Onn (ogham)
 Onn | |
|---|---|
  | |
| Cineál | litir oghaim |
| Ball de | ogham |
Is í an seachtú litir déag den aibítir oghaim an tOnn,[1] ainmnithe as an gcrann, fuinseog. Is í an dara litir den Aicme Ailme. Is é [o] a luach foghraíochta.
Sanasaíocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Gaolta le onn(en) na Breatnaise is ea an focal onn, fréamhaithe ón nGaeilge Chianach *ōs-, *osen, 'fuinseog'.
As Sean-Ghaeilge, tháinig uinnius[2] in ionad onn, agus ar deireadh 'fuinseog' as Nua-Ghaeilge. Molann McManus dá bharr go dtagann an lítear Oghaim siar go dtí ré na Gaeilge Cianaí.
Bríatharogam
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is iad a leanas nathanna mearafacha (kennings) le fáil sa Bhriatharogham:
- congnaid[3] ech (lasc each)
- féthem soíre (saoir(s)e[4] is féithe, ceirdne is míne)
- lúth[5] fían (lúth/fuinneamh[6] fiann)
Luann siad feidhmeanna éagsúla adhmad fuinneoige, amhail is lascanna capaill, do shaoir adhmaid, agus do sleánna (na bhfiann).
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Damian McManus, Irish letter-names and their kennings, Ériu 39 (1988), 127-168.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]