Anagaire

Táim ag scríobh anseo mar chuid de mo chúrsa ollscoile.

Anagaire
Léarscáil
WGS-84 (Comhordanáidí GPS) 55.01919° N 8.312101° W Comhordanáidí Eangach Náisiúnta na hÉireann B808187
Daonra (2016)	236
Airde:	70 m
Contae:	Contae Dhún na nGall
Cúige:	Ulaidh

Sráidbhaile is ea Anagaire (Annagry as Béarla) i gContae Dhún na nGall, Éire. Tá Anagaire i nGaeltacht Thír Chonaill, ach níl sé chomh láidir leis na ceantair máguaird, ar nós Rann na Feirste agus Gaoth Dobhair. Bhí cónaí ar 236 duine in Anagaire sa bhlian 2016.

Ainm

Is é Anagaire an t-ainm oifigiúil do ‘Annagry’. Tagann an t-ainm seo ón téarma ‘Áth na gCoire’ a chiallaíonn ‘ford of the whirlpools’.

Stair

Ó taobh imirce, tá stair fada ag Anagaire cosúil le an gcuid eile de Dún na nGall. Sna 1950idí, d'fhág líon mór de mhuintir na háite an ceantar chun oibriú i dtíortha eile.

Cultúr

Teanga-

Tá Anagaire suite sa réigiún Gaeltachta agus ciallaíonn seo gurb é Gaeilge teanga oifigiúil an cheantair. É sin ráite, tá an teanga ag meath ó na 1950idí mar thoradh ar imirce. In ainneoin seo, tá cólaiste gaeltachta suite sa cheantar agus bíonn cúrsaí samhraidh do mhic léinn a labhraíonn Béarla chun feabhas a chur ar a gcuid Gaeilge ar siúl . ‘Cólaiste Na Rosann’ an t-ainm atá ar an Chólaiste Gaeltachta. Tá an comharthaíocht sa cheantar ar fad i nGaeilge.

Ceol-

Tá ceol traidisiúnta na hÉireann le fáil i ngach áit i Anagaire. Bíonn Ceol traidisiúnta na hÉireann le cloisteal i ngach ostann agus teach taibhairnne atá sa cheantar agus timpeall an cheantair, ‘Seisiún Ceoil’ a chuirtear muintir na háite ar seo. Tá banna ceol áitiúil ann agus bíonn siad amuigh ag seinm ar laethanta speisialta cosúil le Lá Fhéile Pádraig agus Domhnach Cásca. Tagann an grúpa cáiliúil clannad, Altan agus an ceoltóir Enya ó timpeall an cheantair seo.

Creideamh

Is ceantar Chaitliceach den chuid is mó é Anagaire. Tá an séipéal paróiste suite i lár an cheantair agus tagann muintir ó Anagaire, Loch an Iúir agus Rann na Feirste go dtí an séipéal don aifreann.

Oideachas

Is é Scoil Naomh Dúigh an bunscoil áitiúil sa cheantar. D’oscail an scoil sa bhliain 1974 agus scoil Chaitliceach measctha é. Sa bhliain 2017/2018 bhí céad dalta ann, caoga buachaillí agus caoga cailíní. Is iad Pobalscoil Ghaoth Dobhair agus Pobalscoil Na Rosann na meánscoileanna áitiúla don cheantar. Is meánscoil lán-Ghaeilge í Pobalscoil Ghaoth Dobhair i gceantar Gaeltachta Gaoth Dobhair Contae Dún na nGall , Éire. Is scoil mheasctha é agus tá thart ar cheithre chéad mac léinn ag freastal air. Is meánscoil lán-Bhéarla í Pobalscoil Na Rosann i gceantar An Clochán Liath, Contae Dhún na nGall, Éire. Is scoil mheasctha é agus tá thart ar cheithre chéad nócha mac léinn ag freastal air.

Spórt

Is é CLG Naomh Mhuire an fhoireann áitiúil péil ghaelach. Bíonn muintir ó Anagaire, Mullach Dubh, Cionn Caslach, Loch an Iúir agus Rann na Feirste le chéile ag imirt leis an gclub seo amháin. Bunaíodh an club i 1980 agus tá sé fós ann. Tá foireann bhuachaillí agus cailíní ag an gclub ó na haoisghrúpaí d'ocht mbliana d'aois suas go dtí na foirne sinsearacha. Tá tóir ar sacar sa cheantar chomh maith agus bíonn muintir na háite ina mbaill de foireann Keadue Rovers’. Chomh maith leis an peil gaelach agus sacar tá club lúthchleas Gael sa cheantar darbh ainm ‘Rosses Athletic Club’.

Córas Iompar

Tá Anagaire suite míle ón Aerfort Dhún na nGall agus bíonn eitiltí laethúla go dtí Baile Átha Cliath nach maireann ach daichead nóiméad agus ceathair a seachtain go dtí Glaschú nach maireann ach uair a chloig. Bhuaigh an t-aerfort duais don rúidbhealach is fearr ar son na radharcanna aláinn atá le fheiceáil ann nuair atá tú ag eitilt. Tá seirbhísí bus ar siúl sa cheantar freisin. Bíonn seirbhísí ó Anagaire go dtí  Sligeach agus Gaillimh ar siúl ag Bus Feda agus seirbhísí go dtí Baile Áth Cliath agus Glaschú ag John Mc Gingley.

Tionscal

Is comhlacht Gaeltachta é Tionscail GPE Teoranta, Ionnaithe in Anagaire i nGaeltacht Dhún na nGall, le formhór na bhfostaithe ón cheantar mór-thimpeall. Mornacha gloine shnáithíneach atá le linn an comhlacht seo i Anagaire.

Áiseanna

Is baile beag é Anagaire ach é sin ráite tá a neart áiseanna le fáil ann. Tá dhá Ostan ann ‘Cáislean Óir’ agus ‘Danny Minnies’ atá suite croílár Ghaeltacht Dhún na nGall ar Slí an Atlantaigh Fhiáin.Tá fiche seomraí mór i gCaislean Óir agus freastal ar gach bia le roghchlár leathan bia agus dí. Bíonn ceol traidisiúnta ar siúl gach Satharn chomh maith leis a lán ceoltóirí áitiúla. Bíonn a lán imeachtaí ar siúl i gCáislean Óir mar shampla bainise agus cóisir. Tá dhá teach tábhairne sa bhaile beag ‘Sharkey’s’ agus ‘Duffy’s’ agus tá siad ar siúl ag teaghlach. Tá bialann sínis ,café, cogaslann, cúpla siopa gruagaire agus ollmharagadh darbh ainm ‘The Cope’ ann. Is ea ‘The Cope’  nó Comharchumann Talmhaíochta agus Sóisialta Theampall Cróine’ slabhra comhoibriú miondíola suite i ‘The Rosses’ i Dhún na nGall. Bunaíodh sé i 1906, agus tá roinnt ollmhargaí ag an comhlacht seo sa cheantar agus timpeall ón cheantair.

Turasóireacht

Is é an trá i Charraig Fhinne an rud is mó san ait a meallann turasóirí. Is trá ghainmheach é trá Charraig Fhinn le córas maith dune. Tá bhratach gorm ag an trá agus bíonn gardaí tarrthála ag obair fríd an samhradh ó mí Bealtaine go Méan Fomhair. Is minic a bíonn tonnta mór ann agus téann daoine ag surfáil agus ag canúáil ar an trá. Sráidbhaile beag gleoite atá Anagaire, go háirithe mar gheall ar an trá. Tá ‘An Earagail’ an sliabh is mó i Dhún na nGall agus tá sé suite in aice leis Angaire. Tagann a lán turasóirí go Anagaire chun An Earagail agus na tránna a fheiceáil.

Tagairtí

Anagaire.