Onn (ogham)

Onn
Cineál	litir oghaim
Ball de	ogham
< ailm   úr >

Is í an seachtú litir déag den aibítir oghaim an tOnn, ainmnithe as an gcrann, fuinseog. Is í an dara litir den Aicme Ailme. Is é [o] a luach foghraíochta.

Sanasaíocht

Gaolta le onn(en) na Breatnaise is ea an focal onn, fréamhaithe ón nGaeilge Chianach *ōs-, *osen, 'fuinseog'.

As Sean-Ghaeilge, tháinig uinnius in ionad onn, agus ar deireadh 'fuinseog' as Nua-Ghaeilge. Molann McManus dá bharr go dtagann an lítear Oghaim siar go dtí ré na Gaeilge Cianaí.

Bríatharogam

Is iad a leanas nathanna mearafacha (kennings) le fáil sa Bhriatharogham:

• congnaid ech (lasc each)
• féthem soíre (saoir(s)e is féithe, ceirdne is míne)
• lúth fían (lúth/fuinneamh fiann)

Luann siad feidhmeanna éagsúla adhmad fuinneoige, amhail is lascanna capaill, do shaoir adhmaid, agus do sleánna (na bhfiann).

Foinsí

• Damian McManus, Irish letter-names and their kennings, Ériu 39 (1988), 127-168.

Tagairtí

Aicmí agus Litreacha Oghaim
Beith					Uath					Muin					Ailm					Forfeda
B	L	F	S	N	H	D	T	C	Q	M	G	NG	S	R	A	O	U	E	I	EA	OI	UI	IA	AE	P
ᚁ	ᚂ	ᚃ	ᚄ	ᚅ	ᚆ	ᚇ	ᚈ	ᚉ	ᚊ	ᚋ	ᚌ	ᚍ	ᚎ	ᚏ	ᚐ	ᚑ	ᚒ	ᚓ	ᚔ	ᚕ	ᚖ	ᚗ	ᚘ	ᚙ	ᚚ