Arizona

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Bosca Geografaíocht PholaitiúilArizona
State of Arizona (en) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas

Cuir in eagar ar Wikidata

AintiúnThe Arizona March Song (1919) Cuir in eagar ar Wikidata

Mana«Ditat Deus» Cuir in eagar ar Wikidata
Siombail oifigiúilCampylorhynchus brunneicapillus Cuir in eagar ar Wikidata
LeasainmThe Grand Canyon State agus Talaith y Grand Canyon Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 34°17′12″N 111°39′25″W / 34.2867°N 111.6569°W / 34.2867; -111.6569
Stát ceannasachStáit Aontaithe Mheiriceá Cuir in eagar ar Wikidata

PríomhchathairPhoenix Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán7,151,502 (2020) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús24.22 hab./km²
Líon na dteaghlach2,643,430 (2020) Cuir in eagar ar Wikidata
Teanga oifigiúilBéarla Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid deSouthwestern United States (en) Aistrigh
na Stáit Aontaithe comhtheagmhálacha Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla295,234 km² Cuir in eagar ar Wikidata
• Uisce0.35 % Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceColorado (Abhainn) Cuir in eagar ar Wikidata
Airde1,250 m Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeHumphreys Peak (en) Aistrigh (3,851 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleColorado (Abhainn) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síArizona Territory (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Cruthú14 Feabhra 1912
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas Arizona Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachReachtas Arizona Cuir in eagar ar Wikidata
• Gobharnóir Arizona Cuir in eagar ar WikidataKatie Hobbs (2023–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeCúirt Uachtarach Arizona Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Cód ISO 3166-2US-AZ Cuir in eagar ar Wikidata
ID GNIS1779777 Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinaz.gov Cuir in eagar ar Wikidata

Is stát é Arizona i Stáit Aontaithe Mheiriceá, in iardheisceart na tíre. Is é Phoenix príomhchathair an stáit, agus is é freisin an 5ú cathair is mó daonra sa tír, mar araon an chathair is mó sa stát. Úsáidtear an giorrúchán AZ don phost.

Tá achar 295,000 ciliméadar cearnach in Arizona agus 7,016,270 duine ina gcónaí inti (de réir meastacháin daonra 2017). Is é Arizona an 16u stát is mó daonra. Tá 21.7 duine sa chiliméadar cearnach. Is ann atá an Grand Canyon, cainneoin atá ar cheann de mhóriontaisí tíreolaíochta an domhain. Sléibhte agus fásaigh atá i gcuid mhór den talamh. Is é Sliabh Humphreys Peak (3,857m) an pointe is airde in Arizona agus tá cainneoin dhomhaine sna habhanntrachtaí. Is í an Colorado an abhainn is mó.

Is iad baill na Meiriceánaigh Dhúchasacha timpeall 6% den daonra, agus is iad na Navajo, Mohave, Apache, Hopi, agus Paiute na príomhnáisiúin.

Stair[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ní fios i ndáiríre cad as d'ainm an stáit, ach meastar go bhfuil baint ag 'airgead', an mianra, leis. Tá daoine sa cheantar le timpeall 20,000 bliain agus iarsmaí d'áitribh in uamhanna le fáil sa bhfásach. Tháinig na dúchasaigh atá sa stát faoi láthair, na Apache agus Navajo chun na háite timpeall seacht gcéad bliain ó shoin as Ceanada. Thosaigh na Spáinnigh ag teacht chun na háite sa séú haois déag, ach ba bheag a spéis ann mar go raibh talamh níos fearr in áiteanna eile. Bhí an ceantar faoi smacht Mheicsiceo nuair a fuair an tír sin a saoirse ón Spáinn in 1821. Thosaigh Meiriceánaigh ag teacht mar shealgairí ach ba bheag duine a chuir faoi sa réigiún. Tar éis an chogaidh idir na Stáit Aontaithe agus Meicsiceo, sa bhliain 1848, ghabh SAM seilbh ar chuid mhór den tír agus ceannaíodh tailte eile. Thosaigh mianadóirí ag teacht isteach chun ór, airgead agus copar a bhaint as an talamh. Bhí cogaí éagsúla idir na Meiriceánaigh agus na Apache a bhí faoi cheannas Cochise agus Geronimo, ach faoi 1886 ghéill na dúchasaigh do na saighdiúirí geala. Aithníodh mar chríoch de chuid na Stát Aontaithe é sa bhliain 1863, agus rinneadh stát de sa bhliain 1912. Tá an phríomhchathair i Phoenix ó 1889 i leith.

Sa 20ú haois rinneadh uisciú ar thailte sa stát agus d'fhás an talmhaíocht. Táirgtear cuid mhaith glasraí agus feola sa stát anois. Tháinig an déantúsaíocht chun cinn le linn an Dara Chogaidh Dhomhanda.

Tíreolaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]

Contaetha[cuir in eagar | athraigh foinse]

Gailearaí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]


Stáit Aontaithe Mheiriceá Bratach
Stáit: Alabama | Alasca | Arizona | Arkansas | California | Carolina Theas | Carolina Thuaidh | Colorado | Connecticut | Dakota Theas | Dakota Thuaidh | Delaware | Florida | Georgia | Haváí | Idaho | Illinois | Indiana | Iowa | Kansas | Kentucky | Louisiana | Maine | Maryland | Massachusetts | Michigan | Minnesota | Mississippi | Missouri | Montana | Nebraska | Nevada | New Hampshire | New Jersey | Nua-Mheicsiceo | Nua-Eabhrac | Ohio | Oklahoma | Oregon | Pennsylvania | Oileán Rhode | Tennessee | Texas | Utah | Vermont | Virginia | Virginia Thiar | Washington | Wisconsin | Wyoming