #clg
7. #GE16
8. #Gaeltacht
9. #RnaR
10. AchtAnois
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Conradh na Gaeilge Londain (2022). "16 Aibreán 2022 (Baile Átha Cliath) - Nuacht Mhall (podcast)" (ga). Listen Notes. Dáta rochtana: 2022-05-24.
- ↑ Sanjay Patnaik, Robert E. Litan, and James Kunhardt (2022-11-04). "The national security grounds for investigating Musk’s Twitter acquisition" (en-US). Brookings. Dáta rochtana: 2022-11-05.
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-04-26). "Muinín ag bunaitheoir Twitter as a bhfuil ar intinn ag Elon Musk" (as ga-IE).
- ↑ 4.0 4.1 Nuacht RTÉ (2022-11-04). "Oibrithe Twitter in Éirinn scaoilte chun bealaigh" (as ga-IE).
- ↑ Sheol Musk, teachtaireacht chuig a fhoireann ar fud an domhain ag insint dá fhoireann go raibh tuiscint ann mura chliceáil daoine ar an nasc ag deimhniú gur “mhaith leat a bheith páirteach sa Twitter úr” an lá dár gcionn, go nglacfaí leis gur éirigh siad as a bpost. Ní raibh ach lá ag na fostaithe machnamh a dhéanamh ar chinnúint idir fánacht agus “a bheith ag obair go rí-dhian ar feadh tamall fada,” nó glacadh le pacáiste scaoilíocaíochta de phá trí mhí. Nuacht Mhall, Conradh na Gaeilge Londain, 19 Samhain 2022
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-11-18). "Oifigí Twitter i mBÁC agus ar fud an domhain dúnta go sealadach" (as ga-IE).
- ↑ 7.0 7.1 extrag.ie (2022-12-21). "Vótáil na milliúin úsáideoirí Twitter do Musk éirí as" (ga-IE). Dáta rochtana: 2022-12-22.
- ↑ Cathal Mac Coille (28 Deireadh Fómhair 2023). "An dochar a dhéanann bréaga ar líne á léiriú ag lucht tacaíochta Iosrael agus Hamas" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-10-28.
- ↑ Maitiú Ó Coimín (28 Samhain 2024). "An meán sóisialta Bluesky ar fáil i nGaeilge" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-11-28.
- ↑ Maitiú Ó Coimín (24 Lúnasa 2017). "#TG4, #AchtAnois #RnaR agus #Gaeltacht i measc na haischlibeanna is mó úsáid riamh ag cainteoirí Gaeilge ar Twitter" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-06-16.
- ↑ Meadhbh Ní Eadhra (14 Meitheamh 2022). "Níos mó tvuíteanna Gaeilge á seoladh anois ná riamh" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-06-16.
- ↑ "Bluesky Social" (en). bsky.app. Dáta rochtana: 2023-07-15.
- ↑ Maitiú Ó Coimín (2023-07-04). "‘Deireadh le Twitter mar ardán saibhir taighde agus forbartha don Ghaeilge’ – Scannell" (ga-IE). Dáta rochtana: 2023-07-15.
- ↑ Tuairisic.ie ar 24 Márta, 2016
- ↑ Tuairisc.ie ar 21 Aibreán 2015
- ↑ "Ba é ‘Tweet’ féin an focal ba chonspóidí in aistriúchán Twitter go Gaeilge" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2019-04-21.