Onn (ogham)
Jump to navigation
Jump to search
ᚑ
Is í an seachtú litir déag den aibítir oghaim an tOnn,[1] ainmnithe as an gcrann, fuinseog. Is í an dara litir den Aicme Ailme. Is é [o] a luach foghraíochta.
Sanasaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Gaolta le onn(en) na Breatnaise is ea an focal onn, fréamhaithe ón nGaeilge Chianach *ōs-, *osen, 'fuinseog'.
As Sean-Ghaeilge, tháinig uinnius[2] in ionad onn, agus ar deireadh 'fuinseog' as NuaGhaeilge. Molann McManus dá bharr go dtagann an lítear Oghaim siar go dtí ré na Gaeilge Cianaí.
Bríatharogam[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is iad a leanas nathanna mearafacha (kennings) le fáil sa Bhriatharogham:
- congnaid[3] ech (lasc each)
- féthem soíre (saoir(s)e[4] is féithe, ceirdne is míne)
- lúth[5] fían (lúth/fuinneamh[6] fiann)
Luann siad feidhmeanna éagsúla adhmad fuinneoige, amhail is lascanna capaill, do shaoir adhmaid, agus do sleánna (na bhfiann).
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Damian McManus, Irish letter-names and their kennings, Ériu 39 (1988), 127-168.
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Aicmí agus Litreacha Oghaim | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Beith | Uath | Muin | Ailm | Forfeda | |||||||||||||||||||||
B | L | F | S | N | H | D | T | C | Q | M | G | NG | S | R | A | O | U | E | I | EA | OI | UI | IA | AE | P |
ᚁ | ᚂ | ᚃ | ᚄ | ᚅ | ᚆ | ᚇ | ᚈ | ᚉ | ᚊ | ᚋ | ᚌ | ᚍ | ᚎ | ᚏ | ᚐ | ᚑ | ᚒ | ᚓ | ᚔ | ᚕ | ᚖ | ᚗ | ᚘ | ᚙ | ᚚ |