Iorras

Iorras
Suíomh
54° 16′ 00″ N, 9° 47′ 00″ O
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Chonnacht
Contae in Éirinn	Contae Mhaigh Eo
Tíreolaíocht
Achar dromchla	850 km²
Airde	730 m
Aitheantóir tuairisciúil
Logainm.ie	176

Is barúntacht bheag in iarthuaisceart Chontae Maigh Eo in Éirinn é Iorras (Erris as Béarla). Is é Béal an Mhuirthead an príomhbhaile sa gceantar. Tá Gaeltachtaí beaga lonnaithe ann.

Gaeltacht

Tá achar de 905km² i nGaeltacht Mhaigh Eo. Is ionann seo agus 19% den cheantar Gaeltachta iomlán agus tá trí cheantar ar leith i nGaeltacht an chontae – Acaill, Tuar Mhic Éadaigh agus Iorras.

Tá cainteoirí dúchais sna ceantair seo a leanas in Iorras: An Fál Mór, Tamhain na hUltaí, Corr Cloch, Eachléim, Tearmann, Tránn, An Mullach Rua, an Cartúr, An Baile Úr, Cill Ghallagáin, Ceathrú na gCloch, Port a' Chluaidh, Ros Dumhach agus Ceathrú Thaidhg. Is í Ceathrú Thaidhg an Ghaeltacht is láidre in Iorras. Is é Béal an Mhuirthead, atá suite 72km ó Bhéal an Átha, 80km ó Chaisleán an Bharraigh, agus 110km ó Aerfort Iarthar Éireann i gCnoc Mhuire, príomhbhaile Ghaeltacht Mhaigh Eo, cé nach bhfuil mórán Gaeilge le cloisteáil sa mbaile féin.

Sráidbhailte

• Áit Tí Conáin, Abhainn na nIorach, Áit an Bhaile, Allt na Brocaí
• An Baile Úr, Baile Chruaich, Barr na Coilleadh, Barr na Trá, Béal an Átha Buí, Baingear, Béal Deirg Beag, Béal Deirg Mór, Barr Rúscaí, Baile Chionn Leitreach, Béal Átha an Iomaire, An Bun Mór Thoir, An Bun Mór Thiar, Brisce, Béal Átha Chomhraic, Béal Átha Garbháin, Béal Átha Ó bhFiannaí
• Cill Ghallagáin, Ceathrú na gCloch, Ceathrú Thaidhg, Cnoc an Ghairtéil, An Corrán Buí, Cnocán na Líne, Cill tSéadhna, Cluainte Cille, Cill Chomáin, Cnoc na Lobhar, Cruachán, An Creagán Beag, Cruinnis, Caol Ghleann, Claoideach, Cnoc na Caillí, Coill Saileach, Cnoc Maoilín, Cill Ghoin, Cnoc an tSeanchaisleáin
• Doire Choirb, Doire na Maol, Dún Ceartáin, Dumha Dhearc, Dumha Thuama, Na Doiriní, Dún Átha, Droim Slaoid, Dumha Fhearaíl, Droim Ghallach, Dararach
• Na hEachú, Eidhneach
• Fálach, An Fhaiche
• Gaoth Sáile, Gleann Chaisil, Glinsce, Gleann Chuilinn Íochtarach, Gleann Chuilinn Uachtarach, Gort Meille, Greamhchoill, An Gort Breac Thuaidh, An Gort Breac Theas, Gleann na Muaidhe Gleann an Ghad, Gort an Chairn, Gleann Lasra, Gaobhrán, Gleann Each, Gleann Toirc Beag, Gort Liatuile, Gleann Chalraí Uachtarach, Gleann Chalraí Íochtarach, Gleann Chuilinn
• An tInbhear, Idirghleann
• An Lag Dubh Mór, An Lag Dubh Beag, Leacht Mhurchaidh, Léana na dTortán, An Léana Riabhach, Log an Leitean, An Leargain Mhór, An Leargain Beag, Leitreach
• Moing Eiriún Thuaidh, Moing Longáin, Moing na hAlúna, Moing an Iarann, Moing na Bó
• Port a' Chluaidh, Poll an tSómais, Port Durlainne
• Ráth Muireagáin, Rinn na Sionnach, Ros Dumhach, Rath Aibhstín, An Ráith, Ros na gCléireach
• Srath Greadaithe, Sraith na Manrach, Sraith an tSeagail, Sraith Lagach Thiar, Sraith Lathaí, An Seisceann, Sraith na Pláighe, An Sián, An Sián Mór, Sraith Dúgáin, Srath Greadaithe
• Tamhain na hUltaí, Tearmann, Tránn, An Tuar Glas, An Tairseachán Mór, An Tairseachán Beag Thuaidh, An Tairseachán Beag Theas, Troiste, Tamhnaigh na bPoll, An Tamhnach Mhór, Tulachán Bán, Tulachán Dubh

Tíreolaíocht

• An Abhainn Mhór, An Abhainn Dubh, Abhainn Eidhneach
• An Bhinn Bhuí, An Bullán Mór, Birín Corrach, An Bhinn Ghorm, Boc Umhach, An Bun Mór, Barr an Dígín, Barr na Coilleadh, Bá Thulacháin
• An Chruach Mhaol, Cnoc Leitir Cois, Cnoc na Scolb, Corrshliabh, Cnoc Eachmarcaigh, Coire na Binne, Cnoc Achadh Liag, Ceann Dhún Pádraig, Comhar Dún Chaocháin Teo, An Ceann Ramhar, Cuan na Trá Móire
• Fear Bréige
• Gleann na Mong
• Loch na Ceathrún Móire, Leitir Treasc
• An Muirthead, Mám an Cheo
• Néifinn Bheag
• Oileán an Eanaigh, Oileán Mionnán, Oileán na Muice, Oileán Bearanach, Oileán Máistir
• Rian Baingear
• Sliabh Carr, Sruth Fada Conn, Sliabh Fíoch, Sliabh Ailp
• Troiste, Toircshliabh

Naisc

• "School of Celtic Studies - The Irish of Erris, Co. Mayo: a phonemic study".
• http://www.arasinisgluaire.ie/
• beo.ie: grianghraif de cheantar Iorrais

Léitheoireacht bhreise

• Áine Ní Bhreisleáin. (2022). Sciuird an tsamhraidh: cósta breá, tránna galánta agus radhairc áille i Maigh Eo. Seachtain.