Ceallach mac Maoil Chobha
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Bás | 658 (Féilire Ghréagóra) Brú na Bóinne  |
| Ardrí na hÉireann | |
| 642 – 658 ← Domhnall mac Aodha – Diarmaid mac Aodha Sláine, Blathmac mac Aodha Sláine → | |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | monarc |
| Teaghlach | |
| Teaghlach | Uí Néill an Tuaiscirt |
| Páiste | Cacht (?) |
| Athair | Maol Cobha mac Aodha |
Deirtear gurbh Ard-Rí na hÉireann é Ceallach mac Maoil Chobha (Sean-Ghaeilge Cellach mac Máele Coba) (bás 658), ball de Cenél Conaill, Uí Néill an Tuaiscirt. Maol Cobha mac Aodha (bás 615) ba ea a athair.[1][2][3] Bhí sé i gcoróin ó 643 go 654.[4]
De réir annála Éireann bunaithe ar Chroinic na hÉireann, chomh Ard-Rí ba ea é lena dheartháir, Conall Caol, tar éis bhás a n-uncail, Domhnall mac Aodha sa bhliain 642. Deirtear i nAnnála Uladh don bhliain 643:
- Hic dubitatur quis regnauit post Domhnall. Dicunt alii historiagraphi regnasse .iiii. reges, .i. Cellach & Conall Cael & duo filii Aedho Slane mc. Diarmada mc. Fergusa Cerrbheoil mc. Conaill Cremthainde mc. Neill Naoighiallaig, .i. Diarmait & Blathmac, per commixta regna.[5]
- Tá amhras ann cé a bhí i réim i ndiaidh Domhnaill. Deir roinnt staraithe gur rialaigh ceathrar ríthe, .i. Ceallach agus Conall Caol agus beirt mhac Aodha Sláine..., .i. Diarmaid agus Blathmac, i gcomhréimis a chéile.
Comhghuaillthe Dhomhnaill a bhí na ceithre chomharbaí uile, nuair a cloíodh Conall Caoch ag Cath mór Mhaigh Roth sa bhliain 637, agus d'fhéadfadh é dáiríre go raibh an ceathrar i réim le chéile. De réir na ríliosta, bhí Ceallach agus Conall i gcoróin roimh Diarmaid agus Blathmac.[6] Ní fheictear Ceallach nó Conall ámh sa ríliosta is luaite, Buile Choinn.[7]
Sa tuaisceart, thug a gcol ceathrar a dhúshlán iad, ach chloígh Conall agus Ceallach é ag Cath Dhún Criomhthainn sa bhliain 650.[8][9][10] Maraíodh Conall ag Diarmaid sa bhliain 654, agus fuair Ceallach bás sa bhliain 658, b'fhéidir i mBrú na Bóinne.[11][12] B'fhéidir é gur ghabh Diarmaid Ceallach sa bhliain 654 agus gur éag sé i ngéibhinn.[13]
Phós iníon Cheallaigh, Cacht (bás 681), rí Ailigh, Máel Dúin mac Máele Fithrich.
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Corpus of Electronic Texts
- Annála Uladh, Part, 1, G100001A
- Annála Tiarnaigh, G100002
- Byrne, Francis John, Irish Kings and High-Kings. Batsford, Londain, 1973. ISBN 0-7134-5882-8
- Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland. Cambridge University Press, Cambridge, 2000. ISBN 0-521-36395-0
- Mac Niocaill, Gearoid (1972), Ireland before the Vikings, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan
- "Cellach mac Máele Coba (d. 658)". Oxford Dictionary of National Biography (2004).
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Byrne, Tábla 4
- ↑ Charles-Edwards, Aguisín IV
- ↑ Mac Niocaill, lch. 153
- ↑ Tugtar réimeas 15 bliain do sna ríliostaí sa Leabhar Laighneach, agus Sioncronachtaí Laud 14 bliain
- ↑ Annála Uladh, AU 643.7
- ↑ Charles-Edwards, lch. 485
- ↑ Charles-Edwards, lch. 484
- ↑ AU 650.2
- ↑ Annála Tiarnaigh, AT 650.2
- ↑ Mac Niocaill, lch. 98
- ↑ AU 654.1, 658.1
- ↑ AT 657.1
- ↑ Mac Niocaill, lch. 98
| Réamhtheachtaí Domnall mac Áedo |
Ard-Rí na hÉireann 640-656 |
Comharba Diarmait mac Áedo Sláine agus Blathmac mac Áedo Sláine |