Jump to content

Ceres (abhacphláinéad)

Athraigh naisc
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó Ceres (mionphlainéad))
WD Bosca Sonraí Réad RéalteolaíochCeres ⚳
Ainmniú sealadach1899 OF, 1943 XB, A899 OF, A801 AA Cuir in eagar ar Wikidata
Cineálabhacphláinéad agus astaróideach
Grúpa mionphláinéidcrios astaróideach
Cineál speictreach (astaróideach)G-type asteroid (en) Aistrigh[1]
C-type asteroid (en) Aistrigh[2] Cuir in eagar ar Wikidata
FionnachtaíGiuseppe Piazzi[3] Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta fionnachtana1 Eanáir 1801[5], Astronomical observatory of Palermo (en) Aistrigh
EapainmCeres[6]
Réad tuismitheoraan Ghrian
Aois13 Meán Fómhair 2023 Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí fithiseacha
 Féach ar an staid reatha
Apaipsis2.98563 AU[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Pearaipsis2.54888 AU
(arg (ω): 73.4218)[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Ais mhór a2.767254360874 AU[5]
Éalárnacht e0.078912531765881[5]
Tréimhse fhithiseach P1,681.4038892446 d[5]
Meán-Aimhrialtacht M60.07877 ° (13 Meán Fómhair 2023)[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Claonadh i10.58687960097 °[5]
Fad an nóid éirithigh Ω80.254977722736 °[5]
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Trastomhas939.4 km[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Dearbhmhéid3.34[2] Cuir in eagar ar Wikidata
Méid dhealraitheach (V)6.79 (banda V)[7] Cuir in eagar ar Wikidata
Mais939,300,000,000,000,000,000 kg[8] Cuir in eagar ar Wikidata
Meándlús2.162 g/cm³[2] Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse rothlaithe9.07417 h[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Ailbéideacht0.09 (ailbéideacht gheoiméadrach)[1] Cuir in eagar ar Wikidata
Catalóga réalteolaíochta
Aitheantóir JPL20000001 Cuir in eagar ar Wikidata
Sraith
 • Pallas Cuir in eagar ar Wikidata »

Abhacphláinéad is ea (1) Ceres[9] nó Ceiréas[10] (siombail: ⚳),[11] mar a thugtaí uirthi nuair ba nós í a áireamh ar ceann de na hastaróidigh. Tá sí ag timpeallú na gréine laistigh den phríomhchrios astaróideach, idir Iúpatar agus Mars, agus is í an réad is mó sa chrios sin.

Airíonna

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tá Ceres 950 ciliméadar ar trastomhas, le tréimhse fithise 4.6 bliain, agus í beagnach sféarúil, murab ionann agus an chuid is mó de na hastaróidigh. Mar sin, tá Ceres níos cosúla le pláinéad beag ná le gnáthastaróideach.

Ceres, an domhain agus an ghealach

Tá Ceres beagáinín níos lú ná míle ciliméadar ar trastomhas, agus mar sin, tá sí beagáinín níos lú ná Tethys agus Dione, ach níos mó ná Mimas agus Enceladus.

Stair

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ba é an réalteolaí Iodálach Giuseppe Piazzi a chuir an chéad sonrú riamh in Ceres, ar an gcéad lá de Mhí Eanáir sa bhliain 1801.

Spotaí ar Ceres

Bhí sé ina ábhar díospóireachta ag Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta, ar chóir dóibh Ceres agus na réada is mó i gCrios Kuiper a athaicmiú mar phláinéid, ó ghlactaí le Plútón mar phláinéad freisin. Sa deireadh thiar, bhí siad sásta catagóir an abhacphláinéid a bhunú le haghaidh réada "idir eatarthu" mar seo.

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 22 Eanáir 2024.
  3. ↑ Ráite i: JPL Small-Body Database.
  4. ↑ Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
  6. ↑ Ráite i: Dictionary of Minor Planet Names (Sixth Revised and Enlarged Edition). Leathanach: 13. Foilsitheoir: Springer-Verlag. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla.
  7. ↑ URL tagartha: http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=1.
  8. ↑ URL tagartha: http://www2.keck.hawaii.edu/inst//conrad/nsfGrantRef/2007-arXiv-Benoit.Carry.pdf.
  9. ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2022-06-25. Dáta rochtana: 2022-04-28.
  10. ↑ [1]
  11. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
athraigh An Grianchóras
An GhrianMearcairVéineasAn GhealachAn DomhanMarsPhobos agus DeimosCeiréasAn príomhchrois astaróideachIúpatarGealacha IúpatairSatarnGealacha ShatairnÚránasGealacha ÚránaisNeiptiúnGealacha NeiptiúinPlútónGealacha PhlútóinHaumeaGealacha HaumeaMakemakeCrios KuiperErisDysnomiaAn diosca scaiptheScamall HillsScamall Oort
An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Ceres_(abhacphláinéad)&oldid=1190198"